Ngăn chặn thông tin độc hại trên mạng xã hội

3 giờ trướcBài gốc

Chương trình giáo dục kỹ năng sống “Thoát bẫy lừa đảo - Bắt cóc online” hưởng ứng chiến dịch "Không Một Mình" của thầy và trò Trường liên cấp Lômônôxốp Tây Hà Nội. (Ảnh: QUANG HUY)

Những tên gọi của các hội, nhóm này được phủ lên lớp vỏ sinh hoạt tâm sự, nhưng thực chất là gieo rắc thông tin độc hại và nuôi dưỡng lối ứng xử lệch lạc. Giới trẻ, nhất là nhóm tuổi mới lớn, khả năng tự vệ số còn yếu cho nên dễ rơi vào vòng xoáy tương tác này, bị tác động tiêu cực về tâm lý lẫn hành vi.

Theo các chuyên gia Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (Bộ Công an): Các nhóm tiêu cực xuất hiện nhờ khả năng “biến hình” liên tục. Việc thành lập nhóm mới chỉ mất vài phút, thay đổi tên tuổi, chuyển kênh liên lạc, xóa dấu vết diễn ra trong tích tắc. Công cụ giám sát truyền thống khó theo kịp tốc độ ấy, vì vậy lực lượng chức năng đã chuyển sang cách tiếp cận dựa trên giám sát sớm và phân tích hành vi. Cũng vì vậy, hệ thống giám sát, thu thập thông tin mạng (SOC, CERT) đã được triển khai để kết nối dữ liệu đa nguồn, phân tích dòng chảy thông tin nhằm phát hiện điểm bất thường trước khi các nhóm độc hại kịp mở rộng ảnh hưởng.

Cùng với giám sát kỹ thuật, việc phối hợp các nền tảng xuyên biên giới là yêu cầu sống còn. Dù bộ phận quản lý nội dung của các mạng xã hội lớn ngày càng chú trọng thị trường Việt Nam, tốc độ xử lý vi phạm vẫn chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Khi nội dung xấu độc có thể lan truyền đến hàng nghìn người chỉ trong vài phút, việc chậm xử lý dù chỉ trong một giờ cũng để lại hậu quả. Vì vậy, việc yêu cầu các nền tảng tuân thủ pháp luật Việt Nam, thực hiện cơ chế báo cáo nhanh, và minh bạch hóa số lần gỡ nội dung vi phạm cần được thúc đẩy mạnh mẽ hơn.

Trên phương diện điều tra, cơ quan chức năng đã áp dụng Luật An ninh mạng và Nghị định số 53/2022/NĐ-CP để thu thập chứng cứ điện tử, khoanh vùng tài khoản điều hành, phân tích dòng giao dịch và các mối liên kết nội bộ. Không ít nhóm tiêu cực hoạt động theo cấu trúc giống mô hình tội phạm truyền thống, có người dẫn dụ, người theo dõi phản ứng của thành viên, người xử lý nội dung và thậm chí có cả thành phần phụ trách dòng tiền. Việc triệt phá từng mạng lưới đòi hỏi phối hợp chặt chẽ giữa lực lượng an ninh mạng, công an địa phương, đơn vị kỹ thuật của các nền tảng và hệ thống quản trị dữ liệu.

Tuy vậy, khung pháp lý vẫn còn những điểm trống cần hoàn thiện. Cơ chế phối hợp liên ngành chưa làm rõ trách nhiệm từng đơn vị, thời hạn xử lý từng yêu cầu kỹ thuật cũng chưa thống nhất. Nghĩa vụ của nền tảng xuyên biên giới trong hỗ trợ điều tra, cung cấp dữ liệu và xử lý tài khoản tái phạm cần được quy định cụ thể hơn. Một số nội dung bảo vệ trẻ em trên môi trường trực tuyến mới dừng ở mức định hướng, khiến việc giám sát và đánh giá tuân thủ khó đạt hiệu quả.

Một hướng đi quan trọng được cơ quan chức năng đề xuất là ban hành quy trình phối hợp liên ngành có thời hạn rõ ràng, bao gồm quy định về chia sẻ chứng cứ điện tử, trách nhiệm kỹ thuật, cơ chế khẩn cấp. Cùng với đó, việc yêu cầu các nền tảng báo cáo minh bạch định kỳ về số lượng nội dung vi phạm, thời gian phản hồi, tỷ lệ xử lý tài khoản tái phạm sẽ tạo áp lực để họ nâng cấp quy trình kiểm duyệt. Ở góc độ kỹ thuật, đầu tư hệ thống phân tích đồ thị mạng xã hội, mô hình nhận diện dấu hiệu nguy cơ theo hành vi và công cụ bóc tách dòng tương tác bất thường là yêu cầu cấp thiết. AI có thể hỗ trợ lọc và gắn nhãn sơ bộ nội dung, nhưng quyết định cuối cùng cần có con người giám sát để bảo đảm tính chính xác, đặc biệt trong các chủ đề nhạy cảm liên quan thanh, thiếu niên.

Việc đưa giáo dục an toàn số vào chương trình chính khóa sẽ giúp học sinh có kỹ năng tự vệ trước lời dụ dỗ hoặc thao túng tinh vi. Bộ Quy tắc ứng xử bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng đã ban hành từ năm 2025 và cần được nâng cấp thành tiêu chuẩn bắt buộc đối với các nền tảng cung cấp dịch vụ. Một hệ thống báo cáo sự cố thân thiện với trẻ, có hỗ trợ tâm lý và đường dây nóng, sẽ giúp phát hiện sớm các trường hợp lôi kéo.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy xu hướng siết chặt quản lý người dùng trẻ đang tăng mạnh. Điều này cho thấy bảo vệ trẻ em trên môi trường số là yêu cầu cấp thiết và không thể trì hoãn. Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường, cơ quan quản lý và các nền tảng phải trở thành một chỉnh thể thống nhất. Khi các giá trị tích cực được lan tỏa mạnh mẽ, khi những điểm mù pháp lý được khắc phục, khi mỗi người trẻ được trang bị khả năng nhận biết rủi ro, những mạng lưới độc hại sẽ khó có đất sống.

HOÀI THU

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/ngan-chan-thong-tin-doc-hai-tren-mang-xa-hoi-post931378.html