Nga biến drone miễn nhiễu thành thiết bị nổ phục kích xe tăng Ukraine

3 giờ trướcBài gốc

Chia sẻ với trang Insider, các sĩ quan quân đội Ukraine cho biết phi công Nga đang nhắm mục tiêu vào các tuyến đường hậu cần quan trọng gần tiền tuyến bằng drone (máy bay không người lái) cáp quang, vốn miễn nhiễm với các biện pháp đối phó tác chiến điện tử, khiến việc ngăn chặn vũ khí chết người này cực kỳ khó khăn. Họ cho biết các cuộc tấn công bằng drone cáp quang như vậy đang cản trở việc di chuyển của binh lính Ukraine và hàng tiếp tế.

Phong cách tấn công đó tương tự các IED (thiết bị nổ tự chế) đặt ven đường mà lực lượng Mỹ và đồng minh thường đối mặt ở Trung Đông. Song ở Ukraine, các drone của Nga có thể bay và truy đuổi mục tiêu. Điều này nhấn mạnh một trong nhiều cách thức đáng lo ngại mà các hệ thống không người lái làm gia tăng mối đe dọa trên chiến trường.

Artem, một sĩ quan thuộc Quân đoàn 3 của Ukraine, nói Nga ngày càng sử dụng nhiều drone cáp quang trên các tuyến đường hậu cần, hạ cánh bên đường, chờ xe bọc thép đi qua rồi mới tiến hành phục kích. Ông cho biết những cuộc tấn công này xảy ra hàng tuần và gây ra tổn thất về cả binh lính lẫn phương tiện Ukraine.

Nga ngày càng sử dụng nhiều drone đặt ven đường để phục kích các phương tiện bọc thép của Ukraine - Ảnh: Getty Images

Drone cáp quang là vũ khí cực kỳ nguy hiểm trong cuộc chiến giữa Ukraine và Nga - Ảnh: Reuters

Drone cáp quang là drone FPV (góc nhìn thứ nhất) thông thường, giá chỉ vài trăm USD nhưng có thể mang theo lượng thuốc nổ đủ lớn để phá hủy xe tăng trị giá hàng triệu USD.

FPV là người điều khiển nhìn qua camera gắn trên drone và thấy hình ảnh giống đang ngồi trên drone, thường qua kính thực tế ảo hoặc màn hình. Điều này giúp phản ứng nhanh, điều khiển chính xác ở tốc độ cao.

Thay vì sử dụng kết nối tần số vô tuyến với người điều khiển, drone cáp quang được trang bị các cuộn cáp dài, mỏng để duy trì một liên kết ổn định. Điều này làm cho chúng gần như miễn nhiễm với các chiến thuật tác chiến điện tử và gây nhiễu. Vì lý do này, drone cáp quang đặc biệt nguy hiểm trên chiến trường.

Tác chiến điện tử là hình thức sử dụng năng lượng điện từ (sóng vô tuyến, radar, tín hiệu liên lạc…) để tấn công, phòng thủ hoặc giành lợi thế trên chiến trường. Mục tiêu là làm gián đoạn, đánh lừa, vô hiệu hóa hoặc kiểm soát các hệ thống điện tử của đối phương, đồng thời bảo vệ các hệ thống điện tử của mình.

Trong thực tế, tác chiến điện tử gồm ba mảng chính là gây nhiễu và phá sóng liên lạc hoặc radar của đối phương; thu thập, đánh chặn tín hiệu để do thám, định vị; bảo vệ hệ thống thông tin - radar của mình khỏi sự tấn công bằng điện từ. Ví dụ, quân đội có thể dùng thiết bị gây nhiễu để làm drone mất kết nối với người điều khiển hoặc chặn radar để máy bay đối phương “mù đường” trước khi bị tấn công.

Với binh sĩ, cách thực tế nhất để ngăn chặn một drone không thể bị gây nhiễu là bằng súng săn. Tuy nhiên, khả năng này phụ thuộc rất nhiều vào sự may mắn.

