Nghệ nhân Lê Thị Sử và hành trình gìn giữ đạo Mẫu

một ngày trướcBài gốc

Nghệ nhân - Đồng thầy Lê Thị Sử trong một giá hầu. Ảnh: NVCC

Sinh ra trong một gia đình nông dân nghèo ở Triệu Sơn, Thanh Hóa, tuổi thơ của bà gắn liền với nhọc nhằn và thiếu thốn. Mới 15 - 16 tuổi, bà đã rời quê đi làm công nhân phục vụ nhà nước tại nhiều địa bàn khác nhau như Cầu 1, 473, rồi đến ngành đường sắt. Do hoàn cảnh khó khăn, nhưng nghị lực sống và sự mẫn cảm tâm linh đã đưa bà đến với tín ngưỡng thờ Mẫu một cách tự nhiên và sâu sắc.

Căn duyên với đạo Mẫu đến với bà vào khoảng năm 1985. Hai năm sau, bà được Đồng thầy Trần Thế Vịnh (1922 - 2022), một bậc thầy uy tín ở Nghi Xuân, Hà Tĩnh, chính thức truyền giao trách nhiệm trông coi và phụng sự tại đền Thiên An. Từ đó đến nay, đã hơn 35 năm, bà cần mẫn gìn giữ nếp thờ tự, duy trì nghi lễ, hành đạo với lòng tôn kính, trọn đạo với Thánh Mẫu và cộng đồng đạo Mẫu.

Từng bước khẳng định vị trí trong cộng đồng thực hành tín ngưỡng, Nghệ nhân Lê Thị Sử không chỉ thực hành nghi lễ mà còn tích cực truyền dạy, kết nạp các học trò có căn duyên. Bà dành nhiều thời gian chỉ bảo đệ tử, con nhang sao cho đúng đạo, đúng lễ, góp phần gìn giữ sự chuẩn mực và tinh thần của di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Sự am hiểu sâu sắc, kinh nghiệm thực hành phong phú, cùng phong thái khiêm cung đã khiến bà trở thành điểm tựa tinh thần cho nhiều người tìm về đạo Mẫu. Với bà, việc phụng sự Thánh không chỉ là bổn phận mà còn là nguồn sống, là lẽ sống.

Dù đã ngoài 70 tuổi, bà vẫn giữ được sự nhanh nhẹn, hoạt bát và tràn đầy năng lượng. Tình yêu đạo Mẫu dường như giúp bà trẻ hơn tuổi, sống an lạc và chan hòa cùng cộng đồng.

Con đường hành đạo của Nghệ nhân Lê Thị Sử được gia đình ủng hộ hết lòng, đặc biệt là người chồng luôn đồng hành cùng bà. Các con của bà đều trưởng thành, có công việc ổn định và sống mẫu mực. Con trai cả và con dâu là đảng viên, trong khi con trai thứ và con gái út tiếp nối mẹ, cùng hành đạo, ra trình đồng mở phủ để phụng sự Mẫu.

Không chỉ phụng sự Thánh, bà còn tích cực làm thiện nguyện. Bà thường xuyên cùng các đoàn từ thiện của Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia đến những vùng sâu, vùng xa, nơi bị thiên tai, lũ lụt để trao quà cứu trợ, chia sẻ yêu thương. Mới đây nhất, trong trận bão số 3 đổ bộ miền Bắc, dù là người cao tuổi nhất trong đoàn, bà vẫn đích thân đến tận thôn Nủ - vùng chịu ảnh hưởng nặng nề nhất để trao tận tay những món quà nghĩa tình.

Với những đóng góp thiết thực, ngày 27/9/2024, bà được Trung tâm Nghiên cứu Lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hóa Quốc gia trao tặng Giấy khen vì thành tích trong công tác bảo tồn, phát huy di sản và hoạt động cộng đồng.

Nghệ nhân Lê Thị Sử từng trải qua những năm tháng mà đạo Mẫu không được xã hội công nhận rộng rãi. Nhưng bà không nản lòng. Bà tin rằng, đằng sau mỗi giá hầu, mỗi lời văn chầu là cả một kho tàng văn hóa dân gian, là sức mạnh tâm linh giúp người Việt vững vàng trước nghịch cảnh.

Chính lòng kiên định ấy đã giúp bà đi đến hôm nay khi đạo Mẫu được vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại (2016). Đó là sự khẳng định mạnh mẽ rằng tín ngưỡng dân gian Việt Nam không chỉ giàu bản sắc mà còn có giá trị nhân văn sâu sắc.

Nghệ nhân Lê Thị Sử được tặng hoa và Giấy chứng nhận tại Liên hoan Thực hành tín ngưỡng thờ mẫu Tam phủ của người Việt tại đền Thánh Mẫu nhân Lễ giỗ lần thứ 599 năm Thánh mẫu Phạm Thị Ngọc Trần. Ảnh: NVCC

Nghệ nhân Lê Thị Sử tham gia tích cực các liên hoan, chương trình vinh danh nghi lễ thực hành đạo Mẫu tại nhiều tỉnh thành: từ Hà Nội, Lào Cai, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh đến Quảng Bình… Ở bất cứ đâu, khi có lời mời, bà đều có mặt với lòng thành và niềm tự hào sâu sắc. Những tấm bằng khen, giấy chứng nhận mà bà được trao không chỉ là phần thưởng cho cá nhân mà còn là ghi nhận của xã hội đối với một hành trình bền bỉ phụng sự di sản. Bà từng chia sẻ: “Sống với đạo là sống hết lòng, sống thanh thản và không vụ lợi. Phụng sự Thánh không phải để hơn thua, mà để giữ lại cho thế hệ sau một di sản quý giá của dân tộc.”

Nghệ nhân - Đồng thầy Lê Thị Sử là hình ảnh tiêu biểu cho lớp người cao niên tâm huyết với việc bảo tồn và phát triển tín ngưỡng thờ Mẫu. Bà không chỉ giữ vai trò một người hành đạo, mà còn là một “ngọn lửa truyền thống” - truyền đam mê, truyền tri thức, truyền cả lòng tin vào cội nguồn văn hóa dân tộc.

Chính nhờ những người như bà, thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu đang từng bước thay đổi nhận thức xã hội, trở thành một phần không thể thiếu trong bản sắc văn hóa Việt Nam. Những nghi lễ, giá hầu, lời văn chầu không còn là chuyện riêng của giới tâm linh, mà đang được nhìn nhận như một bộ phận sống động của di sản quốc gia.

Từ hành trình của Nghệ nhân Lê Thị Sử, có thể thấy rõ: văn hóa không phải là thứ xa vời, mà nằm trong từng hơi thở của đời sống, được nâng niu bởi những con người bình dị nhưng đầy tâm huyết. Bà chính là một trong những “người thắp lửa” âm thầm và bền bỉ nhất cho ngọn lửa đạo Mẫu - một phần thiêng liêng trong tâm thức người Việt.

Nguyễn Yến

Nguồn VHPT : https://vanhoavaphattrien.vn/nghe-nhan-le-thi-su-va-hanh-trinh-gin-giu-dao-mau-a28918.html