Nếu không có Internet, thế giới sẽ ra sao?

9 giờ trướcBài gốc

Điều này nghe như phim viễn tưởng, nhưng bài phân tích mới đây của The Guardian cho thấy, khả năng đó gần như có thể xảy ra.

Internet, nền tảng kết nối hơn 5 tỉ người và gần như mọi hoạt động kinh tế toàn cầu, thực chất được xây dựng trên một cấu trúc cũ kỹ và dễ tổn thương hơn nhiều người tưởng.

Một mạng lưới khổng lồ... nhưng yếu ớt

Theo The Guardian, Internet toàn cầu hoạt động dựa trên hàng triệu máy chủ, trung tâm dữ liệu, tuyến cáp quang ngầm và các giao thức (protocol) ra đời từ hàng chục năm trước. Dù được ví như “xương sống của thế giới hiện đại”, hệ thống này lại phụ thuộc quá nhiều vào một số ít nhà cung cấp lớn như Amazon Web Services (AWS), Google Cloud hay Microsoft Azure.

Một sự cố gần đây tại trung tâm dữ liệu ở Virginia (Mỹ) khiến hàng loạt dịch vụ gặp trục trặc đã cho thấy Internet mong manh đến mức nào. Chỉ cần một lỗi phần mềm, một đợt nắng nóng làm hỏng hệ thống làm mát trung tâm dữ liệu, hoặc thậm chí một đoạn mã AI bị kích hoạt sai cách, toàn bộ mạng lưới có thể sụp đổ theo hiệu ứng domino.

Điều gì xảy ra khi không có Internet? Hàng loạt dịch vụ sẽ bị đình trệ, ảnh hưởng đáng kể đến đời sống.

Giáo sư Steven Murdoch (Đại học College London) nhận định: “Internet ngày càng bị tập trung hóa. Về mặt kỹ thuật, nó là mạng phi tập trung, nhưng trên thực tế, phần lớn hạ tầng và dịch vụ đang nằm trong tay rất ít công ty”.

Hãy hình dung một cơn bão mùa hè quét qua bang Iowa, phá hủy cụm trung tâm dữ liệu của Google ở Council Bluffs, nơi từng gây ra sự cố toàn cầu năm 2019 khiến YouTube và Gmail tê liệt nhiều giờ liền. Nếu kịch bản đó lặp lại, hậu quả có thể nặng nề hơn nhiều.

Tệ hơn, nếu cùng lúc khu vực US-East-1 của Amazon ở Virginia bị hỏng do quá tải hoặc lỗi phần mềm, hàng triệu trang web và ứng dụng trên khắp thế giới sẽ bị “đóng băng”. Người dùng sẽ không thể truy cập Netflix, Slack, ngân hàng trực tuyến hay thậm chí các thiết bị thông minh trong nhà.

Chuyên gia Doug Madory, người theo dõi hạ tầng Internet toàn cầu, cho biết: “Khi Amazon hoặc Google ngừng hoạt động, về lý thuyết Internet vẫn còn đó, nhưng bạn gần như không thể làm gì vì mọi thứ đều chạy trên hạ tầng của họ”.

Theo số liệu của hãng phân tích Synergy Research Group, ba công ty Amazon, Microsoft và Google hiện chiếm hơn 60% thị trường điện toán đám mây toàn cầu, và hàng triệu dịch vụ phụ thuộc hoàn toàn vào họ.

Khi AI trở thành mắt xích yếu nhất

Một mối lo mới được The Guardian nêu ra là tự động hóa do AI đảm nhiệm trong quản lý hạ tầng mạng. Nhiều phần mềm lõi của Amazon hay Google nay được viết lại bằng AI, điều giúp tối ưu vận hành, nhưng cũng mở ra nguy cơ lỗi hệ thống không thể kiểm soát nếu một đoạn mã tự học gây ra phản ứng dây chuyền.

Giả sử AI của AWS xử lý sai lưu lượng mạng khi có tấn công mạng quy mô lớn ở châu Âu, các tuyến kết nối sẽ bị định tuyến sai, khiến các trung tâm dữ liệu thứ cấp quá tải, tương tự như kẹt xe ở Los Angeles. Khi đó, một phần Internet toàn cầu có thể tạm thời “biến mất”.

Đứt cáp không còn là nỗi lo lớn nhất

Khác với tưởng tượng của nhiều người, việc đứt cáp quang biển, dù xảy ra khoảng 150-200 lần mỗi năm theo Liên Hợp Quốc, không đủ để khiến Internet toàn cầu sụp đổ.

Các tuyến cáp đều có phương án dự phòng và được sửa chữa thường xuyên. “Bạn phải cắt cùng lúc nhiều hệ thống mới đủ tạo ra gián đoạn nghiêm trọng”, Madory nói.

Nguy hiểm hơn là một lỗi ở tầng giao thức cốt lõi, chẳng hạn như hệ thống DNS (Domain Name System), giúp người dùng truy cập các tên miền .com, .net... Nếu một nhà cung cấp lớn như Verisign hay Ultranet gặp sự cố nghiêm trọng, hàng triệu trang web có thể biến mất khỏi không gian mạng chỉ trong vài phút.

Thực tế, một tiền lệ đã xảy ra năm 2016 khi công ty Dyn DNS bị tấn công, khiến hàng loạt trang như Twitter, The Guardian, Spotify ngừng hoạt động tạm thời.

Điều gì sẽ xảy ra nếu “.com” biến mất?

Theo The Guardian, nếu miền .com ngừng hoạt động, các ngân hàng, bệnh viện, hệ thống thanh toán và hầu hết nền tảng truyền thông xã hội sẽ bị tê liệt. Một số hệ thống chính phủ vẫn có thể vận hành nhờ mạng nội bộ, như Siprnet của Mỹ, hệ thống tin nhắn bảo mật cho các cơ quan quốc phòng.

Khi đó, thế giới sẽ co hẹp lại về những nền tảng phi tập trung và tự lưu trữ, chẳng hạn Mastodon hoặc các máy chủ độc lập. Nhưng đối với đa số người dùng, Internet mà họ biết, nơi chứa mọi giao dịch, liên lạc, giải trí gần như “biến mất”.

Đáng sợ hơn, không ai biết chắc liệu Internet có thể “khởi động lại” sau khi tắt hoàn toàn. Theo giáo sư Murdoch, “chưa ai từng thử tắt toàn bộ Internet. Và nếu điều đó xảy ra, không ai chắc chắn cách bật lại nó”.

Tại Anh, từng có một kế hoạch dự phòng khá kỳ lạ, những người hiểu sâu về hệ thống mạng sẽ tụ tập tại một quán rượu ở ngoại ô London để bàn cách khôi phục Internet nếu nó sập. Dù nghe như chuyện đùa, nhưng đó lại là bằng chứng cho thấy, ngay cả những người tạo ra Internet cũng thừa nhận nó mong manh hơn ta tưởng.

Internet được sinh ra với triết lý phi tập trung, nhưng giờ đây, sức mạnh của nó lại tập trung vào tay một số ít tập đoàn. Một lỗi nhỏ ở tầng hạ tầng hoặc một dòng mã AI viết sai có thể khiến thế giới tạm thời mất kết nối. “Chúng ta nghĩ Internet là không thể sụp đổ, nhưng đôi khi, điều giữ thế giới hiện đại lại với nhau chỉ là… vài đoạn mã đã tồn tại từ thế kỷ trước”, The Guardian viết.

Tiểu Minh

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/neu-khong-co-internet-the-gioi-se-ra-sao-post878005.html