NATO học Ukraine cách diệt drone rẻ mà hiệu quả, tránh lãng phí tên lửa đắt tiền

10 giờ trướcBài gốc

Quân đội Ukraine hàng ngày sử dụng các drone (máy bay không người lái) đánh chặn được sản xuất trong nước để hạ drone nguy hiểm của Nga, với một số đơn vị thường xuyên chia sẻ video về các cuộc truy đuổi trên không tốc độ cao.

Các drone đánh chặn có thể được sản xuất hàng loạt. Điều này rất quan trọng với Ukraine khi các cuộc không kích ngày càng dữ dội từ Nga, đôi khi gồm hàng trăm drone và tên lửa chỉ trong một đêm, đang gây áp lực lên mạng lưới phòng không vốn đã căng thẳng của nước này.

NATO đang chú ý đến điều đó, khi các quan chức nhận định drone đánh chặn không chỉ là cách rẻ tiền để lấp khoảng trống năng lực - phòng không chống lại các drone tấn công mà còn cho thấy hướng phát triển tương lai của chiến tranh. Một số thành viên NATO đang phát triển hệ thống này, trong khi những nước khác vội vàng mua với quy mô lớn.

“Công nghệ đang tiến hóa rất nhanh. Các bên đang phải chạy đua và nỗ lực không ngừng để kịp bắt kịp tiến bộ đó, nếu không sẽ bị tụt lại phía sau”, Thiếu tướng Chris Gent của Quân đội Anh, phó trưởng ban Cải tổ và Hội nhập tại Bộ Chỉ huy Lục quân NATO, nói tại một sự kiện huấn luyện gần đây ở Ba Lan.

Sự nổi lên của drone đánh chặn

Drone đánh chặn trở thành ưu tiên đầu tư phòng thủ của Ukraine năm nay. Ukraine tìm cách đi trước Nga trong cuộc chạy đua sản xuất drone và đối phó với các cuộc tấn công ban đêm ngày càng nghiêm trọng, mà không làm cạn kiệt kho tên lửa phòng không hoặc tốn quá nhiều chi phí để tiêu diệt những mối đe dọa rẻ tiền nhưng nguy hiểm.

Ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine sản xuất hàng trăm drone đánh chặn mỗi ngày, với một số chiếc chỉ có giá khoảng 2.500 USD, bằng một phần nhỏ so với drone tấn công một chiều (drone cảm tử) tiêu chuẩn của Nga, được ước tính giá thấp nhất khoảng 35.000 USD.

Drone đánh chặn có thể mang đầu đạn nhỏ và được thiết kế để tấn công trực tiếp mục tiêu giữa không trung hoặc phát nổ gần đó để tiêu diệt mục tiêu ở cự ly gần.

Các drone đánh chặn đã giúp Ukraine nâng cao khả năng phòng không. Chúng có thể lao trúng các mục tiêu bay cao và di chuyển nhanh, hơn hẳn so với súng máy trên xe tải mà binh lính Ukraine từng dùng để bắn hạ các mục tiêu bay thấp của Nga. Ngoài ra, drone đánh chặn giúp Ukraine giữ lại các tên lửa phòng không quan trọng để đối phó với những mối đe dọa lớn hơn.

Drone đánh chặn đã trở thành ưu tiên quốc phòng hàng đầu của Ukraine năm nay - Ảnh: Reuters

Nhìn thấy hiệu quả của drone đánh chặn, NATO đang đua phát triển và triển khai hệ thống riêng. Nỗ lực này trở nên cấp bách hơn vào tháng 9 sau khi drone Nga xâm nhập không phận Ba Lan và Romania, buộc các lực lượng phương Tây phải triển khai máy bay chiến đấu.

Các vụ xâm nhập này và phản ứng vội vàng của NATO đặt ra câu hỏi về cách liên minh nên xử lý các drone rẻ tiền. Liệu có bền vững khi phải triển khai máy bay chiến đấu trang bị tên lửa đắt đỏ cho mỗi vụ xâm phạm không phận hay không?

Trong khi NATO vẫn triển khai các chuyến tuần tra bằng máy bay chiến đấu, Ba Lan và Romania đã mua và triển khai hệ thống Merops do Mỹ sản xuất.

Merops gồm trạm điều khiển mặt đất, drone đánh chặn Surveyor và các bệ phóng. Một tổ vận hành Merops có bốn người, gồm chỉ huy, phi công và hai kỹ thuật viên.

Ưu và nhược điểm của Merops

Surveyor có thể được triển khai cố định hoặc cơ động, mang lại sự linh hoạt cao. Các quan chức quân sự Mỹ cho biết Surveyor được thiết kế để tiêu diệt drone tấn công một chiều bay cao, chẳng hạn Shahed, cũng như drone trinh sát. Ukraine đã sử dụng Surveyor và ghi nhận hơn 1.900 vụ đánh chặn thành công trong chiến đấu.

