Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11 – Biểu tượng của tinh thần thượng tôn Hiến pháp và pháp luật

7 giờ trướcBài gốc

Đồng chí ThS, Thượng tá Bùi Thị Quỳnh Mai – Chủ nhiệm Bộ môn Nhà nước và pháp luật, giảng chuyên đề Phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2025

Lịch sử dân tộc ta đã chứng minh, ở bất kỳ giai đoạn nào, pháp luật luôn là trụ cột bảo đảm cho sự ổn định, phát triển và văn minh của quốc gia. Ngay từ thời Lý, Trần, Lê, tổ tiên ta đã đặt ra các bộ luật như Hình thư, Quốc triều hình luật, Hoàng Việt luật lệ… nhằm ổn định xã hội, giữ gìn trật tự, bảo vệ dân sinh. Bước sang thời kỳ hiện đại, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, hệ thống pháp luật Việt Nam được xây dựng, hoàn thiện từng bước, phù hợp với yêu cầu của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng căn dặn: “Nhà nước ta là Nhà nước của dân, do dân và vì dân. Mọi quyền hành và lực lượng đều ở nơi dân. Vì vậy, phải có pháp luật của dân, do dân làm ra, để bảo vệ quyền lợi của dân.” Tư tưởng ấy đã trở thành nền tảng cho sự hình thành Ngày Pháp luật Việt Nam – một ngày để mỗi người dân hiểu rằng pháp luật là thước đo của công bằng, là chuẩn mực của văn minh, là cơ sở của tự do, dân chủ và kỷ cương xã hội.

Ngày 9/11 còn mang một ý nghĩa sâu sắc hơn, đó là ngày Hiến pháp năm 1946 – bản Hiến pháp đầu tiên của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa – được Quốc hội khóa I thông qua. Đây là sự kiện đánh dấu bước ngoặt trong lịch sử lập hiến Việt Nam, thể hiện ý chí, khát vọng độc lập, dân chủ và pháp quyền của nhân dân ta. Chính vì thế, việc chọn ngày 9/11 làm Ngày Pháp luật Việt Nam không chỉ là sự tôn vinh giá trị của pháp luật mà còn là sự tri ân công lao của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Quốc hội khóa I – những người đã đặt nền móng đầu tiên cho Nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân.

Pháp luật là hệ thống các quy tắc xử sự chung do Nhà nước ban hành, bảo đảm thực hiện bằng quyền lực Nhà nước nhằm điều chỉnh các quan hệ xã hội theo định hướng công bằng, dân chủ, văn minh. Trong xã hội hiện đại, pháp luật chính là “hơi thở” của Nhà nước pháp quyền, là công cụ chủ yếu để Nhà nước quản lý xã hội, bảo vệ quyền con người, quyền công dân, giữ vững trật tự, an toàn xã hội và phát triển bền vững.

Bác Hồ từng nói: “Pháp luật là phép công, ai ai cũng phải tuân theo.” “Dân chủ là làm sao cho dân được mở miệng, được nói ý kiến của mình, nhưng đã nói, đã bàn thì phải chấp hành pháp luật nghiêm minh.” Những lời dạy giản dị ấy thể hiện sâu sắc quan điểm về pháp quyền và dân chủ, đồng thời nhấn mạnh tính thống nhất giữa quyền và nghĩa vụ, giữa dân chủ và kỷ cương. Pháp luật không chỉ ràng buộc con người mà còn trao cho con người quyền được sống trong môi trường an toàn, công bằng và minh bạch.

Trong bối cảnh hội nhập và phát triển mạnh mẽ, nhất là thời kỳ chuyển đổi số quốc gia, pháp luật càng trở thành “hệ điều hành” của xã hội, giúp định hướng hành vi của cá nhân, tổ chức trên không gian thực và không gian mạng. Một quốc gia phát triển không thể thiếu nền văn hóa pháp lý vững chắc, nơi mà mọi công dân đều tự giác tuân thủ pháp luật, coi việc sống và làm việc theo pháp luật là danh dự, là văn hóa ứng xử của người hiện đại.

Trong Quân đội nhân dân Việt Nam – lực lượng vũ trang của Đảng, của nhân dân – pháp luật không chỉ là công cụ quản lý mà còn là nền tảng đạo đức, kỷ luật và danh dự của người quân nhân cách mạng.

Từ khi thành lập đến nay, Quân đội ta luôn lấy kỷ luật là sức mạnh, lấy pháp luật là khuôn thước trong mọi hoạt động công tác, huấn luyện và chiến đấu. Mỗi người chiến sĩ, dù ở vị trí, cấp bậc nào, đều phải nắm vững pháp luật, điều lệnh, điều lệ; hiểu rõ quyền và nghĩa vụ của mình; hành động theo chuẩn mực của pháp luật, kỷ luật và đạo đức cách mạng.

Pháp luật trong quân đội có vai trò đặc biệt bởi nó không chỉ điều chỉnh mối quan hệ giữa quân nhân với Nhà nước, giữa quân nhân với tổ chức và đồng đội, mà còn góp phần xây dựng bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức và năng lực công tác của người quân nhân trong thời bình. Một quân nhân giỏi không chỉ biết cầm súng, thao trường mà còn phải là người hiểu pháp luật, tôn trọng pháp luật và bảo vệ pháp luật.

