Nếu nhà khoa học không trung thực thì nên chủ động rút khỏi Hội đồng giáo sư các cấp

8 giờ trướcBài gốc

Vừa qua, Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam đã đăng tải 2 bài viết:

“Lý lịch khoa học GS Trần Thị Vân Hoa: NEU xác nhận nhưng khai công tác lại ở nơi khác”.

“Nơi công tác GS Trần Thị Vân Hoa linh hoạt, dấu hỏi về thành viên NEU ở HĐGS Kinh tế”.

Các bài viết trên phản ánh những băn khoăn của độc giả khi danh sách thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 và năm 2025 đều có 04 thành viên đến từ Đại học Kinh tế Quốc dân (nhiều hơn mức tối đa 03 người trong cùng một cơ sở giáo dục đại học theo quy định tại Khoản 3, Điều 14, Thông tư 04/2019/TT-BGDĐT).

Cụ thể, theo danh sách Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 và 2025, ngoài 03 thành viên (gồm: Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Hồng Chương; Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thọ Đạt; và Giáo sư, Tiến sĩ Lê Quốc Hội) được công khai đơn vị công tác tại Đại học Kinh tế Quốc dân, thì còn có Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Vân Hoa - Ủy viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2025 được công khai đơn vị công tác là Hội đồng Lý luận Trung ương trong khi lý lịch khoa học tự kê khai của cô Hoa ở phần xác nhận của Thủ trưởng cơ quan, đơn vị quản lý sử dụng viên chức có chữ ký Giám đốc và dấu xác nhận của Đại học Kinh tế Quốc dân. Như vậy, tính cả Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Vân Hoa thì danh sách thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2025 có 04 thành viên đến từ Đại học Kinh tế Quốc dân.

Tại Khoản 3, Điều 14, Thông tư 04/2019/TT-BGDĐT quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng Giáo sư Nhà nước, các Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành và Hội đồng Giáo sư cơ sở, quy định cơ cấu tổ chức và trình tự thành lập, bổ nhiệm thành viên Hội đồng giáo sư ngành nêu rõ:

“Số lượng thành viên của cùng một cơ sở giáo dục đại học tham gia trong một Hội đồng Giáo sư ngành không quá 03 (ba) người”.

Ảnh chụp màn hình danh sách thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 và năm 2025.

Sau khi các bài viết được đăng tải, một số chuyên gia, nhà khoa học bày tỏ băn khoăn về tính hợp lệ khi bỏ phiếu tín nhiệm xét duyệt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2024 tại Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế, cũng như uy tín của Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế khi 2 năm liên tiếp (2024 và 2025) có 04 thành viên đến từ cùng một cơ sở đào tạo đại học.

Giáo sư, phó giáo sư là những tấm gương về học thuật nên cần phải trung thực

Trao đổi với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Đặng Quốc Bảo - nguyên Hiệu trưởng Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục và Đào tạo (nay là Học viện Quản lý Giáo dục) chia sẻ cảm thấy rất buồn khi đọc những thông tin liên quan đến thành viên của Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế đến từ 1 cơ sở giáo dục mà báo chí phản ánh thời gian vừa qua.

Thầy Đặng Quốc Bảo cho rằng, vấn đề nổi lên từ danh sách thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 và năm 2025 có thể là dấu hiệu vi phạm quy định, dẫn đến sự hoài nghi về kết quả xét duyệt chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2024 ở Hội đồng này, đồng thời cũng đặt dấu hỏi về đức tính trung thực của thành viên này.

“Nếu đúng là Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024 và năm 2025 đều có 04 thành viên đến từ một cơ sở giáo dục đại học thì đây là sai quy định. Hơn nữa, điều này còn là biểu hiện của sự thất tín, ảnh hưởng đến niềm tin của xã hội đối với giới học thuật”, thầy Bảo chia sẻ.

Nguyên Hiệu trưởng Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục và Đào tạo cũng bày tỏ sự đáng tiếc khi hiện tượng trên xảy ra liên tiếp vào năm 2024 và năm 2025 mà đến thời điểm hiện tại chưa có bên liên quan nào chính thức lên tiếng công khai lý giải và xử lý (nếu cần).

"Đối với các nhà khoa học, bản thân họ có đủ hiểu biết để nhìn nhận được những việc làm đúng và chưa đúng trong quá trình thực hiện quy định. Tuy nhiên, một khi độc giả đã có băn khoăn, phản ánh thì bản thân các thành viên liên quan - các nhà khoa học cần phải lên tiếng, chia sẻ để mọi việc tường minh", thầy Bảo chia sẻ.

