Ngành quốc phòng Mỹ thở phào với thỏa thuận đất hiếm từ Trung Quốc

một ngày trướcBài gốc

Dự thảo thỏa thuận thương mại với Trung Quốc mà Tổng thống Donald Trump công bố ngày 11/6 được kỳ vọng sẽ xoa dịu lo ngại từ các nhà thầu quốc phòng hàng đầu của Mỹ liên quan đến nguồn cung đất hiếm và nam châm chuyên dụng, những vật liệu nếu bị gián đoạn lâu dài sẽ có thể làm tê liệt dây chuyền sản xuất hàng loạt vũ khí tối tân như bom thông minh, tiêm kích, tàu ngầm và các hệ thống quân sự khác của Mỹ.

Cảng Thượng Hải, Trung Quốc, ngày 9/6/2025. Ảnh: VCG/Getty

Dù thỏa thuận chưa được hoàn tất, nhưng nó được cho là sẽ trấn an các tập đoàn quốc phòng lớn như Lockheed Martin, nhà sử dụng samarium lớn nhất tại Mỹ. Samarium là một trong những kim loại đất hiếm quan trọng trong sản xuất nam châm cho thiết bị quân sự, vốn hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn cung từ Trung Quốc.

Vấn đề hạn chế xuất khẩu đất hiếm từ Trung Quốc được ông Trump nhấn mạnh trong tuyên bố về thỏa thuận thương mại toàn diện với Bắc Kinh, trong đó Mỹ sẽ hạ thuế xuống còn 55%, và Trung Quốc giảm thuế xuống 10%.

“Chúng tôi đã đạt được thỏa thuận với Trung Quốc, chờ phê duyệt cuối cùng từ Chủ tịch Tập Cận Bình và tôi” ông Trump viết [trên mạng xã hội Truth]. Trung Quốc sẽ cung cấp đầy đủ nam châm và các loại đất hiếm cần thiết, ngay từ đầu”.

Theo chuyên gia Gracelin Baskaran thuộc Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), các kim loại đất hiếm đóng vai trò thiết yếu trong sản xuất chiến đấu cơ F-35, tàu ngầm hạt nhân lớp Virginia và Columbia, tên lửa Tomahawk, hệ thống radar, máy bay không người lái và bom thông minh.

Hồi tháng 4 vừa qua, Trung Quốc đã áp đặt hạn chế xuất khẩu đối với 7 nguyên tố đất hiếm trong lúc đàm phán căng thẳng với Mỹ về chính sách thuế quan mới của ông Trump. Bắc Kinh cũng nhắm vào ngành công nghiệp hàng không – quốc phòng khi cấm 15 thực thể Mỹ có liên quan nhận hàng hóa lưỡng dụng.

Mỹ đang ở thế yếu trong công nghệ quốc phòng hiện đại?

“Mỹ đang ở thế yếu trong năng lực sản xuất các công nghệ quốc phòng hiện đại. Trung Quốc đang mở rộng nhanh chóng dây chuyền sản xuất vũ khí và trang bị hiện đại với tốc độ gấp 5–6 lần Mỹ. Trong khi Trung Quốc hành động với tư duy thời chiến, Mỹ vẫn đang vận hành trong tâm thế thời bình”, bà Baskaran nhận định trong một cuộc phỏng vấn với CSIS.

Ông Trump đã tập hợp một đội ngũ cố vấn đối ngoại cứng rắn với Trung Quốc, nhiều người trong số đó cho rằng Washington nên tập trung vào mối đe dọa dài hạn từ Bắc Kinh thay vì các cuộc xung đột hiện tại tại Ukraine hay Trung Đông.

“Ngay cả trước các lệnh hạn chế gần đây, chuỗi cung ứng quốc phòng của Mỹ đã phải chật vật với năng lực hạn chế và thiếu khả năng mở rộng sản xuất để đáp ứng nhu cầu công nghệ quốc phòng. Các lệnh cấm bổ sung với khoáng sản thiết yếu sẽ chỉ khiến khoảng cách ngày càng nới rộng, giúp Trung Quốc củng cố sức mạnh quân sự nhanh hơn Mỹ”, bà Baskaran nói thêm.

Hồi tháng trước, Mỹ và Trung Quốc đã đồng ý tạm hoãn áp dụng thuế đối ứng ở mức cao nhằm tránh gây tổn thất kinh tế nghiêm trọng cho cả hai bên. Tuy nhiên, Trung Quốc vẫn duy trì giấy phép xuất khẩu đối với đất hiếm, nguyên liệu không thể thiếu trong sản xuất quốc phòng và ô tô, đe dọa đến chuỗi cung ứng toàn cầu và sản xuất tại Mỹ.

Đặc biệt, Trung Quốc nắm độc quyền sản xuất và xuất khẩu samarium, một kim loại đất hiếm dùng để chế tạo loại nam châm có độ bền cao, đủ sức chịu nhiệt trong các thiết bị quân sự. Theo công ty Apex Magnets, nam châm samarium-cobalt là thành phần then chốt trong tên lửa dẫn đường, bom thông minh và nhiều dòng máy bay, bao gồm cả máy bay chiến đấu.

Kho vũ khí này đang ngày càng cạn kiệt do Mỹ chuyển giao lượng lớn tên lửa và đạn dược cho Ukraine và Israel. Điều này khiến giới hoạch định chiến lược tại Lầu Năm Góc lo ngại về lỗ hổng nếu Mỹ phải đối đầu với một cường quốc quân sự khác.

Nhằm phá vỡ bế tắc trong đàm phán, Ngoại trưởng Marco Rubio bất ngờ tuyên bố sẽ hủy hàng trăm nghìn thị thực của sinh viên Trung Quốc tại Mỹ. Mặc dù chính thức được công bố như một biện pháp chống gián điệp, trang Axios tiết lộ động thái này còn nhằm gây áp lực với Bắc Kinh trong việc nối lại xuất khẩu đất hiếm.

Bước đột phá trong đàm phán diễn ra vào thời điểm ông Trump đang lên kế hoạch tổ chức một cuộc duyệt binh lớn tại Washington DC vào cuối tuần này, được coi là động thái nhằm phô diễn sức mạnh quân sự và khẳng định hình ảnh “tổng thống ủng hộ quân đội”.

Ngay từ năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu tiên, Tổng thống Trump đã yêu cầu Lầu Năm Góc tìm kiếm nguồn cung đất hiếm thay thế, đặc biệt là samarium, do Mỹ không có khả năng tự khai thác và sản xuất trong nước. Khi đó ông nhấn mạnh đây là “ưu tiên thiết yếu cho quốc phòng quốc gia”.

Hoàng Phạm/VOV.VN Theo The Guardian

Nguồn VOV : https://vov.vn/quan-su-quoc-phong/nganh-quoc-phong-my-tho-phao-voi-thoa-thuan-dat-hiem-tu-trung-quoc-post1206531.vov