Ngày mới bên dòng Đa Nhim xanh

một ngày trướcBài gốc

Trang trại YSA Orchid chuyên trồng hoa lan hồ điệp tại xã Đạ Ròn, huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng.

Chiều Đơn Dương nắng vàng tơ. Bên con đường bê-tông dẫn đến khu vườn canh tác khoai tây của những nông hộ liên kết sản xuất trong thôn, ông K’Bril kể, thôn Kambutte có 192 hộ, hơn 1.280 nhân khẩu, cả thôn chỉ có 6 hộ người Kinh, nhưng Kambutte đã “xóa” hết hộ nghèo cách nay 5 năm rồi. Giờ người dân không nhắc chuyện khó khăn nữa mà tập trung chăm lo sản xuất, phát triển kinh tế gia đình, lo cho con em cái chữ. “Kambutte không còn hộ nghèo, đó là kỳ tích.

Kể ra cũng không ít người ngờ vực, bởi nếu ai từng đến buôn làng mình cách đây chừng mười, mười lăm năm mới thấy sự gian khó, chật vật. Người dân chủ yếu trồng lúa, cà-phê, đầu ra chơi vơi; làm nông nghiệp nhờ trời, bộ mặt nông thôn buồn thiu”, ông K’Bril hồi tưởng.

Tôi đã nhiều lần ngược xuôi về vùng đất này. Đúng như lời vị trưởng thôn vùng đồng bào dân tộc thiểu số Cơ Ho, Chu Ru. Thời gian khó đó, mỗi lần ngang qua buôn làng Kambutte chỉ thấy bạc thếch ruộng vườn, nhà nhà nhàn rỗi. Con nước từ dòng Đa Nhim không làm xanh nổi tư duy, sinh kế nơi đây.

“Xưa, đất để hoang nhiều, người dân nặng tâm lý ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước. Từ khi có chương trình xây dựng nông thôn mới, người dân được tuyên truyền, cán bộ về tận nơi chỉ việc, hướng dẫn kỹ thuật nuôi trồng, Nhà nước giúp cây, con giống…, dân làng bắt đầu thay đổi tư duy, phát triển sản xuất, máy móc đã dần thay sức người, đầu ra nông sản được kết nối, buôn làng đổi thay từng ngày”, ông K’Bril chia sẻ.

Từ sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị địa phương, những đồng vốn “mồi” khiêm tốn ban đầu, những người dân quanh năm gắn với ruộng vườn đã biết vươn lên. Như gia đình ông K’Bril, trong hơn 4,2 ha đất sản xuất, trước đây chủ yếu trồng lúa, cà-phê già cỗi, đã chuyển hướng sang trồng la-ghim (hoa màu) luân canh; phụ phẩm nông nghiệp dùng để nuôi bò mang lại hiệu quả cao và gia đình ông trở thành gương sáng trong sản xuất của huyện.

Dòng Đa Nhim huyền thoại khởi nguồn từ cao nguyên Lang Biang. Phù sa phía thượng nguồn đang hằng ngày bồi đắp cho xứ rau nổi tiếng Đơn Dương. Trên cánh đồng khoai tây ở thôn Kambutte là không khí sinh động mùa thu hoạch, tiếng máy cơ giới và tiếng cười nói giòn tan, rộn rã.

Chiếc công nông chất đầy những bao khoai tây dừng lại bên đường, ông Tou Prong Cương bước đến… “Giờ ở Kambutte không ai còn nói chuyện nghèo nữa, phải kể trong thôn có bao nhiêu nhà to, ô-tô, máy cày; bao nhiêu đứa học đại học…”, ông Cương chen vào câu chuyện của chúng tôi. “Anh thấy đó, giờ làm nông nghiệp nhàn nhã như thế, người dân liên kết sản xuất, đầu ra được bao tiêu, không còn chuyện “nhờ trời” nữa. Vùng nông thôn Đơn Dương giờ hiếm nơi để đất “chết”, đời sống người dân giờ khá lắm”, ông Tou Prong Cương tiếp lời và tiếp tục hành trình để kịp chuyến hàng theo hợp đồng của tổ hợp tác với một công ty trên địa bàn.

Ở xã Tu Tra, “chiến dịch” xóa nghèo đã trở thành phong trào từ lâu, không đơn thuần từ những chủ trương, nghị quyết, từ những mô hình áp dụng… mà dường như đã ăn sâu trong tư duy của người dân nơi đây. Tính ỷ lại đã nhường chỗ cho tư duy đổi mới, phương cách làm ăn.

“Cùng với nội lực trong dân, chúng tôi huy động, lồng ghép nhiều nguồn lực để hỗ trợ người dân phát triển sản xuất, nâng cao đời sống. Xã Tu Tra có hơn 60% dân số là người dân tộc thiểu số. Xưa là xã nghèo, giờ đã là xã nông thôn mới kiểu mẫu, thu nhập bình quân đầu người đạt 79 triệu đồng/năm”, Phó Chủ tịch xã Lê Thị Hồng Nhung thông tin.

