Ngăn chặn việc hợp thức hóa vàng lậu, vàng 'tặc'

6 giờ trướcBài gốc

Tại báo cáo tổng kết tình hình thực hiện Nghị định số 24/2012/NĐ-CP ngày 3/4/2012 của Chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, Ngân hàng Nhà nước nêu rõ những mặt được và tồn tại, hạn chế trong công tác quản lý thị trường vàng sau gần 13 năm.

Theo đó, Nghị định 24 đã chấm dứt hoạt động huy động, cho vay vốn bằng vàng, đưa vàng ra khỏi bảng cân đối của tổ chức tín dụng; nhờ đó, giá vàng trong nước tương đối ổn định, bám sát giá thế giới trong suốt giai đoạn 2014-2021.

Tuy nhiên, từ cuối năm 2021 đến tháng 4/2024, chênh lệch giá so với thế giới có lúc lên tới 18 triệu đồng/lượng (xấp xỉ 25%). Điều này có nguy cơ tác động tiêu cực đến an toàn thị trường tài chính, tiền tệ và tâm lý xã hội; ảnh hưởng đến ổn định kinh tế vĩ mô.

Sau khi Ngân hàng Nhà nước thực hiện các giải pháp bình ổn thị trường, chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới đã thu hẹp, có những thời điểm giá vàng thế giới còn cao hơn giá vàng trong nước. Tuy nhiên, từ đầu tháng 4/2025 đến nay mức chênh lệch này lại bị nới rộng.

Theo Ngân hàng Nhà nước, bên cạnh đa số các doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc quy định của pháp luật, thời gian qua đã có hiện tượng một số doanh nghiệp, tổ chức tín dụng lợi dụng chức năng kinh doanh vàng để kinh doanh trái phép, hợp thức hóa vàng lậu/vàng tặc, trốn thuế, tung tin thất thiệt gây ảnh hưởng tâm lý của người dân về giá vàng và ngoại tệ để đầu cơ trục lợi.

Theo Ngân hàng Nhà nước, giá vàng quốc tế tăng cao trong khi các kênh đầu tư khác kém hấp dẫn (thị trường trái phiếu doanh nghiệp ảm đạm, bất động sản khó khăn, mặt bằng lãi suất huy động ở mức thấp…) đã làm tăng tình trạng đầu cơ, tích trữ vàng của người dân và doanh nghiệp, không loại trừ do yếu tố tâm lý và hiệu ứng từ truyền thông. Nghiêm trọng hơn, bên cạnh đa số các doanh nghiệp tuân thủ nghiêm túc quy định của pháp luật, thời gian qua đã có hiện tượng một số doanh nghiệp, tổ chức tín dụng lợi dụng chức năng kinh doanh vàng để kinh doanh trái phép, hợp thức hóa vàng lậu/vàng tặc, trốn thuế, tung tin thất thiệt gây ảnh hưởng tâm lý của người dân về giá vàng và ngoại tệ để đầu cơ trục lợi.

Ngân hàng Nhà nước cho biết hoạt động buôn lậu vàng qua biên giới vẫn diễn ra, tác động đến tỷ giá USD/VND trên thị trường tự do, gây áp lực lên thị trường ngoại tệ và tỷ giá chính thức, từ đó ảnh hưởng bất lợi tới việc điều hành chính sách tiền tệ, kiểm soát lạm phát, cũng như ổn định kinh tế vĩ mô; gây thất thu thuế cho Ngân sách nhà nước.

Theo Ban Chỉ đạo quốc gia chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép, trốn thuế đối với mặt hàng vàng diễn biến phức tạp, tập trung chủ yếu ở các tuyến đường bộ đất liền tại biên giới phía Tây Nam giáp Campuchia (địa bàn các tỉnh An Giang, Long An, Tây Ninh), biên giới khu vực miền Trung giáp Lào (địa bàn Quảng Trị và Hà Tĩnh) và biên giới phía Bắc giáp Trung Quốc (Lào Cai). Các đối tượng sử dụng thủ đoạn tinh vi để buôn lậu, vận chuyển trái phép vàng vào Việt Nam, sau đó đưa về các doanh nghiệp, tiệm vàng, các cơ sở sản xuất, chế tác trang sức, mỹ nghệ tại thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh thành khác để tiêu thụ.