Cũng theo thầy Bảo, giáo sư, phó giáo sư là những tấm gương về học thuật. Do đó, nếu giáo sư, phó giáo sư làm sai quy định nhưng không tự điều chỉnh, rút kinh nghiệm, xử lý thì xã hội đặt ra những câu hỏi về tính nghiêm túc, sự minh bạch của nền học thuật trong nước. Nếu thật sự có những vi phạm liên quan đến học thuật hoặc bản thân nhà khoa học chưa trung thực, chưa làm đúng thì nên chủ động rút khỏi hội đồng giáo sư các cấp. Hành động này là một cách để khắc phục vi phạm, thể hiện tự trọng và trách nhiệm của trí thức.

“Khi làm khoa học thì trí thức phải gắn với đạo đức, và tự trọng của nhà khoa học cần phải được đặt lên hàng đầu, để tạo nền tảng xây dựng niềm tin xã hội, giữ gìn uy tín cho nhà khoa học và cho nền học thuật. Do vậy, mỗi hội đồng giáo sư cần bảo đảm thực hiện đúng kỷ cương của liêm chính học thuật”, thầy Bảo chia sẻ.

Song, thầy Bảo cũng băn khoăn khi hiện nay chưa thật sự có chế tài xử lý đối với trường hợp làm sai quy định về cơ cấu nhân sự của hội đồng giáo sư ngành. Vì vậy, cơ quan quản lý cần lắng nghe ý kiến phản ánh từ xã hội, đồng thời sớm có biện pháp điều chỉnh, nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong công tác xét duyệt chức danh giáo sư, phó giáo sư.

Hội đồng ngành thành lập chưa đúng quy định thì kết quả có đủ độ tin cậy?

Cùng đưa ra quan điểm, một nhà khoa học từng là thành viên của hội đồng giáo sư ngành, liên ngành cho rằng, việc trong danh sách thành viên Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024, 2025 có Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Vân Hoa được công khai đơn vị công tác là Hội đồng Lý luận Trung ương, nhưng trong lý lịch khoa học tự khai năm 2024, 2025 của Giáo sư, Tiến sĩ Trần Thị Vân Hoa phần Thủ trưởng cơ quan, đơn vị quản lý sử dụng viên chức có dấu xác nhận của Hiệu trưởng/Giám đốc Đại học Kinh tế Quốc dân đã khẳng định Đại học Kinh tế Quốc dân là cơ quan quản lý Giáo sư Hoa.

Như vậy, nếu Hội đồng Giáo sư ngành Kinh tế năm 2024, 2025 đều có 04 thành viên của cùng một cơ sở giáo dục đại học thì đã là vi phạm quy định ngay từ khi thành lập.

“Một hội đồng được thành lập nhưng lại vi phạm quy định thì kết quả xét duyệt tiêu chuẩn chức danh giáo sư, phó giáo sư năm 2024 của hội đồng này không đủ tin cậy”, chuyên gia nhận xét.

Bên cạnh đó, nhà khoa học này cũng băn khoăn rằng, nếu việc không tuân thủ đúng quy định ngay từ khi thành lập hội đồng giáo sư ngành, liên ngành cũng cho thấy người đứng đầu hội đồng đó và nơi đã thông qua danh sách thành viên Hội đồng giáo sư ngành, liên ngành đã phần nào thể hiện sự buông lỏng trong quản lý, dẫn đến vi phạm, ảnh hưởng uy tín của cả tập thể và cá nhân liên quan.

“Chỉ khi làm đúng quy định thì mới có thể giữ được sự công bằng, bảo đảm niềm tin của xã hội đối với học thuật và đối với những nhà khoa học chân chính”, chuyên gia chia sẻ.

Tại Khoản 2 Điều 17 Quyết định số 37/2018/QĐ-TTg quy định tiêu chuẩn thành viên Hội đồng Giáo sư nhà nước, Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành và Hội đồng Giáo sư cơ sở là:

"Trung thực, có uy tín chuyên môn khoa học cao, có kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí khoa học quốc tế có uy tín hoặc xuất bản ở nhà xuất bản có uy tín trong 05 năm liền kề với thời điểm được bổ nhiệm thành viên Hội đồng”.

Theo Khoản 5, Điều 19, Quyết định 37/2018/QĐ-TTg về trình tự xét tại Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành quy định: Mỗi hồ sơ của ứng viên phải đạt ít nhất 2/3 số phiếu tín nhiệm của tổng số thành viên Hội đồng Giáo sư ngành, liên ngành. Kết quả bỏ phiếu tín nhiệm được công bố công khai tại phiên họp Hội đồng.

Mai Anh

Nguồn Giáo Dục VN : https://giaoduc.net.vn/neu-nha-khoa-hoc-khong-trung-thuc-thi-nen-chu-dong-rut-khoi-hoi-dong-giao-su-cac-cap-post253976.gd