Dọc hai bên cung đường nhựa liên xã ở xứ rau Đơn Dương là màu xanh của sự phát triển, hiếm thấy những đồi hoa dại bát ngát thuở xưa; là những ngôi nhà khang trang; là cảnh thanh bình, no ấm…

Xã Đạ Ròn với 2.081 hộ, hơn 9.820 nhân khẩu, đồng bào dân tộc thiểu số chiếm hơn 43% dân số mà đã cán đích nông thôn mới cách đây 10 năm, giờ là xã nông thôn mới kiểu mẫu, thu nhập bình quân đầu người hơn 75 triệu đồng/năm. Cùng với sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, Đạ Ròn là xứ chăn nuôi bò sữa có tiếng của tỉnh Lâm Đồng.

“Xã làm gì để xóa hết hộ nghèo?” - tôi “chất vấn” bất ngờ.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Đạ Ròn Đinh Ngọc Anh cho biết: “Trước là ý thức vươn lên của người dân, rồi mới đến sự hỗ trợ của Nhà nước. Xã thực hiện chuyển dịch cơ cấu kinh tế phù hợp, được người dân ủng hộ; phát triển sản xuất theo hướng hàng hóa mang lại hiệu quả kinh tế cao”.

Cách để Đạ Ròn, Tu Tra và nhiều địa phương ở Đơn Dương “xóa” nghèo nhanh, bền vững là cho “con cá” để kịp thời bù đắp thiếu hụt, rồi trao cho dân “cần câu” làm phương kế làm ăn bền vững.

Theo đồng bào dân tộc thiểu số bản địa cắt nghĩa, Đa Nhim là nước mắt. Giờ đây, dòng lệ huyền sử ấy vẫn chảy cạn lòng qua hai mùa mưa nắng, phủ tràn đôi bờ bắc nam huyện nông thôn mới Đơn Dương.

Đứng trên đồi cao, Quốc lộ 27 uốn lượn, chạy dọc theo dòng Đa Nhim xanh mát, những vườn rau xanh, sắc màu của vườn cà chua mùa trĩu quả, những mái nhà kính nhấp nhô như sóng… Có lẽ, tất cả phù sa nơi con sông ấy đã dành trọn vẹn cho Đơn Dương.

Ở xứ này, rau là đặc sản, rau đã nuôi sống cư dân từ hàng chục năm trước. Giờ và còn mãi về sau, có lẽ đặc sản rau công nghệ cao Đơn Dương, cùng với hoa, cây ăn trái, chăn nuôi bò sữa… sẽ mang về sự sung túc cho hơn 111 nghìn cư dân, trong đó hơn 31% đồng bào dân tộc thiểu số.

Vùng quê thuần nông, cửa ngõ phía đông tỉnh Lâm Đồng đang vươn mình để đạt huyện nông thôn mới nâng cao và vươn lên kiểu mẫu về nông nghiệp công nghệ cao. Nơi ấy, chất chứa biết bao câu chuyện của các dân tộc anh em Chu Ru, Cơ Ho, Rắc Lây, Kinh… chung sức, đồng lòng xây dựng Đơn Dương trở thành huyện nông thôn mới đầu tiên ở khu vực Tây Nguyên.

“Đơn Dương đã khác xưa nhiều rồi, từ diện mạo nông thôn đến đời sống người dân…”, ông Bùi Ngọc Cung, nông dân công nghệ cao ở xã Lạc Lâm, huyện Đơn Dương bắt chuyện.

Trong khu nhà kính của gia đình, ông Cung đang bấm điện thoại điều khiển hệ thống tưới. Hái quả ớt ngọt chín mọng đãi khách, ông bảo, trước đây làm nông nghiệp dãi dầu lắm. Đất đai mỡ màu là vậy, nhưng sản xuất chỉ đủ ăn.

Giờ thì nông nghiệp công nghệ cao, chương trình xây dựng nông thôn mới đã thổi làn gió mới cho vùng đất này. Bên dòng Đa Nhim thơm thảo phù sa đắp bồi, nông dân huyện Đơn Dương tự tin đưa sản phẩm nông nghiệp của mình hòa thị trường khu vực và quốc tế.

Lần nào cũng thế, nếu có dịp về Ka Đô, tôi đều ghé thăm già làng Tou Prong Dzung. Trong căn nhà khang trang được ví là “biệt thự” giữa buôn làng, già Dzung hào hứng kể về những đổi thay của buôn làng, về tư duy mới trong canh tác nông nghiệp, về gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa dân tộc…

“Các thôn, buôn ở Đơn Dương đã khác xưa nhiều, đường được trải nhựa, bê-tông, nhà cửa khang trang. Vùng đồng bào dân tộc thiểu số được Nhà nước hỗ trợ trong làm nông nghiệp công nghệ cao, giờ ít ai nhắc chuyện khó nữa”, già Dzung chia sẻ.