Shahed là loại drone cảm tử do Iran thiết kế, nổi bật nhất là Shahed-136 và Shahed-131, được Nga sử dụng rộng rãi trong cuộc chiến ở Ukraine. Shahed còn được gọi là đạn tuần kích vì có thể bay lượn một thời gian trên không trước khi lao xuống mục tiêu và phát nổ. Dù tốc độ bay chậm hơn tên lửa hành trình hay tên lửa đạn đạo, các drone này rẻ hơn rất nhiều, cho phép Nga sử dụng trong các đợt oanh tạc quy mô lớn.

Nga đang sản xuất drone Geran, phiên bản của Shahed, với quy mô lớn trong nước. Những drone cảm tử này đang được sử dụng hàng loạt cùng các loại đạn dẫn đường chính xác như tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình trong nhiều cuộc tấn công ban đêm vào Ukraine.

Các quan chức quân sự Mỹ nhấn mạnh rằng Surveyor cũng có thể bắn hạ drone dùng động cơ phản lực, vốn nhanh hơn loại cánh quạt. Nga đã triển khai các biến thể drone dùng động cơ phản lực từ đầu năm nay.

Surveyor dùng động cơ cánh quạt, có thể điều khiển từ xa hoặc hoạt động tự động, sử dụng tần số vô tuyến, tín hiệu nhiệt hoặc cảm biến radar để theo dõi mục tiêu. Nó có khả năng đạt tốc độ trên 280 km/giờ và chống chịu được tác chiến điện tử, vốn đã trở thành mối đe dọa thường trực với hoạt động của drone ở Ukraine.

Trung sĩ Riley Hiner thuộc Lục quân Mỹ nói Merops có tỷ lệ thành công khoảng 95%, đặc biệt khi đánh chặn drone kiểu Shahed. “Tôi nghĩ nó cơ động, linh hoạt và rất dễ dùng”, ông nói thêm.

Tuy vậy, Merops không phải là giải pháp chống drone toàn diện, được thiết kế để chống lại một loại mối đe dọa cụ thể chứ không phải tất cả.

Trung sĩ Riley Hiner cho biết Merops sẽ gặp khó khi đối phó drone FPV (góc nhìn thứ nhất) bay thấp do kích thước nhỏ và hình dạng khó phát hiện. Hầu hết drone FPV thường là quadcopter (bốn cánh quạt), điều khiển qua sóng vô tuyến hoặc dây cáp quang, mang lượng thuốc nổ nhỏ và có thể thực hiện các cuộc tấn công chính xác với chi phí chỉ vài trăm USD. Drone FPV đang thống trị chiến trường ở Ukraine.

Merops được tạo ra để đối phó với các loại drone cỡ lớn, như drone tấn công một chiều và drone trinh sát. Mỗi chiếc Surveyor có giá khoảng 15.000 USD, tức là rẻ hơn nhiều so với các mục tiêu mà nó được thiết kế để tiêu diệt. Chẳng hạn, những mẫu Shahed đời cũ được ước tính có giá khoảng 35.000 USD mỗi chiếc.

Việc NATO triển khai Merops giúp liên minh này sở hữu năng lực mà trước đây chưa có.

Các quan chức quân sự Mỹ hy vọng Merops cũng sẽ cung cấp cho NATO một giải pháp thay thế rẻ hơn so với việc phải sử dụng máy bay chiến đấu và tên lửa không đối không tiên tiến, vốn có thể tốn hàng trăm nghìn USD, để đối phó với drone ở Đông Âu.

“Đó là mục tiêu lớn nhất của chúng tôi. Chúng tôi phải tìm ra những giải pháp rẻ hơn, cả trong phần cảm biến lẫn phần vũ khí bắn hạ mục tiêu”, Chuẩn tướng Curtis King của Quân đội Mỹ nói.

Lực lượng NATO mua hệ thống Merops để đáp trả các vụ xâm nhập bằng drone của Nga - Ảnh: Reuters

Lính Mỹ mang theo drone đánh chặn Surveyor trong một cuộc trình diễn ở Ba Lan - Ảnh: Reuters

Surveyor có thể được phóng từ xe bán tải hoặc trạm mặt đất, trở thành vũ khí linh hoạt - Ảnh: Insider

Surveyor có giá 15.000 USD một chiếc - Ảnh: Insider

Lính Ba Lan chuẩn bị phóng Surveyor từ thùng xe bán tải - Ảnh: Insider

“Học hỏi từ cách Ukraine đang chiến đấu hiện nay”

Cuối tháng 11, trang Insider ghi nhận lực lượng Ba Lan, Romania và Mỹ đang được huấn luyện với hệ thống Merops. Các quan chức quân sự ca ngợi thành công của Merops trong thực chiến và khả năng cung cấp phòng không rẻ tiền cho sườn phía Đông của NATO.