Không có giải pháp đáng tin cậy để phòng thủ chống lại drone cáp quang, vốn có thể thực hiện các cuộc tấn công chính xác và đang là vũ khí được cả Ukraine lẫn Nga ưa chuộng. Việc sản xuất drone cáp quang đang được đẩy mạnh và các sợi cáp giờ đây trải dài trên khắp chiến trường, lấp lánh dưới ánh nắng như mạng nhện.

Drone cáp quang thường có phạm vi hoạt động hạn chế hơn so với drone FPV, do dây cáp vướng víu và những thách thức khi di chuyển trên địa hình. Thế nhưng, chúng vẫn có thể vượt qua tiền tuyến và xâm nhập vào lãnh thổ Ukraine để phục kích.

Artem, hiện đứng đầu bộ phận quan hệ đối tác quân sự tại Snake Island Institute (Viện Đảo Rắn), cho biết đường sá trước đây tương đối an toàn, nhưng các chiến thuật phục kích đã trở thành vấn đề nghiêm trọng.

Điều kiện giao thông nguy hiểm đã ảnh hưởng đến việc di chuyển của Quân đội Ukraine, thậm chí buộc binh sĩ phải ở lại một vị trí lâu hơn thay vì luân chuyển đến các địa điểm mới như bình thường.

Viện Đảo Rắn là tổ chức độc lập của Ukraine, hoạt động từ năm 2024, với mục tiêu tăng cường quan hệ chiến lược về lĩnh vực an ninh - quốc phòng giữa Ukraine và Mỹ.

Tổ chức này đóng vai trò như một cầu nối giữa kinh nghiệm chiến trường Ukraine với tư duy chiến lược phương Tây. Viện Đảo Rắn tiến hành các hoạt động vận động hành lang chiến lược, cung cấp phân tích dựa trên dữ liệu thực tế từ chiến trường, thúc đẩy đổi mới công nghệ quốc phòng, đồng thời hỗ trợ truyền thông và hợp tác giữa các đơn vị Ukraine với đối tác quốc tế.

Trong quá trình hoạt động, Snake Island Institute đã tổ chức nhiều chuyến công tác tới Mỹ, thực hiện các buổi trình bày trước Quốc hội Mỹ, xuất bản các báo cáo phân tích quân sự, cũng như tổ chức hackathon nhằm phát triển các giải pháp công nghệ phục vụ chiến tranh. Hackathon là cuộc thi sáng tạo công nghệ trong thời gian giới hạn, tập trung vào việc làm ra sản phẩm hoặc giải pháp nhanh nhất có thể.

Tên gọi “Đảo Rắn” xuất phát từ hòn đảo chiến lược của Ukraine trên Biển Đen, vốn trở thành biểu tượng cho tinh thần kháng cự của người Ukraine trong cuộc chiến với Nga.

Rào cản vật lý

Drone đã nổi lên như mối đe dọa chủ yếu với các phương tiện bọc thép, như xe tăng, xe chiến đấu bộ binh hoặc xe bọc thép chở quân, trong cuộc chiến ở Ukraine. Nhiều phương tiện hiện được trang bị thêm lớp giáp bảo vệ và công nghệ tác chiến điện tử nhằm giảm thiểu các cuộc tấn công từ drone.

Thế nhưng, drone cáp quang không bị ảnh hưởng bởi các chiến thuật tác chiến điện tử. Các rào cản vật lý là một trong số ít biện pháp phòng thủ hiệu quả chống lại chúng.

Nhận thức được điều này, Quân đội Ukraine đã phủ lưới tạm bợ lên nhiều tuyến đường trọng điểm gần tiền tuyến, biến chúng thành đường hầm ngoài trời để ngăn chặn drone và tăng cơ hội sống sót cho các phương tiện. Tuy nhiên, biện pháp bảo vệ này chỉ làm giảm rủi ro do drone gây ra chứ không loại bỏ hoàn toàn.