Khu vực trung tâm huyện Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng.

Đơn Dương hội tụ nhiều yếu tố để phát triển, đất đai màu mỡ, người dân thuần hậu, chịu khó; là cửa ngõ kết nối với các tỉnh duyên hải miền trung qua đèo Ngoạn Mục…

Có lẽ bởi thế, nên Phan Thanh Nhân, kỹ sư IT đang làm việc trong một công ty ở Thành phố Hồ Chí Minh có thu nhập tốt, nhưng lại quyết định trở về với không gian xanh quê nhà để lập nghiệp và gây dựng nên thương hiệu Avocado Farm, điểm du lịch canh nông đầu tiên của xứ rau, miền cây trái Đơn Dương.

“Tôi chọn mô hình “nông hướng du” để phát huy tiềm năng, thế mạnh của vùng đất quê hương; đồng thời, kết nối phương thức làm ăn mới với người trong vùng”, người sáng lập Avocado Farm chia sẻ. Một tour tại Avocado Farm du khách sẽ được khám phá, trải nghiệm vườn trái cây, thu hái trái cây và rau, chăm sóc cây trồng và vật nuôi, chế biến các món ăn đặc trưng từ nguyên liệu trong vườn… và được kết nối tham quan, tìm hiểu vùng đất, con người, văn hóa cộng đồng.

Thời gian qua, nhiều doanh nghiệp tìm đến Đơn Dương để đầu tư, phát triển du lịch; sản xuất hoa công nghệ cao và sản phẩm từ vùng rau nguyên liệu dồi dào, như khu du lịch văn hóa tâm linh Samten Hills Dalat góp phần đưa Đơn Dương vào bản đồ du lịch quốc tế; doanh nghiệp FDI chuyên canh hoa cao cấp Dalat Hasfarm, YSA Orchid Farm với hoa lan công nghệ cao, Công ty Dalahouse với sản phẩm bột rau, củ sấy lạnh xuất khẩu… Sự hấp dẫn của vùng đất đã tạo phương thức liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp và nông dân địa phương, kết nối vùng nguyên liệu và tạo việc làm cho hàng nghìn lao động.

Huyện Đơn Dương có tổng diện tích hơn 611 km², gồm 2 thị trấn và 7 xã. Theo đồ án quy hoạch, Đơn Dương là cửa ngõ phía đông, vùng phát triển kinh tế động lực của tỉnh Lâm Đồng, đáp ứng nhu cầu phát triển vùng đô thị hiện đại. Năm 2015, Đơn Dương trở thành huyện nông thôn mới đầu tiên tại Tây Nguyên.

Thời điểm này, thu nhập bình quân đầu người của huyện đạt 48 triệu đồng/năm, tỷ lệ hộ nghèo 2,2%. Đến năm 2019, Đơn Dương được Trung ương chọn là một trong bốn huyện của cả nước thí điểm xây dựng mô hình huyện nông thôn mới kiểu mẫu về nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao theo hướng thông minh, giai đoạn 2019-2025. Hiện, toàn huyện có sáu xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu; hai vùng sản xuất nông nghiệp công nghệ cao với diện tích hơn 284 ha, đang đăng ký phát triển thêm bốn vùng với hơn 430 ha; một vùng chăn nuôi bò sữa ứng dụng công nghệ cao; 27 sản phẩm OCOP; thu nhập bình quân đầu người khoảng 80 triệu đồng/năm…

Và điều được xem là kỳ tích, đến cuối năm 2024, Đơn Dương không còn hộ nghèo, toàn huyện chỉ còn 144 hộ cận nghèo, chiếm 0,59%, trong đó có 89 hộ đồng bào dân tộc thiểu số.

Tôi hỏi bí quyết về “xóa” hộ nghèo ở Đơn Dương, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Đơn Dương Trần Hùng Dũng cho hay, chính là chủ trương, chính sách hợp lòng dân và phù hợp điều kiện thực tiễn.

“Cùng với huy động các nguồn lực cho công tác giảm nghèo nhanh, bền vững thì việc chủ động sáng tạo trong tuyên truyền để người dân thấu hiểu, đồng thuận, tự thân vượt khó; cùng việc khai thác, sử dụng tiềm năng địa phương hợp lý; cụ thể hóa chỉ tiêu để giao chính quyền cơ sở thực hiện… là những yếu tố quan trọng làm nên thành công”, ông Dũng thông tin.

Thời mưa nắng dãi dầu đã phai nhòa trong ký ức, giờ đây, bên dòng Đa Nhim xanh mát, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân Đơn Dương đang quyết tâm cán đích huyện nông thôn mới nâng cao trong năm 2025 và tiếp tục xây dựng một Đơn Dương xanh, trở thành huyện nông thôn mới kiểu mẫu trong tương lai gần ■

Bài và ảnh: Mai Văn Bảo

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/ngay-moi-ben-dong-da-nhim-xanh-post865445.html