Trong một con ngõ nhỏ, yên tĩnh ở Đông Anh, Hà Nội, trên tường nhà, những tấm bằng khen, huy hiệu, huân chương đã ố màu theo thời gian là minh chứng cho một cuộc đời cống hiến. Ở tuổi 99, với 77 năm tuổi Đảng, ông Nguyễn Tiến Số là một trong những chứng nhân của hai cuộc kháng chiến oanh liệt.
Những năm tháng kháng chiến đã lùi xa, nhưng tinh thần của ông vẫn còn nguyên vẹn. Người cựu chiến binh thường xuyên theo dõi các bản tin thời sự, đọc báo, đài, cập nhật từ những thay đổi địa chính trị, kinh tế vĩ mô trên thế giới cho đến tình hình kinh tế, xã hội, các chính sách đối ngoại và đối nội của Việt Nam.
Với ông, những gì diễn ra trên màn hình hay mặt báo không chỉ là tin tức đơn thuần. Đó là thành quả của một hành trình dài và vĩ đại.
"Đất nước của chúng ta đã hùng dũng đứng dậy và phát triển kinh tế - xã hội mạnh mẽ, ngoài sức tưởng tượng của tôi", ông nói, với chất giọng đầy nội lực, ánh mắt rạng rỡ niềm hạnh phúc và sự tự hào.
"Tôi đã chiến đấu cho một Việt Nam như thế này".
Những tấm bằng khen, huy hiệu, huân chương đã ố màu theo thời gian là minh chứng cho một cuộc đời cống hiến. Ảnh: Phương Thảo.
Sự đổi thay của quê hương là lát cắt chân thực cho bước tiến dài của đất nước. Đông Anh, miền quê gắn bó với tuổi trẻ của ông, đã thay da đổi thịt, từ một huyện ngoại thành trở thành trung tâm kinh tế, văn hóa sôi động của Thủ đô. Ở tuổi xế chiều, đôi chân không còn đi lại được, nhưng qua những bản tin, ông Số vẫn dõi theo từng hình ảnh về Triển lãm "80 năm hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc" tại Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia, được xem là sự kiện trưng bày có quy mô lớn nhất từ trước đến nay.
"Nhìn đất nước hôm nay, tôi thấy những năm tháng tuổi trẻ của mình thật sự xứng đáng", ông xúc động nói.
Sau 80 năm, từ một đất nước chưa có tên trên bản đồ thế giới, Việt Nam đã hội nhập toàn diện, trở thành nền kinh tế thứ 34 toàn cầu và thiết lập quan hệ ngoại giao với 194 quốc gia. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương lần thứ 10 (khóa XIII) cũng vừa khẳng định Việt Nam đang bước vào kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Robot hình người, khí tài quân sự và loạt thành tựu nổi bật của ngành công nghệ Việt Nam tại Triển lãm "80 năm Hành trình Độc lập - Tự do - Hạnh phúc". Ảnh: Việt Linh.
Những bước chuyển mình
"Việt Nam đã bắt tay triển khai những cải cách thể chế mạnh mẽ và then chốt", Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định. Tổ chức này chỉ ra rằng những chuyển đổi ở thời điểm này gợi nhớ lại thời kỳ "Đổi mới" bắt đầu từ cuối những năm 1980 và kéo dài hàng thập kỷ sau đó.
Theo WB, Việt Nam đã đạt được rất nhiều thành tựu phát triển trong 4 thập kỷ qua kể từ thời kỳ "Đổi mới": Tỷ lệ nghèo giảm đáng kể, tăng trưởng kinh tế khiến nhiều quốc gia phải ghen tị, và kết quả phát triển con người được nâng cao.
"Trong những năm kể từ sau khi khởi xướng Đổi mới, Việt Nam đã nhanh chóng thiết lập những nền tảng căn bản về quyền sở hữu, hợp lý hóa quy trình xây dựng pháp luật, tinh gọn các thủ tục hành chính, định hình lại quan hệ giữa các cấp chính quyền, và cải thiện đáng kể minh bạch thông tin", WB nhận xét.
Tốc độ tăng trưởng thực cao được duy trì bền vững ở mức bình quân từ 5% đến 6% trong 3 thập kỷ là một thành tựu rất ít quốc gia có thể đạt được.
Ngân hàng Thế giới (WB)
Vài thập kỷ kể từ sau "Đổi mới", nền kinh tế Việt Nam đã lớn gấp 5 lần (theo giá so sánh) so với cách đây 30 năm.
"Tốc độ tăng trưởng thực cao được duy trì bền vững ở mức bình quân từ 5% đến 6% trong 3 thập kỷ là một thành tựu rất ít quốc gia có thể đạt được. Và tính theo bất kỳ chỉ tiêu nào, tỷ lệ nghèo hiện chỉ còn là một phần nhỏ so với những thập kỷ trước đây", WB chỉ ra.
Theo tổ chức này, tăng trưởng của Việt Nam diễn ra song hành với những thành tựu đáng khâm phục về dịch vụ xã hội. Tuổi thọ bình quân đã tăng từ 69 lên 74 năm, tỷ lệ biết chữ của người trưởng thành tăng từ mức vốn đã cao là 90% trong năm 1999 lên 96% vào năm 2022.
Những thành tựu đó phản ánh nhiều yếu tố, trong đó có những cải cách thể chế một mặt đã tạo điều kiện cho khu vực tư nhân và thu nhập tăng lên, mặt khác hỗ trợ cho khu vực công cung cấp dịch vụ tốt hơn.
