Ngày càng nhiều Gen Z chọn 'cờ-lê' thay giáo trình

4 giờ trướcBài gốc

“Cuộc cách mạng áo xanh” - nơi lao động tay nghề cao không chỉ là kế sinh nhai mà còn mở ra cơ hội khẳng định bản thân trong nền kinh tế hiện đại - đang diễn ra ở Mỹ và nhiều nước trên thế giới.

Không phải ai cũng chọn giảng đường làm con đường thành công. Ngày càng nhiều người trẻ thuộc thế hệ Gen Z ở Mỹ rẽ sang hướng khác: bước chân vào “cuộc cách mạng áo xanh” với lao động kỹ thuật và dịch vụ - những ngành nghề tưởng chừng bình thường nhưng lại mở ra cơ hội độc lập, thu nhập cao và cả sự nghiệp bền vững.

Bỏ đại học để tìm con đường riêng

Lớn lên ở Concord, ngoại ô Charlotte (Bắc Carolina), Jacob Palmer từng là một học sinh giỏi, năng nổ tham gia nhiều hoạt động lãnh đạo và diễn thuyết ở trường. Nhưng khi đại dịch COVID-19 ập đến, việc học trực tuyến khiến em cảm thấy xa lạ và vô nghĩa. “Em nhận ra ngay đại học trực tuyến không phù hợp. Em không thích”, Palmer kể lại.

Thay vì cố bám trụ, em bắt đầu thử nhiều công việc ngắn hạn: từ làm nhân viên kho hàng FedEx đến làm công nhân nhà máy ở nông thôn Virginia. Cơ duyên đến khi mẹ em nhắc về một người thợ điện “rất đam mê công việc.” Với vốn kiến thức vật lý phổ thông và niềm yêu thích sửa chữa, Palmer quyết định học nghề, bắt đầu với mức lương 15 USD/giờ tại một công ty nhỏ.

Từng là một "sinh viên giỏi", Jacob Palmer đã bỏ học đại học để tham gia cuộc cách mạng lao động chân tay của Gen Z. Ảnh: Fortune

Không dừng lại ở vị trí thợ học việc, Palmer nỗ lực thi lấy chứng chỉ hành nghề và chỉ một tháng sau khi đỗ, ở tuổi 21, em thành lập công ty riêng, Palmer Electrical. Năm 2024, em đạt doanh thu gần 90.000 USD; đến giữa 2025, con số này đã vượt xa. Giờ đây, em kín lịch hẹn trước cả tháng, hoàn toàn độc lập, không nợ nần - trái ngược với nhiều bạn đồng trang lứa còn loay hoay với học phí và nợ vay sinh viên.

Xu hướng rộng lớn hơn

Theo số liệu của Trung tâm Thống kê Giáo dục Quốc gia Mỹ, từ năm 2010 đến 2021, số lượng sinh viên đại học đã giảm 15%, trong đó thế hệ Gen Z chiếm tới 42% mức giảm. Nhiều chuyên gia nhận định đại học đã qua thời “đỉnh cao”, khi chi phí tăng vọt trong khi lợi ích ngày càng bị đặt dấu hỏi.

Bà Marlo Loria, Giám đốc Giáo dục nghề nghiệp và Đối tác đổi mới tại Học khu Mesa (Arizona) cho rằng, đây là sự dịch chuyển đáng chú ý: “Nhiều học sinh hỏi tại sao phải học đại học, tại sao phải gánh nợ? Với mạng xã hội, các em có thể tự tìm kiếm thông tin và nhìn thấy những con đường khác”.

Gen Z Mỹ ngày càng hoài nghi về giá trị của bằng đại học, trong khi đang cân nhắc nghiêm túc học các nghề như thợ sửa ống nước và thợ hàn để bước chân vào thị trường lao động.

Một báo cáo năm 2025 của Jobber - nền tảng phần mềm cho hơn 300.000 doanh nghiệp dịch vụ gia đình - cũng chỉ ra rằng, nghề kỹ thuật đang ngày càng được coi là lựa chọn khả thi thay thế đại học. Trong khi chi phí học đại học tại Mỹ trung bình 11.610 USD/năm ở trường công nội bang và gần 31.000 USD cho sinh viên ngoại bang, thì học nghề hiếm khi vượt quá 15.000 USD cho cả chương trình.

