Đây là lần đầu tiên các máy bay NATO tham gia hành động quân sự nhằm đối phó với những gì mà khối này cho là mối đe dọa trực tiếp trên không phận đồng minh kể từ khi xung đột Nga – Ukraine nổ ra. Phát biểu trước Quốc hội cùng ngày, Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk cho biết đã có ít nhất 19 vụ xâm phạm không phận chỉ trong vòng 7 giờ. Ông đồng thời mô tả đây là “mối đe dọa trực tiếp tới an ninh quốc gia” và Ba Lan, với sự hỗ trợ của các đồng minh NATO đã hành động “nhanh chóng và hiệu quả”.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk phát biểu tại phiên họp Hạ viện ở Warsaw, về vụ xâm phạm của máy bay không người lái, ngày 10/9/2025. Ảnh: PAP/TTXVN
Trong khi đó, phát biểu từ Brussels, Tổng Thư ký NATO Mark Rutte nhấn mạnh: "NATO đã họp và thảo luận về tình hình theo yêu cầu tham vấn của Ba Lan theo Điều 4 của Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương. Các nước Đồng minh đã bày tỏ tình đoàn kết với Ba Lan. Việc đánh giá toàn diện vụ việc đang được tiến hành. Chúng ta sẽ theo dõi chặt chẽ tình hình dọc sườn phía Đông, với hệ thống phòng không luôn trong tư thế sẵn sàng. Nhưng như tôi đã nói, một cuộc đánh giá toàn diện đang được tiến hành".
Phía Nga bác bỏ các cáo buộc từ Ba Lan. Bộ Ngoại giao Nga khẳng định không có bất kỳ phương tiện nào được phóng từ lãnh thổ Nga với mục tiêu là Ba Lan, đồng thời bày tỏ sẵn sàng tham vấn để làm rõ vụ việc và tránh tình hình leo thang. Trong khi đó, truyền thông nhà nước Nga dẫn lời Bộ Quốc phòng Nga tuyên bố: "Như Bộ Quốc phòng Nga lưu ý, không có mục tiêu nào được lên kế hoạch trên lãnh thổ Ba Lan. Tầm bay tối đa của máy bay không người lái Nga được cho là đã vượt qua biên giới Ba Lan, không vượt quá 700 km, tức, không đủ để gây nguy hiểm cho các khu vực sâu trong lãnh thổ NATO. Tuy nhiên, chúng tôi sẵn sàng tham vấn với Bộ Quốc phòng Ba Lan về vấn đề này".
Belarus, quốc gia đồng minh thân cận của Nga, cũng lên tiếng rằng một số UAV có thể đã đi lạc do ảnh hưởng của các biện pháp gây nhiễu điện tử, và cam kết tiếp tục theo dõi sát tình hình.
Phản ứng với vụ việc, Bộ trưởng Quốc phòng Anh John Healey tuyên bố Anh sẽ xem xét các phương án tăng cường khả năng phòng không của NATO tại Ba Lan. Trong khi đó, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách an ninh và đối ngoại Liên minh châu Âu Kaja Kallas kêu gọi các lệnh trừng phạt mạnh mẽ hơn với Nga.
Tuy nhiên, phản ứng trong NATO là không đồng nhất. Thủ tướng Hungary Viktor Orban cho rằng vụ việc một lần nữa cho thấy chính sách “kêu gọi hòa bình” của nước này là đúng đắn. Ông đồng thời bày tỏ ủng hộ các nỗ lực đàm phán của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump nhằm chấm dứt chiến tranh.
Trong khi đó, trên mạng xã hội X, Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ đăng dòng trạng thái ngắn gọn và đặt câu hỏi liệu có đúng là Nga đang vi phạm không phận Ba Lan bằng máy bay không người lái hay không. Một quan chức Nhà Trắng xác nhận ông sẽ có cuộc điện đàm với Tổng thống Ba Lan Karol Nawrocki trong ngày hôm nay.
Tổng Thư ký Liên Hợp Quốc Antonio Guterres đã bày tỏ “quan ngại sâu sắc” trước nguy cơ xung đột vượt ra ngoài lãnh thổ Ukraine. Ông kêu gọi một lệnh ngừng bắn toàn diện tại Ukraine theo đúng Hiến chương Liên Hợp Quốc.
“Tổng Thư ký đang theo dõi với sự quan ngại sâu sắc các báo cáo về việc máy bay không người lái quân sự của Nga xâm nhập không phận Ba Lan. Vụ việc một lần nữa nhấn mạnh tác động khu vực của cuộc xung đột. Nhu cầu cấp thiết hiện nay là một lệnh ngừng bắn hoàn toàn, ngay lập tức và vô điều kiện, cũng như một nền hòa bình công bằng, toàn diện và bền vững tại Ukraine, một nền hòa bình hoàn toàn bảo vệ chủ quyền, nền độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine, phù hợp với Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế và các nghị quyết liên quan của Liên Hợp Quốc", ông Guterres nói.
Mặc dù chưa có dấu hiệu rõ ràng về khả năng NATO kích hoạt Điều 5 - điều khoản phòng thủ tập thể, song việc Ba Lan viện dẫn Điều 4 cho thấy mức độ nghiêm trọng mà nước này đánh giá về tình hình. Các chuyên gia nhận định khả năng bùng phát xung đột rộng lớn hơn là khó xảy ra, song việc máy bay NATO phải can thiệp trực tiếp trên bầu trời châu Âu là dấu hiệu đáng lo ngại.
Tính đến nay, Điều 4 của NATO từng được kích hoạt bảy lần, chủ yếu liên quan đến các cuộc khủng hoảng tại Trung Đông hoặc Đông Âu. Tuy không tự động dẫn đến hành động quân sự, Điều 4 đóng vai trò như một cảnh báo sớm và là nền tảng cho sự phối hợp chính trị quân sự trong nội bộ liên minh.
Thu Hoài/VOV1 (Tổng hợp)