Khát vọng trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045
Trở lại với mục tiêu trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 của Việt Nam, WB nhận định: "Đó là khát vọng lớn và đáng khâm phục - chỉ có ít quốc gia vượt từ thu nhập trung bình thấp lên thu nhập trung bình cao để trở thành quốc gia thu nhập cao trong vòng 20 năm như mục tiêu đặt ra của Việt Nam".
"Nhiều quốc gia đã xoay xở hơn 30 năm, nhưng tốc độ tăng trưởng quá thấp để có thể vượt qua được ngưỡng khởi điểm của thu nhập cao. Nếu Việt Nam muốn tránh số phận như vậy, quốc gia phải duy trì được tăng trưởng kinh tế cao, nhưng không phải tăng trưởng với bất kỳ giá nào", WB nhấn mạnh.
Tổ chức này chỉ ra cần phải vừa tăng trưởng, vừa xử lý được những thách thức về môi trường, biến đổi khí hậu, đồng thời đạt được tiến triển trên các mục tiêu về xã hội và quản trị Nhà nước.
"Trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045 thực sự là một mục tiêu vươn tầm", WB nhận xét.
Tương tự như mục tiêu của "Đổi mới" là cải tổ toàn bộ nền kinh tế theo hướng chuyển từ nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế theo định hướng thị trường, xóa đói giảm nghèo, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế qua mở cửa thương mại và phát triển khu vực tư nhân, những cải cách hiện nay cũng có mục tiêu tham vọng không kém.
"Những chuyển đổi này có lẽ chỉ diễn ra một lần trong mỗi thế hệ. Mặc dù quốc gia từ trước đến nay vẫn tiến hành cải cách một cách thận trọng theo cách tiếp cận từng bước, và đó cũng là cách tiếp cận đem lại thành công, nhưng những chuyển đổi lớn mang tính đột phá về thể chế không phải lúc nào cũng diễn ra", WB nhận định.
Khát vọng của Việt Nam được đặt trong bối cảnh thế giới đã phục hồi sau những gián đoạn liên quan đến đại dịch Covid-19, nhưng đang phải đối mặt với một cuộc chiến tranh thương mại gây xáo trộn, với tác động vượt xa khỏi lĩnh vực thương mại. Những cú sốc liên quan tới biến đổi khí hậu và thay đổi công nghệ sẽ đặt ra nhiều thách thức hơn nữa cho các chính phủ.
Việt Nam đã đạt được những bước phát triển đáng kể trong 20 năm qua. Chắc chắn Việt Nam sẽ làm được như vậy một lần nữa, và thậm chí còn hơn thế, trong 20 năm tới, với sự hỗ trợ của những cải cách thể chế mạnh mẽ - đột phá của những đột phá.
Ngân hàng Thế giới (WB)
Theo WB, khi quốc gia đưa ra tham vọng trở thành nền kinh tế thu nhập cao vào năm 2045, yêu cầu đặt ra vẫn phải là cải cách sâu hơn nhằm đẩy mạnh tăng trưởng theo hướng bền vững.
Vai trò của Nhà nước cũng đang thay đổi, chuyển từ trực tiếp chỉ đạo hoạt động kinh tế sang xây dựng các quy tắc nền tảng và tạo điều kiện cho những lực lượng thị trường tự chủ định hình các quyết định kinh tế của họ.
Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị khẳng định kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng nhất của nền kinh tế, là lực lượng tiên phong trong phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo.
Việt Nam đặt mục tiêu có 2 triệu doanh nghiệp đến năm 2030, tương ứng 20 doanh nghiệp trên 1.000 dân. Trong số đó, ít nhất 20 doanh nghiệp lớn tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Cùng với đó, kinh tế tư nhân tăng trưởng bình quân khoảng 10-12% một năm, cao hơn tốc độ tăng trưởng của nền kinh tế. Khu vực này đóng góp khoảng 55-58% GDP, 35-40% tổng thu ngân sách Nhà nước, giải quyết việc làm cho khoảng 84-85% tổng số lao động, năng suất lao động tăng bình quân tăng 8,5-9,5% mỗi năm.
Đến năm 2045, khu vực này được đặt mục tiêu phát triển nhanh, mạnh, bền vững, chủ động tham gia vào chuỗi sản xuất, cung ứng toàn cầu. Các doanh nghiệp sẽ có năng lực cạnh tranh cao trong khu vực và quốc tế. Mục tiêu là Việt Nam sẽ có ít nhất 3 triệu doanh nghiệp, đóng góp trên 60% GDP.
Việt Nam hiện có hơn 940.000 doanh nghiệp và trên 5 triệu hộ kinh doanh. Các con của người cựu chiến binh, thương binh Nguyễn Tiến Số cũng đang gặt hái thành quả từ chính sự phát triển đó, với những mô hình kinh doanh nhỏ lẻ, góp phần vào sự đóng góp chung của khu vực kinh tế tư nhân, hiện chiếm gần 50% GDP, hơn 30% tổng thu ngân sách Nhà nước và tạo ra việc làm cho 82% tổng số lao động.
"Việt Nam đã đạt được những bước phát triển đáng kể trong 20 năm qua. Chắc chắn Việt Nam sẽ làm được như vậy một lần nữa, và thậm chí còn hơn thế, trong 20 năm tới, với sự hỗ trợ của những cải cách thể chế mạnh mẽ - đột phá của những đột phá", WB nhận định.
Phương Thảo