Nghệ An: Đẩy lùi cây thuốc phiện dưới chân núi Phà Cà Tủn

3 giờ trướcBài gốc

Dưới chân núi Phà Cà Tủn (xã Tri Lễ, Nghệ An) giờ là những nương lúa nếp Khau cày nọi - Ảnh: Nguyễn Văn Duẩn

Thế nhưng, ngày nay, Tri Lễ đã hoàn toàn thay đổi. Dưới chân dãy Phà Cà Tủn, nơi từng là thủ phủ của cây thuốc phiện, một sức sống mới đang trỗi dậy, kiến tạo nên một sự đổi thay kỳ diệu, hứa hẹn một tương lai tươi sáng cho người dân nơi đây.

Thủ phủ của cây thuốc phiện

Không chỉ là xã vùng cao, Tri Lễ còn là một cửa ngõ biên giới, phía Tây giáp ranh với huyện Sầm Tớ của nước bạn Lào. Dãy Phà Cà Tủn, với độ cao vượt trội, không chỉ là đường phân thủy tự nhiên mà dưới chân núi ấy còn là nơi sinh sống lâu đời của đồng bào dân tộc Mông.

Từ nhiều đời nay, nếp sống của người Mông gắn liền với phương thức sản xuất du canh, du cư. Họ khai thác nương rẫy trên đất dốc, mỗi khu rừng chỉ được canh tác khoảng 2-3 vụ mùa trước khi bị bỏ hoang để tìm kiếm vùng đất mới màu mỡ hơn. Chính lối sống nay đây mai đó đã khiến những cánh rừng ở Tri Lễ bị "cạo trọc" dần theo dấu chân của người dân. Sự thiếu ổn định trong sinh kế khiến cuộc sống của đồng bào chìm trong cảnh đói nghèo triền miên, không có điều kiện tích lũy hay phát triển văn hóa cộng đồng.

Ông Vi Văn Du, nguyên Bí thư Đảng ủy xã Tri Lễ không thể quên những năm tháng cam go ấy. Ông kể rằng, Phà Cà Tủn không chỉ là dãy núi cao nhất huyện Quế Phong (cũ) mà còn là nơi gắn liền với ký ức về một "vựa" thuốc phiện nổi tiếng. Cây thuốc phiện, với đặc tính sinh trưởng tốt trên vùng đất cao, lại đặc biệt ưa thích những thung lũng nhỏ kín đáo của các bản người Mông, đã từng một thời làm mưa làm gió trên mảnh đất này.

Suốt một thời gian kéo dài vài chục năm, Tri Lễ trở thành thủ phủ cây thuốc phiện. Thuốc phiện bạt ngàn, nhuộm tím cả một vùng biên viễn đã trở thành nỗi ám ảnh và là gánh nặng lớn nhất đè lên vai chính quyền địa phương. Giờ đây, dù cây thuốc phiện đã lùi vào quá vãng nhưng những năm tháng chung tay của chính quyền, người dân để xóa bỏ loài cây này vẫn còn hiện hữu rõ nét trong ký ức của những người như ông Vi Văn Du.

Ông Du bảo, việc xóa bỏ cây thuốc phiện không phải là câu chuyện một sớm một chiều. Khi Đảng và Nhà nước có chủ trương cấm triệt để, chính quyền và các lực lượng chức năng đã phải đối mặt với sự chống đối ngầm và thói quen canh tác đã ăn sâu vào tiềm thức của người dân. Cây thuốc phiện mang lại nguồn thu nhập "dễ dàng" và có giá trị cao trong thời kỳ khó khăn, khiến người dân không dễ dàng từ bỏ nó, bất chấp những hệ lụy nhãn tiền về sức khỏe, an ninh trật tự và sự phát triển chung của cộng đồng.

Sự kiên trì, bền bỉ của chính quyền đã được thử thách đến những giới hạn cuối cùng. Ngay cả khi công tác tuyên truyền đã được đẩy mạnh, có thưởng, có phạt, thì đến mùa, "hoa anh túc vẫn cứ nở tím trong những khoảnh rừng, trên nương rẫy người Mông".

Hội LHPN xã Tri Lễ (Nghệ An) tuyên truyền vận động người dân phát triển kinh tế, nâng cao đời sống - Ảnh: Nguyễn Văn Duẩn

Minh chứng rõ ràng nhất cho cuộc đấu tranh không khoan nhượng này là vào ngày 23/2/2012, một chiến dịch kiểm tra quy mô đã được triển khai. Lực lượng Bộ đội Biên phòng Đồn 519 phối hợp với Công an huyện Quế Phong (cũ) cùng công an, dân quân xã Tri Lễ tiến hành rà soát tại khu vực làm rẫy của người dân bản Huồi Xai 1 và 2.

Qua kiểm tra, lực lượng chức năng đã phát hiện hơn chục đám rẫy trồng cây thuốc phiện, với diện tích đáng báo động. Đám nhỏ nhất có diện tích từ 30m2 - 40m2 nhưng đám lớn nhất lại lên tới trên 2.000m2.

