Một số quy định tại Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 chưa phù hợp với thực tế ngành nông nghiệp. Ảnh: Hoàng Anh
Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 được Quốc hội thông qua cuối năm 2024 và chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, với nhiều sửa đổi quan trọng để hỗ trợ doanh nghiệp, người dân thực hiện nghĩa vụ thuế cũng như đóng góp cho phát triển kinh tế.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, một số quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 bộc lộ bất cập, gây cản trở đối với doanh nghiệp, đặc biệt trong lĩnh nông, lâm, thủy sản. Mới đây, 5 hiệp hội doanh nghiệp ngành nông, lâm, thủy sản đã có kiến nghị gửi một số lãnh đạo Quốc hội mong được tháo gỡ.
Theo nhóm hiệp hội doanh nghiệp, điểm nghẽn lớn của chính sách thuế giá trị gia tăng mới đến từ mức thuế suất 5% áp cho các sản phẩm “chưa chế biến thành sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường”.
Quy định này được cho là không phù hợp đối với nhóm sản phẩm nông sản, vốn chỉ trải qua quá trình sơ chế cơ bản như bóc vỏ, sấy, phơi, xát, không phát sinh giá trị gia tăng thực chất.
Bên cạnh đó, cơ chế thuế thu trước, hoàn trả sau khiến doanh nghiệp gặp áp lực tài chính, trong bối cảnh biên lợi nhuận ngành nông sản, đặc biệt là nông sản thô, sơ chế rất thấp, chỉ khoảng 1 – 3%.
Riêng ngành hàng cà phê, Hiệp hội Cà phê ca cao Việt Nam (Vicofa) ước tính phải tạm nộp tới gần 10.000 tỷ đồng thuế giá trị gia tăng mỗi năm. Hay đối với ngành hàng hồ tiêu phải ứng trước 85 triệu USD mỗi năm, theo tính toán của Hiệp hội Hồ tiêu và cây gia vị Việt Nam (VPSA).
Những con số đè nặng lên từng doanh nghiệp, làm mất năng lực cạnh tranh của nông sản Việt trước các đối thủ đến từ Ấn Độ, Indonesia hay Brazil, nơi nông sản thô được miễn thuế giá trị gia tăng.
Trong khi đó, hàng nông sản nhập khẩu được miến thuế giá trị gia tăng, gây ra sự bất bình đẳng đối với doanh nghiệp ngay trên thị trường nội địa.
Ngoài ra, cơ chế hoàn thuế với thủ tục phức tạp, kéo dài và có nhiều rủi ro pháp lý. Không ít doanh nghiệp ngành hàng nông sản phản ánh về việc thủ tục hoàn thuế bị chậm nhiều tháng, thậm chí bị từ chối vì những lý do nằm ngoài khả năng kiểm soát, gây áp lực nặng về dòng tiền cho doanh nghiệp.
5 hiệp hội ngành hàng nông sản gửi kiến nghị tới Quốc hội về thuế giá trị gia tăng.
Một trong những lý do khiến doanh nghiệp chưa được hoàn thuế là bên bán phải kê khai và nộp thuế thì doanh nghiệp thu mua để xuất khẩu mới được hoàn thuế. Trong khi đó, vốn dĩ doanh nghiệp thu mua đã hoàn thành nghĩa vụ thuế kể từ khi mua hàng với giá đã được cộng thêm thuế giá trị gia tăng.
Nhóm các hiệp hội doanh nghiệp cho rằng, trách nhiệm xác minh và kiểm tra nghĩa vụ thuế thuộc về cơ quan thuế nhưng rủi ro lại bị đẩy về phía doanh nghiệp thu mua để xuất khẩu.
“Doanh nghiệp không có công cụ và chức năng để kiểm tra việc kê khai, nộp thuế của bên bán, nhưng lại phải chịu rủi ro vì quy định yêu cầu “người bán đã kê khai, nộp thuế” mới được hoàn thuế”, VPSA nêu trong báo cáo tổng hợp ý kiến doanh nghiệp.
Một quy định khác gây khó là việc mức hoàn thuế không được vượt quá 10% doanh thu xuất khẩu trong kỳ, vốn không phù hợp với doanh nghiệp xuất khẩu nông sản thường thu gom khối lượng lớn ở đầu vụ thu hoạch rồi xuất khẩu dần trong nhiều tháng tùy theo diễn biến thị trường.
Quy định về yêu cầu “chứng từ thanh toán không dùng tiền mặt” cũng được doanh nghiệp nhận xét rằng chưa phù hợp với thực tế ngành nông sản, bởi nông dân ở một số vùng nguyên liệu chưa có tài khoàn ngân hàng và vẫn chủ yếu sử dụng tiền mặt để giao dịch.
Trước những vướng mắc, Bộ Tài chính đã có văn bản 1675/BTC-CST về hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng.
Các hiệp hội doanh nghiệp nông sản đã có ý kiến về dự án sửa đổi luật này, bao gồm một số nội dung như đề nghị giải quyết nhanh các vướng mắc trong khâu hoàn thuế, áp dụng miễn thuế hoặc thuế 0% cho nông sản chưa qua chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường.
Trong văn bản kiến nghị gửi lãnh đạo Quốc hội, nhóm hiệp hội doanh nghiệp mong muốn các nội dung sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng 2024 được xem xét và thông qua nhằm hỗ trợ ngành nông nghiệp vượt qua thách thức, tiếp tục đóng góp cho kinh tế đất nước.
“Các hiệp hội ngành hàng tin tưởng rằng tinh thần cải cách thể chế mạnh mẽ của Đảng, Chính phủ và Quốc hội sẽ được thể hiện rõ ràng và thực chất trong quá trình hoàn thiện Luật này”, văn bản kiến nghị nhấn mạnh.
Hoàng Đông