Nên dùng lá vối tươi hay khô là tốt nhất?

2 giờ trướcBài gốc

Công dụng của lá vối

Lá vối còn có tên khác là thủy ông hoặc thủy ông bồ đào, có vị đắng, hơi cay, hơi chát, tính mát, đi vào các kinh can, phế, bàng quang, có các công dụng thanh nhiệt giải độc, hòa trung, hỗ trợ tiêu hóa, lợi tiểu, lợi thấp, sát khuẩn, tiêu viêm.

Đông y thường dùng lá vối trong điều trị các chứng rối loạn tiêu hóa, chữa chướng bụng, khó tiêu, ăn uống kém, điều trị tiêu chảy, viêm đại tràng mạn tính… Ngoài ra, lá vối tươi vò nát, đun đặc để rửa, tắm, gội đầu giúp cải thiện tình trạng viêm da, chốc lở…

Các nghiên cứu hiện đại cũng chứng minh trong lá vối có nhiều hoạt chất có lợi cho sức khỏe như các tinh dầu, steol, một số kháng sinh tự nhiên, cùng một số vitamin và khoáng chất. Lá vối được chứng minh là có hiệu quả trong hỗ trợ điều trị gout, hỗ trợ điều trị đái tháo đường, hạ mỡ máu, tăng cường chức năng hệ tiêu hóa, hỗ trợ điều trị viêm đại tràng mạn tính, hỗ trợ điều trị một số bệnh về da như lở loét, ghẻ, mẩn đỏ…

Lá vối chứa nhiều hoạt chất có tác dụng tốt cho sức khỏe.

Trong dân gian, lá vối thường được dùng ở hai dạng tươi và khô. Tuy nhiên, cả kinh nghiệm truyền thống lẫn một số nghiên cứu hiện đại đều cho rằng lá vối khô phù hợp và an toàn hơn.

Theo y học cổ truyền, lá vối tươi có vị đắng chát, dùng nhiều dễ làm tổn thương tân dịch, gây hao âm. Vì vậy, lá vối thường được phơi khô hoặc ủ cho dịu vị trước khi nấu nước uống.

Lá vối tươi chứa hàm lượng tanin cao và nhiều hoạt chất kháng khuẩn mạnh. Tanin có tác dụng sát khuẩn và làm săn se, nhưng nếu dùng quá nhiều – đặc biệt là ở dạng tươi – có thể gây kích thích niêm mạc dạ dày, khiến người dùng cảm thấy đầy bụng, khó tiêu, nặng bụng, khô miệng, táo bón. Tanin cũng có thể làm giảm hấp thu protein, sắt và kẽm.

Bên cạnh đó, lá vối tươi chứa lượng tinh dầu lớn, ở nồng độ cao có thể gây buồn nôn, khó chịu hoặc kích ứng nhẹ dạ dày. Khi lá đã được phơi hoặc ủ, một phần tinh dầu bay hơi, giúp nước lá vối trở nên êm dịu, dễ uống và hạn chế tác dụng phụ.

2. Cách ủ lá vối tốt cho sức khỏe

Lá vối sau khi chế biến vừa giúp giữ được dược tính, vừa giúp giảm độc tính và vị chát. Đơn giản nhất lá vối sau khi thu hái có thể đem phơi khô là có thể dùng được, nhưng nếu muốn tăng tác dụng giảm tanin và chất kích thích, dịu vị chát đồng thời tăng mùi thơm, ổn định hoạt chất flavonoid và polyphenol, lá vối cần được ủ lên men.

Quá trình lên men tự nhiên này đồng thời còn giúp tăng sinh các hợp chất dễ hấp thu trong lá vối, tương tự quá trình lên men trà xanh.

Bước 1. Chọn lá và sơ chế

Chọn lá vối bánh tẻ, không quá non hoặc già, không bị sâu.
Rửa sạch bụi và tạp chất, để ráo nước hoàn toàn.
Có thể xé nhỏ hoặc để nguyên lá tùy mục đích (nếu để nấu nước uống, nên để nguyên lá).

Bước 2. Ủ lên men nhẹ

Cho lá vào rổ hoặc thúng tre, phủ vải ẩm hoặc lá chuối, đặt nơi thoáng mát.
Ủ 2–3 ngày, đến khi lá ngả màu nâu vàng, bốc mùi thơm dịu hơi chua nhẹ (dấu hiệu men tự nhiên đã sinh).
Đây chính là khâu giúp làm dịu vị chát, giảm tính hàn và tăng khả năng tiêu hóa.

Bước 3. Phơi hoặc sấy khô

Sau khi ủ, trải lá ra mâm tre, phơi nắng nhẹ hoặc sấy ở 50–60°C đến khi lá khô giòn.
Tránh phơi dưới nắng gắt quá lâu (sẽ phá hủy flavonoid và tinh dầu).
Thành phẩm lá khô tốt có màu nâu sẫm hoặc xanh đen, mùi thơm nhẹ, không còn mùi hăng.

Bước 4. Bảo quản

Cho vào lọ thủy tinh hoặc túi zip kín, để nơi khô ráo, tránh ánh sáng.
Dùng tốt nhất trong 6 tháng – 1 năm, để lâu sẽ mất mùi và dược tính.

Lá vối sau khi ủ có thể để trong túi kín dùng dần.

3. Một số công thức nước lá vối tốt cho sức khỏe

Sau khi lá vối đã ủ lên men, tùy vào mục đích sử dụng mà có thể phối hợp cùng các thảo dược khác:

Lá vối, cam thảo, lá cỏ ngọt: Tác dụng thanh nhiệt, giải khát, ổn định đường huyết.
Lá vối, râu ngô, cỏ tranh: Tác dụng lợi tiểu, mát gan, hỗ trợ hạ acid uric
Lá vối, kim ngân hoa, cam cúc hoa: Tác dụng thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ điều trị viêm da, mụn nhọt.
Lá vối, gừng tươi, trần bì: Tác dụng kích thích tiêu hóa, giảm đầy bụng, khó tiêu.

Lưu ý: Lá vối tuy có nhiều tác dụng cho sức khỏe, nhưng không uống quá đặc hoặc quá nhiều, không thay thế hoàn toàn nước lọc, không uống khi bụng đói, không dùng cùng các thuốc lợi tiểu hoặc thuốc hạ đường huyết mạnh. Phụ nữ có thai, người tỳ vị hư hàn ăn uống kém, hay lạnh bụng, đầy bụng, đi ngoài nên thận trọng khi sử dụng.

BS. Nguyễn Huy Hoàng

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/nen-dung-la-voi-tuoi-hay-kho-la-tot-nhat-169251117095706869.htm