Vụ 7 ô tô tông liên hoàn trên Quốc lộ 5 đoạn qua TP Hải Phòng xảy ra chiều 22/12 không chỉ để lại hậu quả đặc biệt nghiêm trọng về người và tài sản (2 người tử vong, 1 người bị thương nặng), mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về kỹ năng phòng tránh tai nạn cho tài xế ô tô con khi lưu thông trên các tuyến quốc lộ có mật độ xe tải, xe đầu kéo dày đặc.
Vụ tai nạn liên hoàn giữa 7 phương tiện xảy ra vào khoảng 15h ngày 22/12 tại Km46+500 Quốc lộ 5 theo hướng Hà Nội đi Hải Phòng. Ảnh: Thu Hằng
Ô tô con và “thế yếu” giữa dòng xe tải
Hình ảnh gây ám ảnh nhất là một chiếc xe con màu trắng bị kẹp nát giữa 2 xe đầu kéo. Cú dồn toa mạnh đến mức chiếc xe đầu kéo phía sau chồm cả bánh lên nửa thân xe con, đẩy chiếc xe này húc thẳng vào gầm sàn xe container phía trước. Hậu quả khiến tài xế xe con này không còn cửa thoát chết.
Trao đổi với VietNamNet, anh Nguyễn Thanh Tùng - giáo viên dạy thực hành lái xe, đồng thời là người có kinh nghiệm hơn 20 năm lái xe cho rằng, tai nạn kiểu "dồn toa" với nhiều phương tiện va chạm liên tiếp và cùng chiều với nhau thường hội tụ nhiều yếu tố cùng lúc.
Thứ nhất, những vụ va chạm này thường "bắt nguồn" từ những xe hạng nặng như ô tô tải, xe đầu kéo. Đây là những xe có quãng đường phanh dài, đặc biệt khi chở hàng. Chỉ một khoảnh khắc mất tập trung của tài xế cũng đủ dẫn tới va chạm không thể kiểm soát với các xe phía trước.
Thứ hai, nhiều tài xế, bao gồm cả xe lớn lẫn xe con không giữ đúng khoảng cách an toàn, nhất là khi đến gần nút giao có đèn tín hiệu. Khi xe phía trước dừng đột ngột, chuỗi va chạm gần như không thể tránh khỏi.
Và yếu tố thứ ba, ô tô con thường chạy trong điểm mù của xe tải. Ở vị trí này, tài xế xe lớn rất khó quan sát, khiến khả năng phản ứng khi có tình huống bất ngờ bị hạn chế đáng kể.
Chiếc xe con kẹp giữa hai xe tải gần như không có không có cơ hội tránh né. Ảnh: Thu Hằng
Anh Tùng cho rằng, trong các vụ tai nạn liên hoàn trên quốc lộ và cao tốc, ô tô con luôn là nhóm phương tiện chịu rủi ro lớn nhất. Cụ thể trong vụ việc xảy ra chiều qua, khi dừng chờ đèn đỏ, ô tô con đỗ giữa các xe lớn trên cùng một trục gần như không có cơ hội tránh né, khi lực va chạm từ phía sau dồn ép bất ngờ.
“Chênh lệch về khối lượng và quán tính giữa xe con với xe tải, xe đầu kéo là rất lớn. Khi xảy ra va chạm dây chuyền, xe con dễ bị va đập mạnh, thậm chí khoang lái bị ép biến dạng khi rơi vào vị trí kẹp giữa những xe lớn", anh Tùng phân tích.
Sai lầm phổ biến của tài xế ô tô con là tâm lý tận dụng khoảng trống giữa các xe tải để di chuyển hoặc vượt lên. Trên thực tế, đây lại là vùng nguy hiểm nhất, bởi khi đó bạn đang đặt mình vào thế không lối thoát. Chỉ cần xe phía trước phanh gấp hoặc xe phía sau xử lý chậm, ô tô con sẽ lập tức trở thành ‘miếng đệm’ trong cú va chạm.
Ngoài ra, vị chuyên gia lái xe an toàn này cho rằng, đi sau xe lớn còn làm tầm nhìn phía trước bị che khuất, tài xế khó quan sát đèn tín hiệu, chướng ngại vật hay tình huống bất ngờ và dễ dính vào "điểm mù" của xe tải, từ đó tăng nguy cơ xử lý chậm và gặp tai nạn.
Đỗ lệch mui, đánh lái chéo xe có tăng cơ hội sống sót cho tài xế khi bị 'dồn toa'?
Sau nhiều vụ tai nạn kiểu "dồn toa" nghiêm trọng, không ít ý kiến trên mạng xã hội cho rằng việc đánh lái lệch, dừng xe chéo, lệnh mui trên đường có thể giúp tài xế xe con tăng cơ hội sống sót.
Tuy nhiên, ông Nguyễn Thanh Tùng cho rằng, đây là quan niệm mang tính suy diễn từ những tình huống may mắn hiếm hoi. Còn trong bất kỳ giáo trình dạy và học lái xe nào cũng không có "mẹo" này.
“Trong một số trường hợp, việc xe không đứng thẳng trục có thể tránh va chạm trực diện và làm phân tán lực nhưng rất hy hữu. Thoát nạn trong những tình huống đó phần lớn là do may mắn, không phải kỹ năng có thể học hay áp dụng. Về nguyên tắc lái xe an toàn, tài xế không nên chủ động đánh lái lệch hay dừng xe bất thường trên quốc lộ,” ông Tùng nói.
Các chuyên gia cho rằng, trong mọi trường hợp dừng đỗ xe cần để thẳng lái. Ảnh: Hoàng Hiệp
Theo vị chuyên gia, đánh lái hoặc dừng chéo xe có thể khiến xe bị lật, hoặc sau khi tông từ phía sau vẫn có thể đâm vào phương tiện khác ở làn đường bên cạnh, nhất là phương tiện di chuyển ngược chiều. Lúc này, hiểm họa còn khôn lường hơn.
Từ những phân tích trên, anh Nguyễn Thanh Tùng đúc kết một số kinh nghiệm khi dừng xe trên đường và khi đi cạnh các phương tiện lớn:
- Khi dừng xe phía sau xe lớn, nên chừa khoảng trống đủ rộng, tránh bám sát đuôi xe để phòng trường hợp xe lớn trôi ngược hoặc lùi bất ngờ.
- Nếu buộc phải dừng cạnh ô tô tải, cần đảm bảo xe mình luôn nằm trong tầm quan sát của tài xế xe lớn, hạn chế dừng ở điểm mù.
- Khi di chuyển phía trước xe tải, không nên phanh gấp hay chuyển làn đột ngột kiểu "điền vào chỗ trống" bởi xe lớn cần quãng đường phanh dài hơn nhiều.
- Nguyên tắc xuyên suốt là giữ khoảng cách đủ xa, duy trì vận tốc ổn định, không đột ngột bẻ lái, phanh gấp hoặc tạo tình huống bất ngờ, coi đó như những “túi khí vô hình” bảo vệ an toàn cho chính mình.
Hoàng Hiệp