Cục Thống kê Lao động Mỹ dự báo giai đoạn 2023 - 2033, nhu cầu nhân lực trong các ngành kỹ thuật sẽ tăng vượt trội so với mức trung bình 4% của toàn nền kinh tế: thợ điện (11%), thợ ống nước (6%), kỹ thuật viên hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí (9%) - đều là những vị trí khó tuyển.

Không chỉ Palmer, nhiều người trẻ khác cũng đang theo đuổi con đường này. Ở California, Itzcoatl Aguilar, 19 tuổi, làm kỹ thuật viên hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí từ năm 16 tuổi, đồng thời phát triển kênh YouTube riêng với gần 30.000 người theo dõi. Đây vừa là đam mê, vừa là nguồn thu nhập bổ sung.

Em Itzcoatl Aguilar, 19 tuổi, làm kỹ thuật viên hệ thống sưởi, thông gió và điều hòa không khí từ năm 16 tuổi. Ảnh: Fortune

Palmer cũng bước vào lĩnh vực này. Kênh Palmer Electrical của em nhanh chóng tăng trưởng, đem lại hơn 1.300 USD tiền quảng cáo chỉ riêng tháng 8/2025. Dù gọi vui mình là “người ảnh hưởng ngành điện”, em thừa nhận áp lực lớn của việc tự làm chủ: “Nếu em dừng lại, tiền sẽ về con số không.”

Tác động xã hội và xu hướng toàn cầu

Sự nổi lên của “cuộc cách mạng áo xanh” không chỉ là lựa chọn cá nhân mà phản ánh sự thay đổi trong quan niệm xã hội. Trước đây, đại học được coi là con đường gần như duy nhất để vươn tới tầng lớp trung lưu. Giờ đây, Gen Z đang chứng minh rằng tay nghề kỹ thuật - từ điện, nước đến cơ khí, công nghệ lạnh - hoàn toàn có thể mang lại thu nhập ổn định, thậm chí cao hơn nhiều nghề văn phòng.

Xu hướng này không chỉ diễn ra ở Mỹ. Tại Đức, hệ thống đào tạo nghề kép (dual system) từ lâu đã giúp thanh niên vừa học vừa làm, đảm bảo nguồn nhân lực kỹ thuật chất lượng cao cho nền công nghiệp. Ở Nhật Bản hay Hàn Quốc, các chương trình trường nghề và đào tạo kỹ thuật cũng đang được chú trọng để giải quyết tình trạng thiếu hụt lao động trong bối cảnh già hóa dân số.

Em Czumak-Abreu làm thợ điện ở Cornwall, New York và là một người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội với khoảng 2,2 triệu người dùng TikTok, Instagram và Facebook theo dõi kể từ khi đăng tải các video về công việc của mình từ năm 2022.

Sự chuyển dịch này cũng có tác động xã hội sâu rộng: nó giúp giảm áp lực vay nợ sinh viên, rút ngắn thời gian bước vào thị trường lao động, đồng thời thay đổi nhận thức về giá trị nghề nghiệp. Nếu trước đây “áo xanh” thường gắn liền với tầng lớp lao động ít học, thì nay, chính họ đang trở thành biểu tượng mới của tính thực tế, khéo léo và độc lập.

“Cuộc cách mạng áo xanh” mở đường cho thế hệ mới

Từ những người trẻ bỏ giảng đường đến các kỹ thuật viên lập nghiệp trên YouTube, một thế hệ mới đang định nghĩa lại thành công. Palmer, ở tuổi 23, đã đạt được nhiều mục tiêu: tự chủ nghề nghiệp, tài chính vững vàng và một hướng đi không gắn liền với nợ nần đại học.

Câu chuyện của em, cùng nhiều người trẻ khác, phản ánh “cuộc cách mạng áo xanh” - nơi lao động tay nghề cao không chỉ là kế sinh nhai mà còn mở ra cơ hội khẳng định bản thân trong nền kinh tế hiện đại. Trong bối cảnh toàn cầu thay đổi nhanh chóng, lựa chọn của họ ngày càng trở thành nguồn cảm hứng, cho thấy rằng thành công không chỉ có một con đường.

Hồng Nhung

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/ngay-cang-nhieu-gen-z-chon-co-le-thay-giao-trinh-10386787.html