Kỹ thuật viên dựng phim - những người thầm lặng sau mỗi sản phẩm truyền hình
Trong quá trình sản xuất một chương trình truyền hình ngoài đạo diễn, biên tập, quay phim thì vai trò của người xử lý hình ảnh Montage (dựng phim) không kém phần quan trọng.
Có thể hiểu đơn giản, dựng phim chính là làm công tác hậu kỳ, sử dụng các thiết bị điện tử xử lý video và audio trên phần mềm chuyên môn để cắt ghép các cảnh quay mà những nhà quay phim quay được trước đó.
Họ là người kết hợp những cảnh quay thô với kỹ thuật cắt ghép, chỉnh sửa, hiệu ứng,... để chuyển tải thông điệp, ý tưởng mà biên tập, đạo diễn muốn thể hiện. Chính vì thế, bên cạnh những kiến thức về kỹ thuật, họ còn có khả năng sáng tạo, tư duy nghệ thuật tốt thể hiện qua quá trình kể lại câu chuyện bằng hình ảnh và âm thanh một cách mượt mà, mạch lạc và liên tục từ cảnh quay này sang cảnh quay khác (ở nhiều địa điểm khác nhau của bộ phim), làm cho người xem cảm nhận được câu chuyện một cách sống động cũng như truyền tải thông tin bằng hình ảnh đến với khán giả một cách đầy đủ và chân thật nhất.
Chị Lê Thùy Linh (Phòng Sản xuất chương trình, Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Long An) có 13 năm gắn bó với công tác dựng hình, hoàn thiện phóng sự, chương trình truyền hình. Chị cho biết: “Người dựng phóng sự, chương trình truyền hình không chỉ phải sử dụng thành thạo các phần mềm dựng, khai thác tối đa tính năng của phần mềm mà điều quan trọng là phải hiểu ý đồ của tác giả. Do đó, trước khi dựng, tôi phải đọc kỹ kịch bản, trao đổi ý tưởng với tác giả, đạo diễn để thể hiện đúng ý đồ. Đặc biệt, phải kết hợp nhiều phần mềm trong khi dựng khi xử lý hình ảnh, âm thanh, ánh sáng thì sản phẩm mới hay, chạm đến cảm xúc người xem.
Ngoài ra, tôi cũng phải tìm cảm xúc cho mình trước khi bắt tay vào dựng một phóng sự bằng cách xem qua source hình phóng viên cung cấp. Bằng việc xem trước hình ảnh như vậy, tôi cũng sẽ có ý tưởng sử dụng kỹ xảo, đồ họa,... để thể hiện trong sản phẩm truyền hình”.
Với sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông hiện nay đòi hỏi người dựng phim phải liên tục cập nhật kiến thức về phần mềm dựng phim, phần mềm xử lý âm thanh cũng như bổ sung kiến thức mới về đồ họa, hiệu ứng hình ảnh, kỹ năng dựng phim,... Nếu xem tác phẩm truyền hình như một quyển sách được thể hiện bằng hình ảnh thì người dựng phim giống như người làm maket và biên tập cho quyển sách đó. Họ làm đồ họa, tiêu đề, hiệu ứng, kỹ xảo hình ảnh của bộ phim lôi cuốn người xem từ “cái nhìn đầu tiên”.
Có hơn 15 năm làm nhiệm vụ dựng hình cho các tác phẩm truyền hình, chịTrương Thị Xuân Tiền (Phòng Sản xuất chương trình, Báo và Đài Phát thanh Truyền hình Long An) chia sẻ: “Nếu như trước đây, việc dựng hình cho các phóng sự khá đơn giản, chúng tôi chỉ cần chọn hình đẹp, sắp xếp đúng trục, đúng khung để tạo nên một phóng sự có hình ảnh liên tục, thu hút người xem thì hiện nay đòi hỏi nhiều hơn.
Ngoài sử dụng các hiệu ứng âm thanh, tiếng động, hiệu ứng xử lý hình ảnh thì tôi còn dùng kỹ xảo, làm biểu đồ minh họa, chọn lọc những con số ấn tượng đưa vào “phần hình” của tác phẩm để mỗi sản phẩm được phát trên sóng truyền hình đều để lại nhiều ấn tượng cho khán giả. Bản thân tôi cũng như các đồng nghiệp trong cùng bộ phận dựng phải luôn học hỏi, cập nhật những phần mềm dựng mới phục vụ tốt cho nhiệm vụ dựng phim của mình”.
Ngoài ra, nhiệm vụ của người dựng phim là nhận diện được những từ ngữ trọng tâm, từ "đắt", từ đó xử lý những hình ảnh có được để chọn lọc ra những khoảnh khắc “đắt” nhất, biên tập chúng thành một câu chuyện mạch lạc, hấp dẫn, sử dụng các kỹ thuật dựng phim raccord, montage, sequence,... (chấm, phẩy, xuống dòng,...), hiệu chỉnh màu sắc, âm thanh để kể cho khán giả nghe câu chuyện một cách hấp dẫn, hiệu quả và đáng tin cậy nhất. Kết hợp từ "đắt" trong kịch bản với khoảnh khắc “đắt” của hình ảnh để tạo nên sự hấp dẫn của một sản phẩm truyền hình.
Nếu phóng viên, biên tập viên luôn được nhiều người biết đến với hình ảnh xông xáo ở hiện trường thì những người làm công tác hậu kỳ âm thầm, lặng lẽ tạo nên "hơi thở", sự chân thật, sống động, lôi cuốn trong từng thước phim.
Nhiều tác phẩm đoạt giải cao trong các kỳ liên hoan phim truyền hình toàn quốc cũng như các giải báo chí xuất sắc trong và ngoài tỉnh Long An đều có sự góp sức không nhỏ của những người làm công tác hậu kỳ - một công việc tuy không trực tiếp kể lại câu chuyện nhưng lại là người hoàn thiện những câu chuyện đó./.
Lê Tài