Ngắm biển pin mặt trời 420 km2 trên 'nóc nhà thế giới'

6 giờ trướcBài gốc

Không phải châu Âu hay châu Mỹ, mà chính Thanh Hải (Tây Bắc Trung Quốc) mới là nơi đang viết nên chương tham vọng nhất của kỷ nguyên năng lượng sạch toàn cầu.

162 dặm vuông (tương đương hơn 420 km2) pin năng lượng mặt trời, cộng với hàng nghìn tua-bin gió và những công trình thủy điện vắt ngang sông núi, đã biến nơi từng chỉ có những đàn cừu thưa thớt thành một “siêu nhà máy năng lượng tái tạo” lớn nhất hành tinh.

Từ đây, dòng điện xanh được truyền tải đi hơn 1.600 km, nuôi sống các thành phố, khu công nghiệp và trung tâm dữ liệu của Trung Quốc.

"Biển pin mặt trời" trải dài trên cao nguyên Thanh Hải, Trung Quốc. Ảnh: NYT

Biển pin mặt trời trên cao nguyên

Cụm trang trại điện mặt trời Talatan tại huyện Cống Hà được khởi công từ năm 2012, hiện đạt công suất 16.930 MW, đủ cung cấp điện cho các hộ gia đình của toàn thành phố cỡ Chicago (Mỹ).

Chính phủ Trung Quốc đặt mục tiêu mở rộng khu vực này lên gấp 10 lần diện tích đảo Manhattan trong 3 năm tới.

Điều kiện địa lý của Thanh Hải lý tưởng cho năng lượng mặt trời: không khí loãng giúp ánh sáng mặt trời mạnh hơn, khí hậu khô và lạnh giúp tăng hiệu suất pin và bề mặt bằng phẳng thuận tiện cho thi công.

Những tấm pin đầu tiên từng lắp thấp sát đất, khiến cừu khó gặm cỏ thì nay đã được nâng cao để vừa thu năng lượng, vừa nhường đất cho chăn thả.

Song song với điện mặt trời, hàng loạt tua-bin gió mọc lên trên các sườn đồi xung quanh, tận dụng gió đêm để cân bằng hệ thống điện.

Hệ thống thủy điện được xây dựng ở rìa cao nguyên cũng đóng vai trò “bộ ổn áp tự nhiên”, giúp điện lưới luôn ổn định, tạo điều kiện sống còn cho một hệ thống năng lượng quy mô quốc gia.

Các tấm pin mặt trời tại cụm Talatan được lắp đặt trên khung cao, vừa tối ưu hiệu suất thu năng lượng, vừa có nơi chăn thả cừu. Ảnh: NYT

Tham vọng năng lượng sạch của Trung Quốc

Trung Quốc vẫn là nước tiêu thụ than lớn nhất thế giới nhưng đồng thời cũng là quốc gia dẫn đầu về đầu tư vào năng lượng tái tạo.

Mới đây, lãnh đạo nước này tuyên bố tại Liên Hợp Quốc rằng Trung Quốc sẽ giảm phát thải khí nhà kính trên toàn nền kinh tế, đồng thời mở rộng quy mô năng lượng sạch gấp 6 lần trong những năm tới.

Trong khi nhiều quốc gia vẫn loay hoay với chiến lược năng lượng chuyển tiếp, Trung Quốc chọn cách “vươn lên dẫn đầu”, trở thành nhà cung cấp công nghệ và sản phẩm năng lượng sạch của thế giới.

Giá thành sản xuất điện mặt trời và điện gió tại Thanh Hải thấp hơn khoảng 40% so với điện than. Đây là lợi thế cực lớn, vừa giúp Trung Quốc tiết kiệm năng lượng đầu vào, vừa gia tăng năng lực cạnh tranh của các ngành công nghiệp phụ trợ, từ sản xuất tấm pin đến vận hành trung tâm dữ liệu AI.

Điện giá rẻ nuôi ngành công nghiệp tương lai

Nếu các cánh đồng pin mặt trời là “trái tim” thì những trung tâm dữ liệu tại Thanh Hải chính là “bộ não” của cuộc chuyển đổi số.

Do khí hậu lạnh quanh năm, các trung tâm dữ liệu ở độ cao 2.300-3.600 m này tiêu tốn ít điện năng cho làm mát, giảm tới 40% chi phí vận hành so với đồng bằng.

