Nga chờ 'thời tiết đẹp' để tung 2.000 UAV cảm tử Shahed tấn công Ukraine, vì sao?

2 giờ trướcBài gốc

Theo Defense Express, Nga đã tích lũy một kho dự trữ lớn, lên tới khoảng 2.000 máy bay không người lái (UAV) tấn công tự sát dòng Shahed. Tuy nhiên, số vũ khí này chưa được triển khai ngay lập tức. Thời điểm sử dụng dường như không phụ thuộc hoàn toàn vào mệnh lệnh tác chiến, mà gắn chặt với các điều kiện tự nhiên, đặc biệt là nhiệt độ đóng băng kéo dài và sự ổn định của thời tiết.

Sự tích lũy này không đơn thuần là việc gia tăng số lượng vũ khí, mà nó đánh dấu sự chuyển dịch sang một giai đoạn mới của cuộc xung đột, nơi các yếu tố môi trường khắc nghiệt được vũ khí hóa để cộng hưởng với sức mạnh công nghệ.

Bên trong nhà máy sản xuất UAV tự sát tầm xa của Nga - Ảnh: Telegram/SolovievLive

Chiến thuật bão hòa và biến số môi trường

Theo đánh giá của các quan sát viên quân sự quốc tế, thời điểm tiến hành các đợt tấn công quy mô lớn tiếp theo nhiều khả năng được Nga tính toán để trùng với giai đoạn nhiệt độ tại Ukraine giảm sâu, khoảng -5°C. Đây được xem là một lựa chọn mang tính chiến thuật, nhằm gia tăng tác động lên cơ sở hạ tầng năng lượng và quân sự, khi điều kiện mùa đông trở thành yếu tố hỗ trợ trực tiếp cho hiệu quả tác chiến.

Lượng UAV tích lũy hiện tại cho phép Nga duy trì cường độ tấn công cao trong thời gian kéo dài. Các kịch bản được đưa ra cho thấy khả năng xuất hiện từ ba đến bốn đợt tập kích liên tiếp, tạo thành các làn sóng tấn công có chủ đích.

Thay vì tập trung vào việc gây thiệt hại tối đa trong một đòn đánh, cách tiếp cận này hướng tới việc duy trì áp lực liên tục, buộc hệ thống phòng không Ukraine phải hoạt động ở mức cao trong thời gian dài, từ đó làm hao hụt nhanh chóng nguồn lực đánh chặn vốn hạn chế. Những khoảng gián đoạn ngắn giữa các đợt tập kích được hiểu là bước điều chỉnh chiến thuật, phục vụ việc đánh giá kết quả và chuẩn bị cho các mục tiêu tiếp theo.

Một loạt máy bay không người lái (UAV) tấn công Geran của Nga - Ảnh: OP

Yếu tố thời tiết đóng vai trò khuếch đại đáng kể tác động của các đợt tấn công này. Khi nhiệt độ duy trì dưới ngưỡng đóng băng, nhiều hệ thống kỹ thuật và vật liệu xây dựng trở nên kém ổn định, khiến hạ tầng dễ bị tổn thương hơn trước các tác động vật lý. Bên cạnh đó, điều kiện lạnh giá làm chậm đáng kể các hoạt động khắc phục sự cố, khi lực lượng sửa chữa phải đối mặt với giới hạn an toàn và thời gian làm việc ngoài trời bị thu hẹp.

Ngay cả những hư hại ban đầu ở mức hạn chế cũng có thể kéo theo các hệ quả dây chuyền kéo dài. Tác động tích lũy của nhiều đợt tấn công diễn ra liên tục trong mùa đông có nguy cơ vượt xa thiệt hại của từng sự cố riêng lẻ.

Sự lột xác công nghệ của "sát thủ bầu trời" Shahed

Giữ vai trò trung tâm trong chiến lược tấn công bằng UAV của Nga là dòng Shahed, nổi bật nhất là các biến thể Shahed-136/Geran-2 và Shahed-238 (phiên bản sử dụng động cơ phản lực của Shahed-136). Dù có nguồn gốc ban đầu từ Iran, Shahed đã được Nga cải tiến đáng kể để thích ứng với môi trường tác chiến điện tử dày đặc tại Đông Âu.

UAV Shahed-136 - Ảnh: NBCNews

Bề ngoài của Shahed-136 khá đơn giản, với thiết kế cánh liền thân dạng delta, sử dụng các vật liệu composite giá rẻ như nhựa, xốp và gỗ dán. Động cơ cánh quạt phía sau tạo ra âm thanh đặc trưng, dễ nhận biết. Tuy nhiên, chính cấu trúc tối giản này lại giúp giảm giá thành sản xuất xuống chỉ khoảng 20.000 - 50.000 USD mỗi chiếc, mang lại hiệu quả kinh tế vượt trội so với tên lửa hành trình truyền thống.

Điểm then chốt của Shahed không nằm ở hình dáng, mà ở hệ thống dẫn đường và điều khiển liên tục được nâng cấp. Ban đầu, UAV này chủ yếu sử dụng dẫn đường quán tính kết hợp GPS dân sự để tấn công mục tiêu cố định ở cự ly xa. Trước nguy cơ bị gây nhiễu, các kỹ sư Nga đã tích hợp thêm hệ thống định vị GLONASS cùng các ăng-ten kháng nhiễu chủ động (CRPA), giúp UAV duy trì đường bay ổn định và độ chính xác ngay cả trong môi trường tác chiến điện tử mạnh.