Trong môi trường quân sự, vi phạm pháp luật không chỉ là hành vi sai trái cá nhân mà còn có thể gây tổn hại đến uy tín của đơn vị, ảnh hưởng đến sức chiến đấu và kỷ luật quân đội. Vì vậy, việc nâng cao ý thức pháp luật, xây dựng môi trường pháp lý mẫu mực trong quân đội là yêu cầu tất yếu, là nhiệm vụ thường xuyên và lâu dài.

Cùng với đó, pháp luật giúp mỗi quân nhân nhận thức đúng đắn về quyền và nghĩa vụ công dân, tránh xa các biểu hiện tiêu cực, lợi ích nhóm, vi phạm đạo đức, lối sống, kỷ luật. Trong thời kỳ chuyển đổi số, khi các nền tảng mạng xã hội phát triển mạnh, người quân nhân càng phải là “chiến sĩ số” mẫu mực, xử sự văn minh, tuân thủ pháp luật trên không gian mạng, góp phần giữ gìn hình ảnh “Bộ đội Cụ Hồ” trong lòng nhân dân.

Bản chất của Quân đội ta là “từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà chiến đấu”. Do đó, mọi hành động, mọi mệnh lệnh, mọi tổ chức hoạt động trong quân đội đều phải đặt dưới khuôn khổ của pháp luật và điều lệnh của quân đội. Sống và làm việc theo pháp luật không chỉ là yêu cầu hành chính mà là biểu hiện của văn hóa quân nhân, của trí tuệ và bản lĩnh cách mạng.

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh: “Quân đội ta trung với Đảng, hiếu với dân, sẵn sàng chiến đấu, hy sinh vì độc lập, tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội. Nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng.”

Để thực hiện được lời dạy ấy, mỗi quân nhân cần có ý thức pháp luật, kỷ luật tự giác, nghiêm minh và chuẩn mực trong mọi hành vi. Không thể có quân đội hùng mạnh nếu thiếu nền tảng pháp lý vững chắc và môi trường pháp luật công bằng.

Việc chấp hành pháp luật trong quân đội còn là biểu hiện cụ thể của tinh thần “thượng tôn pháp luật” – coi pháp luật là tối thượng, là kim chỉ nam của mọi hành động. Khi pháp luật được tôn trọng, kỷ luật được duy trì, lòng tin của nhân dân đối với Quân đội và Nhà nước sẽ càng bền chặt.

Ngày nay, các đơn vị trong toàn quân thường xuyên tổ chức “Ngày Pháp luật”, “Tuần lễ Pháp luật”, các diễn đàn, hội thi, tọa đàm tìm hiểu pháp luật, gắn với thực hiện Nghị định số 37/2023/NĐ-CP về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và chuẩn mực ứng xử của cán bộ, chiến sĩ. Nhiều mô hình sáng tạo đã được triển khai hiệu quả như: “Tổ tư vấn pháp luật đơn vị”, “Mỗi ngày một điều luật”, “Tủ sách pháp luật điện tử”, “Hội thi cán bộ tuyên truyền pháp luật giỏi”, “Mỗi quân nhân là một tuyên truyền viên pháp luật”.

Nhờ đó, nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật trong toàn quân ngày càng được nâng cao; kỷ luật, nề nếp chính quy được giữ vững; tình trạng vi phạm pháp luật, kỷ luật giảm rõ rệt; góp phần xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam “cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, tiến lên hiện đại”, đáp ứng yêu cầu bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đặc biệt là quá trình chuyển đổi số quốc gia, đang đặt ra nhiều yêu cầu mới đối với mọi lĩnh vực, trong đó có công tác quản lý, giáo dục và thực thi pháp luật trong quân đội. Không gian mạng trở thành mặt trận mới, nơi thông tin lan truyền nhanh chóng, vừa là cơ hội, vừa là thách thức đối với việc bảo đảm an ninh, quốc phòng, an toàn thông tin và định hướng tư tưởng của cán bộ, chiến sĩ.

Trong bối cảnh đó, người quân nhân cần hiểu rõ trách nhiệm pháp lý của mình khi tham gia môi trường mạng, tuyệt đối không chia sẻ, bình luận, phát tán thông tin sai trái, xuyên tạc; không để các thế lực thù địch lợi dụng, lôi kéo, kích động. Mỗi quân nhân phải nắm chắc các quy định của Luật An ninh mạng năm 2018, Nghị định 53/2022/NĐ-CP và các văn bản quy phạm pháp luật khác liên quan đến an toàn thông tin, bảo vệ bí mật quân sự, bí mật Nhà nước.

Việc ứng xử có văn hóa, có pháp luật trên không gian mạng chính là biểu hiện mới của tinh thần thượng tôn pháp luật trong kỷ nguyên số. Người chiến sĩ hôm nay không chỉ chiến đấu bằng súng mà còn chiến đấu bằng tri thức, bằng lý tưởng và bằng bản lĩnh pháp luật.

