Nhiều hoạt động phát sinh khí thải
Những năm gần đây, tốc độ phát triển công nghiệp trên địa bàn tỉnh ngày càng nhanh, thêm nhiều khu, cụm công nghiệp được thành lập, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng kinh tế song cũng làm phát sinh khí thải, bụi, tiếng ồn từ các hoạt động sản xuất, kinh doanh...
Bãi rác tại thị trấn Đồi Ngô được đốt thủ công gây ảnh hưởng đến cuộc sống của người dân.
Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường, chất lượng không khí trên địa bàn tỉnh có sự khác biệt giữa các vùng và biến động theo mùa. Tại các khu, cụm công nghiệp, tổng lượng bụi lơ lửng trong không khí, tiếng ồn có thời điểm ở mức cao. Riêng ô nhiễm tiếng ồn, năm 2024, qua quan trắc tại 70 vị trí có tới 39 vị trí bị ô nhiễm. Từ năm 2023 đến nay, nhiều doanh nghiệp tại các khu, cụm công nghiệp của tỉnh đã bị xử lý vi phạm do xả chất thải không đúng quy định. Gần đây nhất, trước phản ánh của các doanh nghiệp và người dân xung quanh việc sản xuất gây bụi, mùi khó chịu, nước thải xử lý chưa đạt chuẩn, Công ty cổ phần Dinh dưỡng Hải Thịnh ở Cụm công nghiệp Đoan Bái (Hiệp Hòa) đã bị cơ quan chức năng kiểm tra, xử phạt vi phạm.
Ở một số khu vực, làng nghề của tỉnh qua quan trắc đã ghi nhận hàm lượng bụi, mùi, tiếng ồn phát sinh, trong đó có làng nghề mộc Đông Thượng và làng nghề mộc Bãi Ổi (thành phố Bắc Giang). Khu vực Bãi Ổi có khoảng 60 hộ làm nghề mộc. Do thiếu đất nên hầu hết các hộ sản xuất và kinh doanh tập trung cùng một địa điểm trong phạm vi hẹp. Nhiều người dân làm nghề này cũng thừa nhận nghề mộc gây ô nhiễm.
Bà Nguyễn Thị Hường, chủ một cơ sở sản xuất, kinh doanh đồ gỗ tại Bãi Ổi nói: “Làm nghề này ô nhiễm lắm, ngày nào tôi cũng quét dọn, lau chùi đồ gỗ tại cửa hàng vài lần nhưng chỉ được một lúc, bụi lại phủ lớp dày. Ảnh hưởng sức khỏe nhất là mùi sơn pha xăng dùng để phun đồ gỗ phả ra gây ngộp thở, tức ngực. Các hộ đất hẹp, khu sản xuất gắn luôn với nhà ở thì càng khổ hơn...”. Theo bà Hường và những hộ làm nghề này, dịp cuối năm, đơn đặt hàng nhiều, cộng với thời tiết hanh khô càng làm cho bầu không khí ô nhiễm nặng hơn.
Bên cạnh các tác nhân trên, hoạt động xử lý rác thải, chăn nuôi gia súc, gia cầm, chế biến gỗ ở một số địa phương như Sơn Động, Lục Ngạn, Yên Thế... cũng làm phát sinh khí thải độc hại ra môi trường. Theo ông Phạm Trí Nam, Trưởng Phòng Bảo vệ môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường), toàn tỉnh có một số khu xử lý rác hiện nay đã quá tải, xuống cấp, không đáp ứng yêu cầu vệ sinh môi trường. Trong số này có gần 20 lò đốt rác lắp đặt từ những năm 2015, 2016 ở các huyện Hiệp Hòa, Lục Nam, thành phố Bắc Giang, thị xã Việt Yên, hiện hoạt động không hiệu quả, gây tồn đọng gần 150 nghìn m3 rác thải...
Do không xử lý hết, tại một số khu xử lý rác diễn ra tình trạng đốt rác thủ công như lò đốt rác thị trấn Đồi Ngô (Lục Nam), lò đốt rác tại phường Tân An (thành phố Bắc Giang)... Từ cuối năm 2024 đến nay, người dân ở gần khu vực xử lý rác của thị trấn Đồi Ngô nhiều lần có ý kiến bức xúc về việc đốt rác lộ thiên gây mùi khó chịu, ảnh hưởng đến cuộc sống sinh hoạt của khu dân cư.