Không khí mát tự nhiên giúp hệ thống máy chủ hoạt động ổn định, đồng thời phần nhiệt sinh ra được dẫn ngược để sưởi ấm các khu dân cư xung quanh, thay thế các nồi hơi đốt than truyền thống.

Tỉnh Thanh Hải đặt mục tiêu tăng công suất trung tâm dữ liệu gấp 5 lần vào năm 2030, trở thành một trong những trung tâm tính toán lớn nhất Trung Quốc.

Dữ liệu AI từ các thành phố lớn như Thượng Hải hay Bắc Kinh được truyền qua mạng cáp quang quốc gia về đây để xử lý, trước khi quay trở lại các vùng đông dân.

Điện mặt trời, điện gió và thủy điện từ Thanh Hải được hòa vào lưới quốc gia, truyền tải đi hàng nghìn km để cung cấp cho các thành phố và trung tâm dữ liệu của Trung Quốc. Ảnh: NYT

Những đập thủy điện khổng lồ trên ‘nóc nhà thế giới’

Tháng 7/2025, Trung Quốc chính thức khởi công 5 đập thủy điện mới trên sông Yarlung Tsangpo, phía nam Tây Tạng. Khi hoàn thành, đây sẽ là dự án thủy điện lớn nhất thế giới, đủ cung cấp điện sạch ổn định cho hàng chục triệu người, như một “trái tim thủy điện” giữa cao nguyên mênh mông.

Điều đặc biệt là các đập này không hoạt động độc lập mà kết hợp cùng điện mặt trời và điện gió để tạo thành một “bộ ba năng lượng sạch”.

Ban ngày, ánh nắng bùng lên trên những tấm pin mặt trời rộng hàng trăm km2; khi mặt trời lặn, thủy điện sẽ thế chỗ, duy trì dòng điện không ngừng. Vào những đêm có gió mạnh trên cao nguyên, tua-bin gió lại vào cuộc, đảm bảo hệ thống luôn ổn định, bất chấp thời tiết khắc nghiệt.

Hệ thống này còn có tính liên vùng ấn tượng: dòng điện dư từ Thanh Hải được truyền sang Thiểm Tây và ngược lại, khi đêm xuống, Thiểm Tây bổ sung một phần nhỏ điện từ nhiệt điện than để đảm bảo lưới không bao giờ bị quá tải. Với cách phối hợp thông minh này, Trung Quốc đang chứng minh một mô hình năng lượng tái tạo vùng.

Trên thế giới, không ít nơi đã thử nghiệm năng lượng sạch ở độ cao lớn. Thụy Sĩ có một trang trại năng lượng mặt trời trên núi cao 1.800 m, nhưng chỉ đủ cho 80 hộ gia đình Mỹ. Chile xây dựng dự án 480 MW tại sa mạc Atacama ở 1.200 m, vẫn nhỏ bé so với quy mô khổng lồ của Talatan.

Talatan và các dự án ở Thanh Hải có lợi thế địa hình bằng phẳng, thuận tiện cho xây dựng đường giao thông, vận chuyển vật liệu và lắp đặt tấm pin. Hơn nữa, khí hậu khô, nhiệt độ thấp giúp pin hoạt động hiệu quả, kéo dài tuổi thọ và giảm chi phí vận hành.

Một yếu tố khác ít được nhắc đến nhưng quan trọng không kém là mật độ dân cư thấp. Những dự án năng lượng quy mô lớn thường gặp khó khăn về đền bù, giải tỏa và xung đột xã hội, nhưng trên cao nguyên Tây Tạng, áp lực này rất nhỏ.

Trong quá khứ, Trung Quốc từng phải di dời hơn 1 triệu người để xây đập Tam Hiệp; với Talatan và các công trình cao nguyên, con số di dời ít hơn nhiều, giúp tiến độ triển khai tăng tốc chóng mặt.

Thậm chí, cứ mỗi 3 tuần, Trung Quốc lắp đặt thêm lượng pin mặt trời tương đương công suất phát điện của đập Tam Hiệp, cho thấy tốc độ mở rộng chóng mặt của ngành năng lượng tái tạo nước này.

Cao nguyên Tây Tạng giờ không chỉ là nơi chăn thả cừu mà còn trở thành “thủ phủ năng lượng sạch” với tầm ảnh hưởng vượt ra ngoài biên giới tỉnh Thanh Hải.

Theo New York Times

Tử Huy

Nguồn VietnamNet : https://vietnamnet.vn/ngam-bien-pin-mat-troi-420-km2-tren-noc-nha-the-gioi-2452355.html