Sự việc cho thấy bất chấp pháp luật của một bộ phận người dân mà còn là hồi chuông cảnh tỉnh về sự nguy hiểm, dai dẳng của "căn bệnh" thuốc phiện. Tuy nhiên, cũng chính vụ việc này, với sự quyết tâm và đồng lòng của chính quyền, lực lượng vũ trang, đã đánh dấu một bước ngoặt khi "đây là lần cuối cùng hoa anh túc nở dưới dãy Phà Cà Tủn". Cuộc chiến kéo dài hàng chục năm cuối cùng đã đi đến hồi kết.

Cây nông nghiệp thay thế cây thuốc phiện

Để xóa bỏ cây thuốc phiện, chính quyền xã Tri Lễ hiểu rằng tuyên truyền đơn thuần không thể là giải pháp duy nhất. Giải pháp căn cơ, theo bà Vi Thị Sinh, Chủ tịch Hội LHPN xã Tri Lễ phải là sự kết hợp giữa kiên trì tuyên truyền, vận động, cùng với các biện pháp hỗ trợ chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi và phát triển kinh tế bền vững. "Chỉ khi đồng bào có cuộc sống ổn định, có thu nhập chính đáng và có nếp sống văn hóa mới thì cái nghèo, cái lạc hậu mới dần lùi bước và cây thuốc phiện mới bị đẩy lùi hoàn toàn", bà Sinh chia sẻ.

Chính sách đúng đắn đã tạo ra sự thay đổi thấy rõ trên từng mảnh đất. Những nương thuốc phiện trước đây giờ đã được thay thế bằng màu xanh trù phú của những ruộng lúa và sắc hồng tươi tắn của những rừng đào. Người dân bắt đầu chí thú làm ăn, canh tác ổn định, chấm dứt hoàn toàn lối sống du canh, du cư lãng phí tài nguyên và tàn phá rừng.

Tri Lễ đã tìm thấy "vàng trắng" của mình trong nông nghiệp. Xã tự hào có 2 sản phẩm nông nghiệp nổi tiếng, mang lại nguồn thu nhập lớn và thay đổi bộ mặt nông thôn là gạo Japonica và đặc biệt là nếp Khau cày nọi. Giống nếp Khau cày nọi, với hương vị thơm ngon đặc trưng, đã trở thành giống nếp nức tiếng xứ Nghệ, mang lại giá trị kinh tế rất cao.

Những sản phẩm này đã làm thay đổi bộ mặt nông nghiệp của xã vì giá rất cao, mang lại nguồn thu lớn cho người dân. Việc chuyển đổi từ cây trồng gây hại sang những giống lúa đặc sản không chỉ giúp tăng thu nhập, cải thiện đời sống mà còn tạo ra thương hiệu nông sản sạch cho Tri Lễ, giúp người dân tự tin hơn về con đường phát triển kinh tế ổn định. Bên cạnh cây lúa, nhiều mô hình chăn nuôi hiệu quả cũng được áp dụng, đa dạng hóa sinh kế và giảm thiểu rủi ro cho người dân.

Hiện nay, mặc dù một số bản người Mông vẫn còn rất khó khăn khi điện và sóng điện thoại chưa phủ tới nhưng đời sống vật chất và tinh thần của người dân đã thay đổi rất nhiều. Trình độ dân trí được nâng cao rõ rệt, đời sống có nhiều đổi mới, cơ sở hạ tầng dần phát triển, và khoa học kỹ thuật tiến bộ đã được áp dụng. Bà Vi Thị Sinh nhấn mạnh rằng, việc này giúp công tác tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước đến với người dân cũng dễ dàng hơn nhiều. Đồng bào nắm bắt thông tin nhanh và hiệu quả mang lại cũng rất cao.

Tuy nhiên, những người làm công tác tại Tri Lễ không bao giờ cho phép mình chủ quan, lơ là. Dù cây chứa chất ma túy không còn "đất sống" nhưng mối nguy hiểm về tệ nạn xã hội vẫn luôn rình rập. Do đó, Hội LHPN xã và các ban ngành đoàn thể luôn duy trì công tác tuyên truyền thường xuyên, phối hợp chặt chẽ với bộ đội biên phòng, công an và các đoàn thể khác.

Công tác tuyên truyền được thực hiện đến từng thôn bản, từng nóc nhà, nhằm giáo dục sâu sắc về tác hại của cây ma túy và các chất gây nghiện. Sự cảnh giác này là điều kiện tiên quyết để bảo vệ thành quả đã đạt được. Qua công tác tuyên truyền liên tục và hiệu quả, người dân tại các thôn bản đều đã nhận thức rõ tác hại khôn lường của cây ma túy, biến nhận thức thành hành động tự giác, từ chối quay trở lại con đường cũ.

Nguyễn Văn Duẩn

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/nghe-an-day-lui-cay-thuoc-phien-duoi-chan-nui-pha-ca-tun-238251202163736391.htm