Nền kinh tế vận hành từ dữ liệu biến mọi quyết định thành con số thực

5 giờ trướcBài gốc

Nền kinh tế vận hành từ dữ liệu là nền kinh tế mà mọi quyết định được căn cứ trên sự thật. Ảnh: Phạm Hùng.

Dữ liệu: nền tảng điều hành và động lực phát triển

Chưa bao giờ dữ liệu lại trở nên sống động và có giá trị kinh tế như hiện nay. Trong bộ máy hành chính, các cơ sở dữ liệu quốc gia đang dần thay thế hồ sơ giấy, giúp hàng triệu thủ tục được rút ngắn. Khi mọi thông tin công dân được liên thông, người dân chỉ cần một mã định danh thay cho hàng loạt giấy tờ phức tạp. Tại Trung tâm Phục vụ hành chính công TP Hà Nội, chị Đỗ Thị Khánh Linh cho biết: “Việc ứng dụng dữ liệu đã giảm mạnh thời gian xử lý hồ sơ và nâng chất lượng phục vụ người dân. Nhờ dữ liệu được kết nối, công chức không còn phải kiểm tra chéo thủ công. Trong khi đó, người dân nhận kết quả nhanh hơn, minh bạch hơn”.

Không chỉ trong khu vực công, các doanh nghiệp cũng đang vận hành bằng dữ liệu. Từ ngân hàng, bảo hiểm đến logistics, mỗi giao dịch, mỗi hóa đơn đều trở thành điểm dữ liệu giúp nhà quản lý đánh giá năng suất, dự báo thị trường và nhận diện rủi ro. Một hệ thống được nuôi dưỡng bằng dữ liệu giúp doanh nghiệp nắm bắt nhu cầu khách hàng theo thời gian thực, điều chỉnh chiến lược kinh doanh linh hoạt hơn trước.

Theo TS Hoàng Quang Đạt, nguyên Trưởng khoa - Khoa Lý luận cơ sở - Học viện Hành chính Quốc gia, dữ liệu không chỉ là sản phẩm phụ của chuyển đổi số mà chính là “nền móng” cho cải cách thể chế và quản trị quốc gia. TS Hoàng Quang Đạt nhận định: “Khi mọi hoạt động hành chính, kinh tế đều để lại dấu vết dữ liệu, việc giám sát và phản chiếu hiệu quả trở nên minh bạch hơn bao giờ hết”. Cách làm việc dựa vào cảm nhận, báo cáo giấy tờ, theo ông, đã hết thời; thay vào đó là một mô hình vận hành theo chỉ số, nơi kết quả và trách nhiệm đều được đo lường cụ thể.

Với khu vực tư nhân, lợi thế dữ liệu thể hiện rõ ở khả năng tối ưu hóa nguồn lực. Từ những phân tích hành vi tiêu dùng, doanh nghiệp có thể xác định thời điểm nhu cầu tăng, vùng thị trường có khả năng mở rộng, và cả nhóm khách hàng có nguy cơ rời bỏ. Khi dữ liệu trở thành công cụ hoạch định, mỗi quyết định kinh doanh không còn dựa vào cảm tính, mà dựa vào bằng chứng thực tế.

Chính phủ số, đô thị thông minh và doanh nghiệp thông minh, ba trụ cột này đều lấy dữ liệu làm hạ tầng chung. Khi dữ liệu liên thông, hành chính sẽ hiệu quả, thị trường sẽ minh bạch và người dân sẽ được phục vụ tốt hơn. Đó cũng là nền tảng hình thành một nền kinh tế thông tin, nơi dòng dữ liệu trở thành dòng vốn mới cho tăng trưởng.

Hợp tác, bảo mật và niềm tin: điều kiện để dữ liệu sống

Vận hành bằng dữ liệu không chỉ đòi hỏi hạ tầng công nghệ mà còn cần cơ chế chia sẻ, bảo vệ và sử dụng đúng mục đích. Trong thực tế, nhiều cơ quan, doanh nghiệp hiện nay vẫn giữ dữ liệu như “tài sản riêng”, thiếu kết nối ngang, khiến thông tin bị trùng lặp hoặc lãng phí.

