Căn nhà gỗ mái tôn của bà Lê Thị Giỏ nằm bên cạnh ngôi nhà mái Thái của gia đình
Những năm qua, đời sống kinh tế dần khá lên, nhiều hộ gia đình ở vùng quê ven biển Lâm Đồng đã tích lũy xây dựng được nhà mái Thái khang trang, rộng rãi. Dù vậy, một số chủ nhân cao tuổi vẫn quyết định giữ lại căn nhà gỗ cũ kỹ để có nơi qua lại, nhớ về một thời gắn bó, che chở cho cả gia đình mưu sinh.
Bà Lê Thị Giỏ ở tuổi 80, ngụ thôn 2, xã Sơn Mỹ là một trong số người thích hoài niệm ấy. Căn nhà của bà có “tuổi đời” gần 40 năm nhưng các thân cột, kèo ngang còn cứng cáp. Theo chia sẻ của bà Giỏ, sau nhiều năm dành dụm, vào cuối thập niên 1980, gia đình xây cất được căn nhà gỗ, mái lợp tôn xi măng, vách tráp lá kè trong vùng.
Theo thời gian, vách lá được thay bằng đóng ván, rồi xây gạch, tô xi măng cho vững chắc, nền nhà lát gạch Bát Tràng màu nâu đất sét như thêm phần mát mẻ cho căn nhà gỗ vào mùa hè. Điểm nhấn nổi bật, các cột tròn trong nhà được làm bằng lõi gỗ chò, cùng với những thân kèo, xà ngang cũng bằng loại lõi gỗ xăng đá, chống chịu thời gian, không bị mối mọt. Cứ vào trước Tết Nguyên đán hàng năm, các con bà Giỏ lau chùi nhà cửa, thỉnh thoảng sơn xịt bóng gỗ PU các thân cột, xà ngang, tạo không gian nhà mới mẻ.
“Bây giờ, đứa con trai có điều kiện xây nhà mái Thái rộng rãi bên cạnh, tui về ở với con nhưng tui vẫn giữ căn nhà gỗ, thờ cúng ông bà; giữ nguyên điện, nước để thắp sáng, sinh hoạt vào dịp tết con cháu ở xa về sum họp.
Thời gian gần đây, có nhiều người ở các nơi đến hỏi mua nhà gỗ nhưng tui không bán, chỉ giữ để có nơi qua lại giữa nhà mới và nhà cũ. Thực ra, giữ lại nếp nhà cũng tốn công lau dọn thường xuyên, phòng ngừa mối mọt; bù lại, treo võng ngủ ban trưa dưới mái hiên mát lắm. Căn nhà ấy cho tui nhiều hoài niệm lúc tuổi già”, bà Giỏ chia sẻ.
Theo những người dân trong vùng, tại các xã, phường ven biển như: Sơn Mỹ, Phước Hội, La Gi, Tân Hải hiện còn vài chục căn nhà gỗ, mái lợp tôn Fibro xi măng trường tồn theo thời gian. Những căn nhà cũ ở vùng quê này thường có kết cấu 3 gian, 1 chái phụ. Mái nhà thường được lợp tôn xi măng. Nội thất bên trong nhà gỗ khá đơn giản, ở giữa nhà đặt bàn thờ, bên trái là gian ngủ của đàn ông, gian phải là gian ngủ của đàn bà, con cái…
Còn ở các xã Hàm Tân, Tân Minh, Tân Lập có nhiều người dân gốc xứ Quảng, một số nếp nhà cũ cũng được bà con gìn giữ đến bây giờ, đồng thời nâng cấp phục vụ sinh hoạt đời sống gia đình hàng chục năm qua. Nếp nhà cũ ở đây thường có kết cấu 3 gian, 2 chái phụ theo cách người xứ Quảng; 2 chái phụ thường dùng làm căn bếp, gian kho để nông sản, vật dụng.
Nếp nhà cũ được người dân giữ gìn, sửa chữa cho phù hợp ở các địa phương Đông Nam tỉnh Lâm Đồng là điều đáng trân trọng trong cuộc sống hiện đại ngày nay. Nếp nhà ấy là nơi nhiều người đang đi về, gắn bó, mưu sinh.
Thái Khoa .