Tại sự kiện huấn luyện này, Chuẩn tướng Curtis King, người đứng đầu Bộ Chỉ huy Phòng không và Phòng thủ Tên lửa Lục quân 10, cho biết NATO cần “học hỏi từ cách Ukraine đang chiến đấu”.

Ông nói rằng bên cạnh Ba Lan, Romania và Mỹ, các thành viên NATO khác cũng đang thử nghiệm các hệ thống tương tự, với mục tiêu áp dụng công nghệ này trên toàn liên minh.

Các nước phương Tây cũng đang hợp tác với Ukraine về công nghệ này. Ví dụ, vào tháng 9, Anh công bố kế hoạch sản xuất hàng loạt hàng nghìn drone đánh chặn do Ukraine thiết kế. Mỹ cũng đang sản xuất loại vũ khí này cùng Ukraine.

Chuẩn tướng Curtis King cho rằng việc các công ty phương Tây sản xuất nhiều drone đánh chặn hơn sẽ giúp giảm chi phí cho những quốc gia NATO quan tâm đến công nghệ đó.

Giá trị là rõ ràng. Việc mua drone đánh chặn sẽ cho phép các quốc gia NATO giữ lại các hệ thống phòng không tiên tiến, như tên lửa phòng không MIM-104 Patriot hay một số loại tên lửa không đối không, để đối phó với các mối đe dọa như tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo, thay vì tiêu tốn cho drone tấn công một chiều.

Chu kỳ phát triển nhanh

Drone đánh chặn là một trong những sự đổi mới nổi từ cuộc chiến khi Ukraine và Nga tìm cách chiếm lợi thế công nghệ. Mỗi công nghệ mới được triển khai buộc bên kia phải phát triển biện pháp đối phó.

Tại buổi huấn luyện Merops ở Ba Lan, các quan chức phương Tây cho biết đang quan sát cuộc đua đổi mới vũ khí giữa Ukraine và Nga với tốc độ đòi hỏi việc mua sắm nhanh hơn trước khi các công cụ mới trở nên lỗi thời.

“Vòng đời của công nghệ đã rút ngắn đáng kể”, Bart Hollants, chuyên viên đổi mới của NATO, nhấn mạnh.

“Đây không phải là một xu hướng mới, nhưng chúng ta thấy điều đó trên chiến trường ở Ukraine”, Bart Hollants nói với trang Insider, giải thích rằng “mỗi 6 tuần đến 3 tháng lại có một phiên bản cải tiến hoặc công nghệ mới xuất hiện ở tiền tuyến, mà bạn phải tự bảo vệ hoặc tạo biện pháp đối phó”.

Với nhịp độ đó, NATO đã tìm đến các công ty quốc phòng phương Tây và Ukraine để tìm cách đối phó các mối đe dọa lớn nhất của chiến tranh, tạo cơ hội cho các công ty trình bày, thử nghiệm và tiếp thị hệ thống sẵn sàng chiến đấu.

Đầu năm nay, NATO tổ chức cuộc thi Thử thách Đổi mới, mời các công ty trình bày giải pháp chống lại bom lượn và drone tấn công một chiều của Nga. Hai công ty, một của Pháp và một của Đức, lần lượt giành giải nhất và nhì nhờ các giải pháp dựa trên drone đánh chặn.

Bom lượn là loại bom thông minh có thể lượn và điều chỉnh hướng khi rơi xuống mục tiêu thay vì rơi thẳng theo quỹ đạo tự do.

Chỉ huy Pierre Delom của Pháp, điều phối viên dự án tại Bộ Chỉ huy Cải tổ NATO, người dẫn dắt Thử thách Đổi mới, cảnh báo liên minh này có thể rơi vào tình trạng chiến tranh bất cứ lúc nào và cần phải sẵn sàng.

Theo Pierre Delom, điều quan trọng là sản xuất hàng loạt các hệ thống phòng không giá rẻ để NATO không phải tốn quá nhiều tiền đối phó những mối đe dọa có chi phí thấp. Trong các cuộc chiến tương lai, các mối đe dọa này có thể xuất hiện với số lượng lớn và NATO không thể chi tiêu quá nhiều cho tên lửa đắt tiền. Tính bền vững nằm ở việc làm cho từng đồng USD đều có giá trị.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nato-hoc-ukraine-cach-diet-drone-re-ma-hieu-qua-tranh-lang-phi-ten-lua-dat-tien-242906.html