Xã Tương Dương (Nghệ An) chủ yếu là đồi núi.
Chú trọng phát triển sinh kế
Theo báo cáo của UBND tỉnh Nghệ An về tình hình triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã đạt và vượt nhiều chỉ tiêu quan trọng.
Giai đoạn 2021 - 2024, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh giảm từ 7,8% xuống còn 4,16% (bình quân giảm 1,21%/năm); riêng vùng miền núi giảm từ 17,21% xuống còn 10,35% (bình quân giảm 2,29%/năm) - đều đạt kế hoạch đề ra. Ước đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo toàn tỉnh còn 3,13% (giảm bình quân 1,16%/năm), vùng miền núi còn 8,66% (giảm bình quân 2,15%/năm).
Tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số giảm từ 38,58% (năm 2021) xuống 24,92% (năm 2024), bình quân giảm 4,55%/năm (vượt chỉ tiêu đề ra là trên 3%). Ước đến cuối năm 2025, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu còn 23,01%, bình quân giảm 3,89%/năm.
Tỷ lệ hộ nghèo ở các huyện nghèo giảm từ 46,41% (năm 2021) xuống 32,21% (năm 2024), bình quân giảm 4,73%/năm (chỉ tiêu giảm từ 4-5%). Ước đến cuối năm 2025 còn 29,67%, bình quân giảm 4,19%/năm.
Về hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều quốc gia, từ 66.673 hộ nghèo (năm 2021), ước đến cuối năm 2025 tỉnh còn 28.963 hộ, giảm 37.710 hộ, tương đương mức giảm hơn một nửa - đạt mục tiêu đề ra.
Về hỗ trợ nhà ở cho hộ nghèo, hộ cận nghèo, giai đoạn 2021-2025, tỉnh cơ bản đã hoàn thành công tác hỗ trợ 6.164 căn nhà, bao gồm xây mới 3.540 căn và sửa chữa 2.624 căn, đảm bảo đạt tiêu chuẩn về diện tích và chất lượng theo yêu cầu của Chương trình.
Để việc giảm nghèo được thực chất và bền vững, Nghệ An chú trọng vào phát triển sinh kế cho người dân.
Giai đoạn 2021 - 2024, thông qua Ngân hàng Chính sách, tỉnh Nghệ An đã cấp vốn tín dụng ưu đãi cho 305.876 hộ nghèo và các đối tượng chính sách khác, trong đó có 31.561 hộ nghèo, 58.373 hộ cận nghèo, 32.327 hộ mới thoát nghèo. Các hộ được hỗ trợ vay vốn phát triển sản xuất, cho con đi học, đi lao động ở nước ngoài; sửa chữa, cải tạo, xây mới nhà; làm công trình nước sạch, công trình vệ sinh nhằm nâng cao chất lượng cuộc sống... với tổng số vốn gần 13.560 tỷ đồng.
Với nguồn vốn ngân sách Trung ương trên 305 tỷ đồng, giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã triển khai gần 200 mô hình phát triển sinh kế cho các đối tượng là hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo. Các mô hình chủ yếu tập trung vào lĩnh vực chăn nuôi, trồng trọt và lâm nghiệp.
Tại các huyện miền núi phía Tây (nay là các xã), nhiều mô hình đã chứng minh hiệu quả. Như tại Kỳ Sơn, dự án chăn nuôi bò vỗ béo đã giúp hàng trăm hộ dân tộc Mông, Khơ Mú thoát nghèo, tận dụng được lợi thế về đất đai, đồng cỏ. Tại Tương Dương, mô hình trồng cây dược liệu dưới tán rừng không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế cao mà còn góp phần bảo vệ và phát triển rừng bền vững.
Ở Con Cuông, Quế Phong, các mô hình nuôi ong lấy mật, nuôi lợn đen bản địa, dệt thổ cẩm truyền thống gắn với phát triển du lịch cộng đồng đã tạo ra chuỗi giá trị, giúp người dân có thu nhập ổn định ngay trên mảnh đất quê hương.
