Nga đã mua hơn 1 triệu xe Trung Quốc vào năm ngoái, đẩy thị phần của các thương hiệu trong nước xuống chỉ còn 29%. Ảnh: Bloomberg.
Theo Hiệp hội xe du lịch Trung Quốc (CPCA), lượng xe xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga năm ngoái đã tăng gấp bảy lần so với mức năm 2022 do lệnh trừng phạt liên quan đến xung đột ở Ukraine đã khiến nước này không tiếp cận được với các thương hiệu phương Tây.
Các nhà sản xuất ô tô tại Trung Quốc cũng đã nắm bắt thị trường Nga sau khi các biện pháp chống bán phá giá cản trở doanh số bán hàng tại các thị trường bao gồm Mỹ, EU, Canada, Thổ Nhĩ Kỳ và Brazil.
Cui Dongshu, tổng thư ký CPCA cho biết: "Các thương hiệu quốc tế tại Nga đã hoàn toàn bị thay thế bởi ô tô Trung Quốc. Nếu cuộc khủng hoảng Nga-Ukraine kết thúc, áp lực lên các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc sẽ tăng lên đáng kể".
Năm ngoái, Nga đã mua hơn 1 triệu xe Trung Quốc, chiếm khoảng 30% lượng ô tô chạy bằng xăng xuất khẩu của nước láng giềng. Theo CPCA, sự gia tăng này đã giúp các thương hiệu Trung Quốc chiếm 63% thị trường Nga và khiến thị phần của các thương hiệu địa phương giảm xuống còn 29%.
Nhưng chính quyền Nga đã bắt đầu phản ứng. Vào tháng 1, Moscow đã tăng "phí tái chế", có chức năng tương tự như thuế quan, lên 667.000 Nhân dân tệ (7.500 USD) đối với hầu hết các xe du lịch, cao gấp đôi so với mức của tháng 9 năm ngoái. Mức phí này sẽ tăng 10-20% hàng năm cho đến năm 2030.
Gregor Sebastian, một nhà phân tích ô tô tại Rhodium Group, cho biết Nga chia sẻ mối quan ngại của các quốc gia khác về "làn sóng xe Trung Quốc giá rẻ đang làm suy yếu ngành sản xuất trong nước".
Ông nói: "Trong một thời gian, họ cảm thấy như mình không còn lựa chọn nào khác, nhưng giờ đây họ nhận ra rằng họ có quyền mặc cả. Nga là một thị trường khá quan trọng đối với các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc".
Một cuộc điều tra của Nga gần đây cũng phát hiện ra rằng ba nhà sản xuất xe tải lớn của Trung Quốc đã vi phạm các tiêu chuẩn an toàn và cấm bán một mẫu xe tại quốc gia này. Các quan chức Nga đã ra hiệu rằng họ có thể triển khai các cuộc kiểm tra tuân thủ và thử nghiệm mới đối với xe nhập khẩu.
Phần lớn sự bùng nổ đã chảy qua các thị trấn biên giới ở đông bắc Trung Quốc như Suifenhe. Xuất khẩu sang Nga từ Suifenhe đã tăng gấp năm lần từ năm 2020 lên gần 14 tỷ nhân dân tệ (1,9 tỷ USD) vào năm ngoái, khiến nơi này trở thành trung tâm giao dịch tích cực nhất của Trung Quốc với Nga, không bao gồm dầu khí.
"Có rất nhiều lo ngại, rất nhiều lời phàn nàn về thuế quan và ý nghĩa của nó đối với chúng tôi", một thương gia Trung Quốc tại thị trấn 100.000 người này cho biết, nơi những chiếc xe sẵn sàng vận chuyển xếp hàng trên những con phố băng giá. "Châu Âu và Mỹ đã trừng phạt họ, vì vậy họ đã quay sang chúng tôi".
Xuất khẩu xe của Trung Quốc sang Nga đã tăng vọt trong những năm gần đây. Nguồn: CPCA.
Chery được nhà nước hậu thuẫn là nhà sản xuất ô tô Trung Quốc hàng đầu tại Nga, nơi họ đã bán được 430.000 xe trong ba quý đầu năm 2024, tương đương 28% tổng doanh số theo khối lượng, theo dữ liệu của CPCA.
Công ty đang tìm kiếm đợt chào bán công khai lần đầu tại Hong Kong nói họ "đã tạo ra doanh thu đáng kể từ việc bán cho Nga" trong các tài liệu niêm yết của mình nhưng tiết lộ kế hoạch giảm quy mô bán hàng tại Nga để "giảm thiểu rủi ro trừng phạt". Chery từ chối bình luận về cách thức mà sự thay đổi như vậy sẽ ảnh hưởng đến số liệu bán hàng của công ty.
Sự bùng nổ này cũng đã tạo ra một đầu ra cho xe ô tô cũ và xe chạy bằng xăng, mà các nhà sản xuất Trung Quốc đang phải vật lộn để bán trong nước khi xe điện ngày càng trở nên phổ biến. Xe chạy bằng xăng chiếm 97% số xe được gửi đến Nga vào năm ngoái.
Các quan chức địa phương tại Suifenhe cho hay xuất khẩu xe ô tô cũ đã tăng 612% vào năm 2024. Sự gia tăng này xuất phát từ các chính sách mới của Trung Quốc nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc xuất khẩu xe đã qua sử dụng và chương trình "tiền mặt đổi xe cũ" nhằm kích thích tiêu dùng trong nước, khuyến khích nhiều tài xế bán xe chạy bằng xăng cũ.
Những nhà xuất khẩu ô tô tại Suifenhe cho biết Nga phí tái chế vẫn chưa được thu chung. Họ cũng chỉ ra những lỗ hổng trong chính sách của Nga.
Một đại diện giấu tên của hãng Suifenhe China Speed Car Exports, nói hiện anh đang bán trực tiếp cho các tài xế người Nga để tránh phí tái chế.
"Khối lượng của chúng tôi tương đương nhau nhưng có nhiều công việc hơn", người này nhấn mạnh. "Trước đây với các đại lý, chúng tôi ký hợp đồng cho 50 hoặc 100 chiếc xe. Bây giờ là một hợp đồng chỉ một chiếc xe".
Hoàng Lâm