Tại Trường Sĩ quan Lục quân 1 – một Nhà trường anh hùng, đào tạo sĩ quan chỉ huy lục quân cấp phân đội – công tác giáo dục pháp luật được coi là một trong những nội dung trọng tâm của công tác Đảng, công tác chính trị. Nhà trường đã chủ động đổi mới nội dung, hình thức tuyên truyền, kết hợp giữa lý thuyết và thực tiễn, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, tạo điều kiện cho cán bộ, giảng viên, học viên nghiên cứu, trao đổi, giải đáp tình huống pháp lý trong huấn luyện, quản lý, sinh hoạt.

Nhờ đó, ý thức thượng tôn pháp luật, tinh thần tự giác học tập, rèn luyện theo điều lệnh, điều lệ ngày càng lan tỏa sâu rộng. Nhiều tấm gương tập thể, cá nhân tiêu biểu trong học tập và chấp hành pháp luật, kỷ luật đã trở thành hạt nhân nòng cốt xây dựng môi trường văn hóa quân sự mẫu mực trong toàn trường.

Một xã hội phát triển bền vững phải dựa trên nền tảng ý thức tự giác pháp luật của mỗi con người. Pháp luật chỉ thực sự có sức sống khi được thấm sâu vào đời sống, trở thành chuẩn mực hành vi và niềm tin đạo đức.

Trong quân đội, người cán bộ, đảng viên, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, chiến sĩ phải là những người tiên phong trong việc chấp hành và bảo vệ pháp luật. Mỗi người cần ý thức rõ: tuân thủ pháp luật không chỉ để tránh vi phạm mà còn là biểu hiện của nhân cách, của lòng trung thành và trách nhiệm với Tổ quốc, với nhân dân, với danh dự quân đội.

Xây dựng xã hội thượng tôn pháp luật cũng chính là xây dựng con người Việt Nam văn minh, hiện đại và nhân ái. Trong môi trường quân đội, điều đó thể hiện qua việc: tự giác học tập, nghiên cứu, hiểu biết pháp luật; tôn trọng đồng đội, cấp trên, cấp dưới theo tinh thần kỷ luật, dân chủ; nêu cao tinh thần “nói đi đôi với làm”, “kỷ luật là sức mạnh của quân đội”; chủ động đấu tranh với các hành vi sai phạm, tiêu cực, tham nhũng, lãng phí… góp phần xây dựng môi trường quân sự đoàn kết, kỷ luật, mẫu mực, an toàn.

Để đạt được điều đó, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, coi đây là nhiệm vụ thường xuyên, là một nội dung của phong trào thi đua Quyết thắng, là tiêu chí đánh giá chất lượng đơn vị vững mạnh toàn diện. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tuyên truyền pháp luật, xây dựng văn hóa pháp lý số, giúp quân nhân có thể tiếp cận nhanh, chính xác, trực quan với các quy định pháp luật mới.

Ngày Pháp luật Việt Nam 9/11 không chỉ là ngày kỷ niệm mà là dịp để mỗi người Việt Nam tự soi lại mình trong gương của Hiến pháp, pháp luật, củng cố niềm tin vào Nhà nước pháp quyền, nâng cao ý thức công dân và trách nhiệm xã hội.

Đối với người quân nhân cách mạng, đây là dịp để tự rèn luyện bản lĩnh, phẩm chất, đạo đức, lối sống; nâng cao tinh thần kỷ luật và thượng tôn pháp luật. Mỗi hành động đúng pháp luật là một hạt nhân góp phần xây dựng môi trường quân sự trong sạch, vững mạnh; mỗi quân nhân hiểu và hành động đúng pháp luật là một chiến sĩ tiên phong bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, bảo vệ Nhà nước, nhân dân và danh dự của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Bác Hồ từng nói: “Pháp luật nghiêm minh là thước đo lòng dân chủ. Ai cũng bình đẳng trước pháp luật thì xã hội mới có công bằng, dân mới tin, nước mới mạnh.”

Ngày hôm nay, trong kỷ nguyên số, lời dạy ấy vẫn vang vọng. Hơn bao giờ hết, thượng tôn pháp luật chính là thượng tôn Tổ quốc, thượng tôn công lý và thượng tôn con người. Để đất nước vươn mình phát triển bền vững, để Quân đội nhân dân Việt Nam tiếp tục mãi xứng đáng với niềm tin yêu của Đảng, Nhà nước và nhân dân, mỗi quân nhân hãy là tấm gương sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật, góp phần xây dựng xã hội tự giác, nghiêm minh, văn minh và thượng tôn pháp luật.

________________________________________________

*Thượng tá, ThS; **Trung tá QNCN
Trường Sĩ quan Lục quân 1, Bộ Quốc phòng

Nguyễn Hữu Quý* - Đặng Thị Thu Hường**

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/ngay-phap-luat-viet-nam-911-bieu-tuong-cua-tinh-than-thuong-ton-hien-phap-va-phap-luat-a30809.html