Alex Eine, chỉ huy đơn vị drone thuộc Lữ đoàn Tổng thống Độc lập của Ukraine, chia sẻ với trang Insider rằng các phi công Nga có thể điều khiển drone lái xuyên qua các khe hở của lưới và hạ cánh xuống lề đường, chờ đợi để tấn công.

Lữ đoàn Tổng thống Độc lập là đơn vị quân đội tinh nhuệ trực thuộc Lực lượng Vệ binh Quốc gia Ukraine.

Alex Eine cho biết đã chứng kiến một số phương tiện Ukraine bị phá hủy trong các cuộc phục kích bằng drone Nga.

Ukraine trang bị thêm nhiều lớp bảo vệ chống drone cho các phương tiện bọc thép - Ảnh: Getty Images

Việc các phương tiện chiến đấu ngày càng dễ bị tổn thương trước drone đã đặt ra câu hỏi về tính phù hợp và hiệu quả của chúng trong cuộc xung đột trong tương lai, khi các hệ thống không người lái và tự động sẽ đóng vai trò thậm chí còn lớn hơn trên chiến trường hiện nay.

Chiến trường ở Ukraine đã trở thành cái bẫy tử thần với phương tiện bọc thép. Theo ước tính từ nguồn tin công khai, cả Nga và Ukraine đã mất hàng nghìn xe tăng, xe chiến đấu bộ binh, xe chở quân bọc thép.

Dù vậy, Artem nói rằng phương tiện bọc thép vẫn rất quan trọng trong tác chiến bất chấp những tổn thất, phần lớn do drone gây ra. Ông giải thích rằng gần như không thể tiến hành các hoạt động tấn công nếu thiếu chúng.

Công ty Ukraine tạo drone cáp quang bay xa 100km

Gần đây, công ty Fold (Ukraine) giới thiệu dòng drone cáp quang có thể bay xa tới 100 km, gấp đôi tầm hoạt động của nhiều mẫu drone hiện nay, mở ra tiềm năng lớn trong giám sát và tác chiến hiện đại.

Theo Volodymyr, người đồng sáng lập Fold, việc nâng cấp tầm bay là rất cần thiết khi Ukraine đang chạy đua để thích nghi với một chiến trường thay đổi từng ngày và loại bỏ bất kỳ khí tài nào không theo kịp.

"Ngày nay, cuộc chiến đã thay đổi", Volodymyr nói. Các mục tiêu có giá trị cao (xe tăng, hệ thống pháo, kho đạn, sở chỉ huy) của đối phương đã ở xa tiền tuyến hơn trước đây, khiến drone có tầm hoạt động lớn hơn trở thành điều quan trọng.

Fold là một trong nhiều công ty Ukraine đang nghiên cứu drone cáp quang cho lực lượng vũ trang của nước này. Hãng bắt đầu bằng việc chế tạo drone có tầm bay 5km, nhưng sau đó đã mở rộng lên 15 và 25km - mức khá phổ biến hiện nay.

Volodymyr cho biết thế hệ drone cáp quang đầu tiên này phù hợp hơn vào năm 2024 khi các vị trí của kẻ thù gần hơn, đôi khi có thể nhìn thấy bằng mắt thường, ở khoảng cách vài km.

Ông nói rằng tiền tuyến hiện nay trông khác so với giai đoạn đầu của cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Vị trí các đội quân đối địch đã di chuyển ra xa nhau hơn, tạo ra khoảng trống lớn, hoặc một "vùng xám" - nơi trở thành nghĩa địa cho xe tăng, xe bọc thép và binh lính. Các thiết bị quân sự quan trọng và đắt tiền trở nên khó tiếp cận hơn.

Volodymyr nói: "Tầm bay 10-15 km thường không đủ để tiêu diệt các mục tiêu lớn của kẻ thù".

Ông nói thêm rằng drone cáp quang bay được xa hơn 30km phù hợp hơn ở giai đoạn này của cuộc chiến và Fold đang nghiên cứu những loại đó, gồm cả tầm bay 40 và 50km.

