Tại Vườn Quốc gia Bến En, huyện Như Thanh (tỉnh Thanh Hóa), một cây lim xanh cổ thụ với tuổi đời ước tính khoảng 700 năm và hiện đã chính thức được công nhận là Cây di sản Việt Nam vào năm 2022.
Cây lim nằm ngay gần đường lớn dễ bị lâm tặc nhòm ngó
Theo ông Nguyễn Hữu Hậu, Trưởng phòng Bảo vệ rừng và Xử lý vi phạm, Chi cục Kiểm lâm Thanh Hóa, cây lim này tọa lạc cách Trạm Kiểm lâm Xuân Lý khoảng 500m, trực thuộc Ban Quản lý Vườn Quốc gia Bến En. Với đường kính thân cây lên tới 1,8m, chiều cao khoảng 43m và tán lá xòe rộng cả chục mét, cây lim xanh sừng sững giữa rừng như một biểu tượng của sức sống, trường tồn cùng thiên nhiên.
Không chỉ là cá thể duy nhất có kích thước và tuổi đời vượt trội trong khu vực, cây lim còn mang trong mình giá trị sinh học to lớn, thuộc nhóm loài cây gỗ quý có nguy cơ bị tuyệt chủng, cần được bảo vệ đặc biệt. Cùng với đó, cây còn là một phần của hệ thống rừng nguyên sinh đặc dụng với diện tích hơn 14.000 ha của Vườn Quốc gia Bến En, nơi có hơn 1.000 loài thực vật và hàng trăm loài động vật quý hiếm sinh sống.
Lập hồ sơ, gắn biển cây di sản để tăng cường bảo vệ
Sau quá trình rà soát, đánh giá từ Trung ương Hội Bảo vệ Thiên nhiên và Môi trường Việt Nam, năm 2022, cây lim đã được chính thức công nhận là Cây di sản Việt Nam. Đây là danh hiệu dành cho những cây cổ thụ có giá trị đặc biệt về mặt lịch sử, sinh học, cảnh quan và văn hóa tinh thần.
Việc công nhận này không chỉ ghi nhận giá trị vượt trội của cây lim, mà còn là một sự động viên lớn đối với lực lượng kiểm lâm và cộng đồng địa phương trong công tác bảo vệ rừng.
Theo ông Hậu, Trạm Kiểm lâm Xuân Lý hiện đang thực hiện hàng loạt biện pháp bảo vệ như rào cột bê tông quanh chu vi 30m, tuần tra định kỳ, phối hợp chặt chẽ với người dân để phát hiện và xử lý sớm các hành vi xâm hại.
Thanh Hóa là địa phương có diện tích rừng, cây rừng lớn
Nằm tại vùng giáp ranh giữa hai xã Xuân Khang (huyện Như Thanh) và Tân Bình (huyện Như Xuân), cây lim di sản hiện diện như một phần ký ức không thể tách rời của người dân bản địa.
Cụ ông Lò Văn Vi – người dân xã Xuân Khang – xúc động kể: “Từ thuở còn nhỏ, tôi đã biết cây lim này. Hồi ấy, đi rẫy về, ai cũng ghé nghỉ dưới gốc cây. Cây như một phần linh hồn của bản làng.”
Theo chia sẻ từ Ban quản lý Vườn Quốc gia Bến En, cây lim cổ thụ không chỉ mang giá trị vật chất mà còn có ý nghĩa tinh thần sâu sắc. Với đồng bào Thái, Mường sinh sống quanh vùng, là hiện thân của sức sống bền bỉ, là biểu tượng cho sự trường tồn và gắn bó giữa con người với đất rừng quê hương.
Kiểm tra các vết tích sâu bệnh cho cây
Trên thân cây lim vẫn còn hiện rõ hai vết cắt lớn, là dấu tích từ những lần bị lâm tặc tấn công trong quá khứ. Một trong hai vết khá sâu, có dấu hiệu đã tồn tại hàng chục năm.
Tuy nhiên, cũng từ đó, cho thấy nỗ lực không ngừng nghỉ của lực lượng kiểm lâm, một cán bộ kiểm lâm phụ trách khu vực cho biết: “Chúng tôi luôn có tổ trực 24/7 để kiểm tra, theo dõi tình trạng sinh trưởng của cây. Ngoài việc ngăn chặn lâm tặc, chúng tôi còn phối hợp với cán bộ khoa học đánh giá nguy cơ sâu bệnh và điều kiện sinh thái xung quanh cây.”
Từ năm 2020 đến nay, Vườn Quốc gia Bến En đã tiến hành bổ sung thêm các bảng cảnh báo, đồng thời lắp đặt hệ thống camera giám sát tại các điểm trọng yếu nhằm tăng cường kiểm soát khu vực. Cây lim 700 tuổi không chỉ là niềm tự hào của riêng tỉnh Thanh Hóa, mà còn là biểu tượng của cả nước trong công cuộc bảo tồn đa dạng sinh học.
Với đặc điểm nổi bật cả về giá trị sinh học lẫn du lịch, cây lim hoàn toàn có thể trở thành điểm nhấn trong phát triển du lịch sinh thái bền vững tại Bến En, vùng đất được ví như “Hạ Long trên cạn” nhờ hệ thống núi non, hồ nước và rừng già bao quanh.
Đây cũng là định hướng mà ngành lâm nghiệp và bảo tồn thiên nhiên đang hướng tới, kết hợp giữa bảo tồn và khai thác hợp lý các giá trị tự nhiên, nhằm mang lại lợi ích kinh tế, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về môi trường. Đồng thời bảo vệ hiệu quả hơn các nguồn tài nguyên quý giá như cây lim cổ thụ.
Giữa đại ngàn rậm rạp, cây lim 700 năm tuổi vẫn lặng lẽ vươn cao, như một “cột mốc thiêng” thách thức thời gian, là minh chứng sống cho mối quan hệ gắn bó sâu sắc giữa con người với tự nhiên.
Việc công nhận và bảo vệ thành công cây lim không chỉ giúp bảo tồn một phần quý giá của hệ sinh thái rừng, mà còn là lời nhắn nhủ mạnh mẽ về trách nhiệm gìn giữ những di sản sống của đất nước cho muôn đời sau.
Thanh Phương