Ở các biến thể mới hơn, đặc biệt là Shahed-238, việc sử dụng động cơ phản lực kết hợp với lớp sơn hấp thụ sóng radar chứa carbon và màu sơn tối đã cải thiện đáng kể khả năng giảm tín hiệu phản xạ, nhất là trong các đòn tập kích ban đêm, khiến việc phát hiện và đánh chặn trở nên khó khăn hơn đối với radar cảnh giới thông thường.

Bước tiến đáng chú ý nhất của dòng UAV Shahed nằm ở việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo và công nghệ thị giác máy. Theo các phân tích kỹ thuật, một số biến thể đã được trang bị khả năng tự động nhận diện mục tiêu dựa trên đặc điểm hình học và tín hiệu nhiệt, qua đó giảm sự phụ thuộc vào điều khiển từ xa hoặc kết nối vệ tinh liên tục. Nhờ đó, UAV có thể tự đánh giá tình huống, lựa chọn mục tiêu và thực hiện đòn tấn công trong môi trường tác chiến phức tạp, thay vì chỉ bay theo các tọa độ được lập trình trước.

Dây chuyền sản xuất hàng loạt máy bay không người lái (UAV) Geran-2 (phiên bản Nga của Shahed-136 do Iran thiết kế) - Ảnh: Internet

Giới chuyên môn cũng lưu ý đến dấu hiệu cho thấy một số phiên bản Shahed có thể được tích hợp camera ảnh nhiệt cùng hệ thống liên lạc vệ tinh, cho phép truyền dữ liệu hoặc hình ảnh về trung tâm chỉ huy theo thời gian thực. Nếu được triển khai trên diện rộng, năng lực này sẽ mở rộng vai trò của Shahed từ vũ khí tấn công đơn thuần sang nền tảng trinh sát – thu thập thông tin chiến thuật (ISR), cung cấp dữ liệu mục tiêu ngay trong quá trình tiếp cận, qua đó làm tăng áp lực đáng kể đối với bên phòng thủ.

Bên cạnh nâng cấp cảm biến và điều khiển, Nga cũng đã đưa vào sử dụng thực tế phiên bản cải tiến của Shahed-136 với đầu đạn kép có tổng khối lượng khoảng 100kg. Theo các nguồn phân tích do phía Ukraine công bố ngày 14.12, cấu hình này đã vượt qua giai đoạn thử nghiệm và được triển khai trong các đợt tấn công thường xuyên. Chuyên gia công nghệ vô tuyến Ukraine Serhiy Beskrestnov (biệt danh Flash) cho biết việc phân tích mảnh vỡ thu hồi cho thấy biến thể Geran-2 mới mang hai khối đầu đạn nổ - cháy 50kg bố trí nối tiếp trong thân, qua đó gia tăng đáng kể sức công phá so với các phiên bản trước.

Xác UAV Geran-2 mang đầu đạn nhiệt áp kép - Ảnh: Serhiy Beskrestnov

Những cải tiến về khả năng nhận thức, hỏa lực và kết nối đang tạo nền tảng cho việc triển khai các nhóm UAV hoạt động phối hợp. Trong kịch bản này, nhiều UAV có thể chia sẻ dữ liệu, phân công mục tiêu và điều chỉnh đường bay nhằm giảm nguy cơ bị đánh chặn. Nếu được áp dụng trên quy mô lớn, mô hình tác chiến theo “bầy đàn” với số lượng lớn và hành vi khó dự đoán sẽ đặt ra thách thức nghiêm trọng cho các hệ thống phòng không truyền thống, vốn chủ yếu được thiết kế để đối phó với các mối đe dọa riêng lẻ và có quỹ đạo tương đối ổn định.

Tuy nhiên, cán cân công nghệ trên chiến trường không nghiêng hoàn toàn về một phía. Ukraine cũng đang đẩy nhanh quá trình thích ứng trong cuộc đua UAV ngày càng khốc liệt. Trước sức ép từ các đợt tập kích bằng Shahed, Ukraine đã đầu tư mạnh vào phát triển những dòng UAV đánh chặn chuyên dụng, tiêu biểu là FPV Sting và AQ-400. Các nền tảng này được thiết kế tối ưu cho nhiệm vụ truy đuổi, tiếp cận nhanh và tiêu diệt UAV đối phương với chi phí thấp hơn đáng kể so với tên lửa phòng không truyền thống.

UAV FPV đánh chặn máy bay không người lái Sting của Ukraine - Ảnh: Telegraph

Ukraine cũng tăng cường năng lực tác chiến điện tử nhằm gây nhiễu tín hiệu dẫn đường, làm suy giảm độ chính xác và hiệu quả phối hợp của UAV Nga. Sự kết hợp giữa UAV đánh chặn giá rẻ và các biện pháp chế áp điện tử phản ánh cách tiếp cận linh hoạt, tận dụng công nghệ để bù đắp hạn chế về nguồn lực, đồng thời cho thấy cuộc xung đột đang bước vào giai đoạn mà ưu thế không còn chỉ được quyết định bởi số lượng vũ khí, mà bởi tốc độ thích ứng và đổi mới công nghệ.

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/nga-cho-thoi-tiet-dep-de-tung-2-000-uav-cam-tu-shahed-tan-cong-ukraine-vi-sao-242699.html