TS Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông, cho rằng, đây là điểm nghẽn lớn nhất của quá trình xây dựng nền kinh tế dữ liệu. TS Nguyễn Quang Đồng nhấn mạnh: “Dữ liệu chỉ có giá trị khi được chia sẻ an toàn. Không có liên thông, dữ liệu sẽ nằm chết trong kho, không phục vụ được ra quyết định”.

Các chuyên gia cho rằng, Việt Nam đã có nhiều bước tiến trong việc số hóa các lĩnh vực như dân cư, đất đai, bảo hiểm, nhưng thách thức không còn là thu thập mà là liên thông. Khi dữ liệu giữa các ngành có thể kết nối, như dữ liệu y tế kết hợp với dân cư, hay dữ liệu giáo dục song hành với lao động… thì năng lực dự báo và điều hành kinh tế vĩ mô sẽ mạnh lên rõ rệt. Đó là điều kiện để chính sách được xây dựng trên bằng chứng, chứ không dựa vào ước đoán.

Bên cạnh yếu tố chia sẻ, bảo mật dữ liệu cũng là điều cốt lõi. Việc đảm bảo quyền riêng tư cá nhân và niềm tin xã hội là nền tảng để dữ liệu có thể lưu thông. Khi người dân biết dữ liệu của mình được bảo vệ, họ mới sẵn sàng cung cấp thông tin chính xác. Khi doanh nghiệp tin rằng dữ liệu được đối xử công bằng, họ mới đầu tư mạnh vào hạ tầng số. Và khi cơ quan nhà nước tin vào dữ liệu thực, họ mới dám ra quyết định nhanh và chính xác hơn.

Chuyên gia Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông nhìn nhận, dữ liệu chỉ phát huy giá trị thật sự khi nó được đặt trong “một hệ sinh thái minh bạch và có trách nhiệm”. Các bảng điều khiển số không chỉ giúp người lãnh đạo theo dõi tiến độ, mà còn giúp người dân nhìn thấy sự thay đổi của nền hành chính.

TS Nguyễn Quang Đồng cho rằng, quá trình vận hành nền kinh tế dữ liệu cần kết hợp 2 hướng: số hóa dữ liệu cũ và thu thập dữ liệu mới. Mọi giao dịch hành chính đều phải dựa trên dữ liệu từ dân cư, đất đai đến quy trình thủ tục. Khi các bộ dữ liệu nền tảng được làm sạch, chuẩn hóa và kết nối, hệ thống mới có thể vận hành thông suốt. Đây là nền tảng để thiết lập cơ chế đánh giá, ra quyết định và cung cấp dịch vụ dựa trên dữ liệu thực.

Từ hành chính công đến sản xuất, thương mại, dữ liệu đang tái định hình cách vận hành nền kinh tế. Nó giúp chính quyền ra quyết định dựa trên bằng chứng, giúp doanh nghiệp hiểu người tiêu dùng sâu hơn, và giúp người dân được phục vụ nhanh, chính xác hơn. Một nền kinh tế vận hành từ dữ liệu vì thế không chỉ là biểu hiện của trình độ công nghệ, mà còn là thước đo của minh bạch và năng lực quản trị quốc gia.

Một nền kinh tế vận hành từ dữ liệu là nền kinh tế mà mọi quyết định được căn cứ trên sự thật. Khi dữ liệu được tôn trọng, niềm tin xã hội được củng cố. Khi dữ liệu được khai thác đúng, nguồn lực phát triển được mở rộng. Và khi dữ liệu được bảo vệ chặt chẽ, công dân được an toàn trong một hệ thống minh bạch và hiệu quả. Đó chính là hướng đi tất yếu của quốc gia trong kỷ nguyên số: vận hành bằng dữ liệu, phát triển bằng niềm tin.

Tuệ Anh.

Nguồn KTĐT : https://kinhtedothi.vn/nen-kinh-te-van-hanh-tu-du-lieu-bien-moi-quyet-dinh-thanh-con-so-thuc.901456.html