Bạn đọc THANH BẰNG (60 tuổi, ngụ Đồng Nai) hỏi: Tôi thấy nhiều người thường xuyên ngâm chân để phòng bệnh, vậy ngâm chân có tác dụng gì? Mắc bệnh lý gì thì không nên sử dụng phương pháp này?
BS LÊ NHẤT DUY, Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM (cơ sở 3), trả lời: Ngâm chân bằng thảo dược đang trở thành trào lưu phổ biến trong cộng đồng. Y học cổ truyền ví đôi chân như "trái tim thứ hai" của cơ thể, nơi tập trung nhiều huyệt vị quan trọng. Riêng gan bàn chân là nơi quy tụ hơn 60 huyệt đạo thuộc các đường kinh mạch lớn như thận kinh, tỳ kinh, can kinh… Phương pháp ngâm chân bằng thảo dược như một cách "dẫn thuốc nhập kinh", giúp đả thông khí huyết, ôn kinh tán hàn.
Ngâm chân bằng thảo dược bước đầu chứng minh được giá trị như giúp giãn mạch ngoại vi, điều hòa hệ thần kinh phó giao cảm và có thể tăng hấp thu hoạt chất qua da cũng như tăng nồng độ serotonin và dopamine trong máu - những yếu tố quan trọng giúp dễ ngủ và ngủ sâu hơn.
Ngâm chân bằng nước ấm ≥ 40°C trước khi ngủ còn có thể giúp cải thiện rõ rệt chất lượng giấc ngủ ở người cao tuổi thông qua cơ chế giãn mạch ngoại vi và điều hòa nhiệt độ cơ thể.
Khi ngâm chân bằng thảo dược cần lưu ý: Có thể dùng thảo dược tươi hoặc khô, nấu với 2-3 lít nước trong 15-30 phút để hoạt chất hòa tan. Lọc lấy nước, pha thêm nước nguội đến nhiệt độ khoảng 38-43°C (ấm nóng vừa phải). Thời gian ngâm từ 15-30 phút/lần, tốt nhất vào buổi tối trước khi đi ngủ, có thể làm 3-5 lần/tuần. Tư thế ngâm nên ngồi trên ghế, ngâm đến cổ chân (nếu có thể, đến 1/3 cẳng chân) và giữ cho thân nhiệt ổn định (tránh ngâm nơi gió lùa). Sau khi ngâm, lau khô chân, xoa bóp nhẹ vùng bàn chân hoặc xoa thêm tinh dầu để tăng hiệu quả thư giãn.
Tuy nhiên, một số trường hợp không nên ngâm chân như: Người thường xuyên bị lạnh tay chân, tuần hoàn máu kém; người lao động trí óc, căng thẳng, mất ngủ kéo dài; người mắc bệnh lý mạn tính nhẹ như thoái hóa khớp, đau lưng, đau thần kinh tọa mức độ nhẹ; phụ nữ sau sinh và người cao tuổi cần cải thiện tuần hoàn, nâng cao thể trạng.
Ngoài ra, một số trường hợp như người mắc bệnh lý mạch máu ngoại biên nặng như viêm tắc động mạch, thiếu máu chi dưới; người có vết thương hở, nhiễm trùng, bệnh da liễu ở vùng chân; phụ nữ đang mang thai; người mắc bệnh tim mạch nặng, suy giãn tĩnh mạch chi dưới nặng nên tham khảo ý kiến thầy thuốc y học cổ truyền trước khi áp dụng.
Hải Yến