Gã khổng lồ năng lượng nhà nước Nga Gazprom tuyên bố sẽ ngừng cung cấp khí đốt cho Moldova từ tháng tới, một động thái có khả năng gây ra tình trạng cắt điện nghiêm trọng ở quốc gia nghèo nhất châu Âu.
Moscow cung cấp khoảng 2 tỷ m3 khí đốt tự nhiên mỗi năm cho nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ này.
Nhiên liệu được chuyển qua Ukraine đến vùng ly khai Transnistria của Moldova – nơi được Nga hậu thuẫn. Tại đó, nhiên liệu được sử dụng để tạo ra điện giá rẻ sau đó được bán cho các khu vực của đất nước do chính phủ ở Chisinau kiểm soát.
Nga cung cấp khoảng 2 tỷ m3 khí đốt tự nhiên mỗi năm để tạo ra điện giá rẻ cho Moldova. Ảnh: Balkan Insight
Gazprom cho biết trong một tuyên bố hôm 28/12 rằng họ sẽ "áp dụng lệnh hạn chế cung cấp khí đốt tự nhiên cho Cộng hòa Moldova xuống còn 0 m3 mỗi ngày kể từ 05:00 GMT ngày 1/1/2025".
Việc cắt khí đốt nghĩa là nguồn cung nhiên liệu cho nhà máy điện Kuciurgan – nhà máy điện lớn nhất của đất nước, nằm ở Transnistria – sẽ bị gián đoạn.
Gã khổng lồ năng lượng Nga cho biết, động thái này "liên quan đến việc phía Moldova từ chối điều chỉnh các khoản nợ" và rằng Gazprom "bảo lưu quyền" thực hiện các hành động tiếp theo, bao gồm chấm dứt hợp đồng cung cấp.
Theo tính toán của Nga, khoản nợ là 709 triệu USD (680 triệu Euro). Moldova đã đưa ra mức nợ là 8,6 triệu USD.
Moldova đã dự đoán việc cắt giảm nguồn cung khí đốt và đã ban bố tình trạng khẩn cấp trong 60 ngày vào đầu tháng này để cắt giảm 1/3 lượng khí đốt sử dụng.
Quốc gia này đã bắt đầu nhập khẩu khí đốt từ Romania và sử dụng năng lực lưu trữ tại Ukraine và Romania.
Thủ tướng Moldova Dorin Recean đã cáo buộc Moscow sử dụng "năng lượng như một vũ khí chính trị".
"Quyết định này một lần nữa khẳng định ý định của Điện Kremlin là để người dân ở khu vực Transnistria không có ánh sáng và hơi ấm vào giữa mùa đông", ông Recean viết trên Facebook.
Có lo ngại rằng Transnistria có thể phải đối mặt với tình trạng mất điện kéo dài hàng giờ tương tự như những gì Ukraine đã trải qua do các cuộc tấn công quân sự vào cơ sở hạ tầng năng lượng của nước láng giềng. Những lần mất điện đó cũng ảnh hưởng đến Moldova.
Ông Recean cho biết, "khoản nợ được cho là đã bị vô hiệu hóa bởi một cuộc kiểm toán quốc tế", ám chỉ đến các tính toán của các công ty kiểm toán Anh và Na Uy cho thấy khoản nợ thấp hơn những gì Gazprom tuyên bố.
Thủ tướng Moldova cho biết, nước ông sẽ xem xét các lựa chọn pháp lý, có thể bao gồm cả trọng tài quốc tế.
Chính phủ Moldova đã thành lập một ủy ban để quản lý "những rủi ro sắp xảy ra", và hôm 27/12 đã phê duyệt một loạt các biện pháp nhằm tiết kiệm năng lượng.
Động thái của Gazprom là tiền đề cho việc ngừng hoàn toàn việc xuất khẩu khí đốt Nga sang châu Âu thông qua một thỏa thuận quá cảnh với Ukraine.
Kể từ sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine vào tháng 2/2022, khí đốt vẫn tiếp tục chảy từ lãnh thổ Nga vào EU, trong đó Kiev vẫn kiếm được hàng triệu USD phí quá cảnh. Tuy nhiên, Ukraine hiện đã từ chối gia hạn thỏa thuận với Nga khi thỏa thuận này hết hạn vào ngày 31/12.
Khí đốt Nga chảy qua Ukraine đến Slovakia, Áo, Hungary và Italy. Dòng nhiên liệu này đến Moldova thông qua các đường ống riêng biệt chạy qua Ukraine.
Minh Đức (Theo DW)