Kể từ khi Nghị định 24 được ban hành, các doanh nghiệp không còn được phép sản xuất vàng miếng. Tuy nhiên, Nghị định 24 chưa quy định rõ ràng việc phân biệt giữa vàng miếng và vàng trang sức, mỹ nghệ nên nhiều doanh nghiệp tranh thủ sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ có hàm lượng 99,99%, có đặc điểm và mục đích sử dụng tương tự vàng miếng, phục vụ cho nhu cầu đầu tư và tích trữ.

Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước nêu rõ một số sản phẩm như Âu Vàng Phúc Long, Kim Giáp của một công ty kinh doanh vàng lớn ở miền Bắc có liên quan mật thiết tới một ngân hàng có giá bán ngang bằng với vàng miếng SJC và có thể đổi sang vàng SJC. Qua công tác thanh tra, kiểm tra phát hiện nhiều trường hợp sử dụng vàng nguyên liệu không rõ nguồn gốc để sản xuất các sản phẩm vàng trang sức mỹ nghệ hàm lượng 99,99%, có tính chất tương đương vàng miếng.

Theo Ngân hàng Nhà nước, tình trạng này diễn ra trong bối cảnh giá vàng thế giới liên tục tăng cao, dẫn đến chênh lệch lớn giữa giá vàng miếng SJC và giá vàng thế giới.

Từ thực trạng trên, Dự thảo sửa đổi, bổ sung Nghị định 24/2012/NĐ-CP đã có nhiều điểm điều chỉnh quan trọng nhằm phòng ngừa nguy cơ hợp thức hóa vàng lậu và phân biệt rõ giữa vàng miếng và vàng trang sức, mỹ nghệ.

Đến cuối Quý I/2025, mạng lưới kinh doanh mua, bán vàng miếng gồm 38 doanh nghiệp và tổ chức tín dụng với 2.564 địa điểm (giảm từ 12.000 địa điểm năm 2012). Số doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ là trên 6.800 doanh nghiệp. Trong đó, có 2 tỉnh không có doanh nghiệp sản xuất là Lai Châu và Sơn La; 25 địa phương có số lượng doanh nghiệp được cấp phép từ 100 doanh nghiệp trở lên. Thành phố Hồ Chí Minh có nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ nhất với 650 doanh nghiệp (chiếm 9,5%).

(Báo cáo của Ngân hàng Nhà nước)

Trước hết, việc bổ sung quy định thanh toán không dùng tiền mặt đối với các giao dịch vàng từ 20 triệu đồng trở lên sẽ giúp truy vết dòng tiền, hạn chế các hoạt động rửa vàng lậu thông qua giao dịch tiền mặt.

Đồng thời, quy định các doanh nghiệp sản xuất vàng trang sức mỹ nghệ khi bán vàng nguyên liệu phải sử dụng hóa đơn điện tử, lưu trữ dữ liệu, và cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng là bước tiến lớn trong kiểm soát minh bạch, giúp ngăn chặn việc đưa vàng không rõ nguồn gốc vào hệ thống hợp pháp.

Về phía doanh nghiệp và tổ chức tín dụng được cấp phép sản xuất hoặc nhập khẩu vàng, Nghị định yêu cầu công bố tiêu chuẩn sản phẩm, xây dựng hệ thống thông tin dữ liệu, và chịu trách nhiệm trước pháp luật về nguồn gốc, chất lượng vàng. Đây là các điều kiện ràng buộc, hạn chế khả năng sử dụng vàng lậu để sản xuất vàng hợp pháp.

Ngoài ra, dự thảo cũng đã thể hiện sự phân biệt rõ ràng giữa vàng miếng – loại vàng cần giấy phép sản xuất, được định nghĩa chặt chẽ và vàng trang sức mỹ nghệ có điều kiện kinh doanh riêng biệt. Về mặt định nghĩa, quản lý, và trách nhiệm pháp lý, hai loại vàng này được điều chỉnh theo hai nhóm quy định tách biệt, hạn chế nhầm lẫn và trục lợi chính sách.

Hoàng Lan

Nguồn VnEconomy : https://vneconomy.vn/ngan-chan-viec-hop-thuc-hoa-vang-lau-vang-tac.htm