Samuel Bendett, chuyên gia về drone và là cố vấn trong chương trình nghiên cứu về Nga tại Trung tâm Phân tích Hải quân (một viện nghiên cứu của Mỹ), nói với Insider rằng cả Nga và Ukraine đều đang nghiên cứu các cuộn cáp quang dài 40km. Ông lưu ý rằng "có bằng chứng ở tiền tuyến cho thấy những đòn tấn công như vậy đã diễn ra".

Thế nhưng, Fold đang nhắm đến mục tiêu xa hơn thế khi đã bắt đầu quá trình nghiên cứu và phát triển thế hệ thứ hai của drone cáp quang. Công ty có kế hoạch ra mắt drone có tầm bay từ 50 đến 100km vài tháng tới.

Samuel Bendett cho biết "khoảng cách xa hơn chắc chắn có thể đạt được", nhưng sẽ phụ thuộc vào kỹ năng của người điều khiển drone và các yếu tố khác. Ông nói thêm rằng gần như chắc chắn rằng việc mở rộng tầm bay đầy tham vọng này sẽ đi kèm với những thách thức kỹ thuật và môi trường đáng kể.

Một trong những điểm yếu lớn nhất ở drone cáp quang là dây cáp, có thể dễ dàng bị mắc hoặc rối trên chiến trường, do hành động từ kẻ thù hoặc tai nạn. Tầm bay mở rộng sẽ đòi hỏi các cuộn cáp dài hơn nhiều so với các biến thể trước đây, có khả năng khiến drone dễ bị mắc kẹt hơn.

Một quan chức am hiểu về những đổi mới trong cuộc chiến Ukraine cho biết, dây cáp dài hơn làm tăng nguy cơ drone sẽ gặp nhiều chướng ngại vật hơn trên đường bay và dễ bị hư hỏng.

Những cuộn dây cáp dài hơn để đáp ứng tầm bay mở rộng cũng làm tăng trọng lượng drone, buộc nhà phát triển phải giảm kích cỡ khối thuốc nổ, khiến vũ khí kém sát thương hơn và giảm hiệu quả chiến đấu.

Dây cáp quang rất mỏng và dễ bị rối trên chiến trường - Ảnh: Getty Images

Quan chức này cho biết các drone bay tầm xa sẽ yêu cầu khung lớn hơn để chịu được trọng lượng tăng thêm. Điều này có thể làm tăng chi phí và khiến drone kém linh hoạt hơn trên chiến trường.

Volodymyr thừa nhận những thách thức trong việc đưa loại công nghệ này vào sử dụng, song đã có những giải pháp kỹ thuật tiềm năng. Ông nói rằng tầm bay mở rộng sẽ không ảnh hưởng đến khả năng chống tác chiến điện tử của drone, vốn là ưu tiên hàng đầu với công nghệ này.

"Đây chính xác là cách chúng tôi đã làm. Đó là mục tiêu chính trong quá trình phát triển của chúng tôi", ông nhấn mạnh.

Việc sản xuất drone cáp quang tiếp tục là trọng tâm của ngành công nghiệp quốc phòng Ukraine trong bối cảnh các hệ thống bay không người lái giá rẻ tiếp tục chứng minh sự áp đảo trên chiến trường.

Volodymyr nói: "Vũ khí bộ binh truyền thống không còn phù hợp như trước đây. Bắn bằng súng trường hay súng máy thường chẳng có tác dụng gì. Đạn đơn giản là không thể bay tới kẻ thù. Drone cáp quang đóng vai trò rất quan trọng trong việc triệt tiêu các cuộc tấn công. Drone cáp quang tiêu diệt xe bọc thép và binh lính địch ở những vị trí xa, cách Lực lượng Vũ trang Ukraine hàng chục km, nơi vũ khí bộ binh không thể với tới”.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nga-bien-drone-mien-nhieu-thanh-thiet-bi-no-phuc-kich-xe-tang-ukraine-238386.html