Người dân xã Tương Dương vẫn chủ yếu sinh sống dựa vào nông nghiệp.
Đảm bảo mang lại lợi ích thiết thực cho người dân
Để đánh giá hiệu quả và nắm bắt những tồn tại, hạn chế, trong tháng 10 vừa qua, HĐND tỉnh Nghệ An đã thực hiện giám sát chuyên đề việc thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững. Kết quả cho thấy, tỷ lệ hộ nghèo ở hầu hết các xã vùng cao giảm rõ rệt qua từng năm.
Như xã Quỳ Hợp giảm từ 8,5% năm 2021 xuống còn 5,2% năm 2024; Châu Lộc giảm từ 32,07% xuống 19,55%; Mường Ham giảm từ 29,96% xuống 18,24%; Mường Chọng từ 28,09% xuống 18,36%... Theo Đoàn giám sát, những kết quả này khẳng định hướng đi đúng đắn trong công tác lãnh đạo, điều hành và sự đồng thuận của người dân.
Không chỉ hưởng lợi từ chính sách hỗ trợ của Nhà nước, Đoàn giám sát ghi nhận người dân ngày càng chủ động hơn trong sản xuất, vươn lên thoát nghèo. Nhiều hộ đã mạnh dạn chuyển đổi cây trồng, vật nuôi, áp dụng tiến bộ kỹ thuật, phát triển mô hình trồng rừng gỗ lớn, cây dược liệu dưới tán rừng, chăn nuôi đại gia súc. Một số mô hình đã mang lại hiệu quả thiết thực, tạo sinh kế bền vững, góp phần cải thiện thu nhập, giảm nghèo đa chiều.
Song song đó, Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội tích cực đồng hành, hướng dẫn hộ nghèo tiếp cận chính sách, hỗ trợ kỹ năng sản xuất, quản lý kinh tế hộ. Từ cách làm “trao cần câu” thay vì “cho con cá”, phong trào thi đua thoát nghèo lan tỏa mạnh mẽ, khơi dậy tinh thần tự lực trong nhân dân.
Đoàn giám sát HĐND tỉnh khảo sát dự án cấp bò cái Lai sind thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững tại xã Quỳ Hợp. Ảnh: CTTĐT ĐBND tỉnh Nghệ An
Bên cạnh kết quả tích cực, Đoàn giám sát cũng chỉ ra công tác giảm nghèo tại các xã miền núi vẫn còn nhiều khó khăn. Nguồn lực đầu tư hạn chế, đặc biệt là vốn đối ứng từ người dân và doanh nghiệp. Hạ tầng thiết yếu một số nơi chưa đồng bộ; tiến độ giải ngân các dự án còn chậm, ảnh hưởng tới hiệu quả thực hiện.
Một số chỉ tiêu của chương trình tuy đạt kế hoạch nhưng tính bền vững chưa cao. Từ năm 2021 đến 2024, xã Tam Hợp có 15 hộ tái nghèo, Châu Lộc 6 hộ, Minh Hợp 15 hộ. Nguyên nhân chủ yếu do bệnh tật, thiếu việc làm, thiếu tư liệu sản xuất, cùng tác động nặng nề từ thiên tai. Đặc biệt, sau các cơn bão số 5 và số 10, nhiều hộ bị thiệt hại nặng, nguy cơ tái nghèo cao.
Từ thực tiễn đó, các xã được yêu cầu rà soát, đánh giá lại từng dự án, tiểu dự án, nhân rộng mô hình hiệu quả, mạnh dạn dừng mô hình không phù hợp; đồng thời huy động sự tham gia của doanh nghiệp, hợp tác xã, cộng đồng trong tạo việc làm, phát triển sinh kế.
HĐND tỉnh Nghệ an sẽ tiếp tục tổng hợp, kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành Trung ương hoàn thiện cơ chế, chính sách giảm nghèo phù hợp đặc thù miền núi, đồng thời duy trì giám sát thường xuyên để đảm bảo chương trình đi vào thực chất, mang lại lợi ích thiết thực cho người dân.
Đinh Nhung