Giải pháp khắc phục
Để bảo vệ môi trường nói chung, môi trường không khí nói riêng, thời gian qua, tỉnh đã chỉ đạo các đơn vị, địa phương tập trung triển khai nghiêm túc, quyết liệt Chỉ thị 17, Kết luận 99 của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về huy động toàn dân tham gia thu gom, xử lý triệt để rác thải ra môi trường. HĐND tỉnh đã ban hành Nghị quyết hỗ trợ kinh phí cho các đơn vị, địa phương thực hiện công tác thu gom, xử lý rác thải sinh hoạt và lắp đặt lò xử lý rác công nghệ cao (từ năm 2020 đến nay, toàn tỉnh lắp đặt 28 lò).
Để ngăn ngừa ô nhiễm không khí, tỉnh đã ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng không khí trên địa bàn giai đoạn 2023-2030; triển khai thu phí phát thải khí thải; lập danh sách các trường hợp phải kiểm kê khí nhà kính. Chỉ đạo các đơn vị, địa phương thực hiện nghiêm hướng dẫn của Trung ương về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7, khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu.
Để nâng cao hiệu quả quản lý và kiểm soát nguồn thải, ngăn ngừa ô nhiễm không khí, cuối năm 2023, tỉnh đã ban hành Kế hoạch quản lý chất lượng không khí trên địa bàn giai đoạn 2023-2030. Cùng đó, chỉ đạo ngành chuyên môn và các địa phương thực hiện nghiêm hướng dẫn của Trung ương về tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương 7, khóa XI về chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu. Quan tâm đẩy nhanh tiến độ xây dựng 2 nhà máy xử lý rác tại thành phố Bắc Giang và Hiệp Hòa, bảo đảm xử lý triệt để lượng rác tồn lưu và phát sinh trên địa bàn. Đồng thời tiếp tục nghiên cứu, lắp đặt thêm hệ thống giám sát chất lượng không khí tự động tại các khu vực trọng điểm để kịp thời phát hiện và xử lý các nguồn thải gây ô nhiễm.
Theo đại diện lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường, để bảo vệ môi trường không khí trên địa bàn, bên cạnh việc tăng cường kiểm tra, phát hiện xử lý nghiêm các trường hợp gây ô nhiễm, đơn vị tiếp tục phối hợp đẩy mạnh tuyên truyền, vận động các doanh nghiệp, cơ sở tích cực ứng dụng công nghệ sản xuất hiện đại, sạch và thân thiện môi trường; trồng cây xanh ven các khu công nghiệp, dọc tuyến đường giao thông chính để hấp thụ bụi, khí độc, cải thiện chất lượng không khí, tạo “lá phổi” tự nhiên. Huy động Nhân dân tích cực thu gom, phân loại rác tại nguồn, hạn chế rác thải phát sinh và giảm lượng khí độc hại.
Đặc biệt, ngay từ đầu năm nay, Sở đã triển khai và tiến hành việc thu phí phát thải khí thải theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường, rà soát, đánh giá chính xác các lĩnh vực, trường hợp hoạt động gây phát thải khí nhà kính. Kết quả đến nay, cơ quan chức năng đã tổ chức thu xong phí phát thải khí thải quý I của hơn 70 doanh nghiệp tại các khu, cụm công nghiệp trên địa bàn tỉnh với tổng số tiền hơn 100 triệu đồng; lập danh sách 10 doanh nghiệp phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính.
Ô nhiễm không khí là thách thức lớn đối với sức khỏe cộng đồng và sự phát triển của tỉnh. Việc kiểm soát và giảm thiểu ô nhiễm không khí, bảo vệ môi trường sống trong lành cần sự phối hợp đồng bộ, thường xuyên, liên tục giữa các ngành, địa phương và mỗi người dân. Qua đó góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội trên địa bàn tỉnh theo hướng xanh, bền vững.
Tuấn Dương