Nghệ sĩ Phan Trợ: Tiếng sáo tri âm

20 giờ trướcBài gốc

Quê gốc Quảng Nam nhưng nghệ sĩ Phan Trợ cùng gia đình vào tỉnh Gia Lai-Kon Tum (cũ) sinh sống từ lúc còn rất nhỏ. Khi vừa học xong phổ thông, tình cờ biết thông tin một số giáo sư Trường Quốc gia Âm nhạc Huế (nay là Học viện Âm nhạc Huế) lên Tây Nguyên tuyển sinh khóa đầu tiên sau ngày thống nhất đất nước (1975), ông bèn đăng ký. Với năng khiếu sẵn có, ông dễ dàng vượt qua phần thi xướng âm, tiết tấu.

Nghệ sĩ Phan Trợ có gần 50 năm gắn bó với cây sáo trúc. Ảnh: P.D

Ban đầu, ông chọn học một nhạc cụ Tây phương là vilon. Tuy nhiên, do Khoa Nhạc cụ truyền thống dân tộc Việt Nam ít người theo học nên ông cùng một số người được động viên chuyển sang. Giữa dàn nhạc cụ dân tộc đồ sộ, chiếc sáo trúc bỗng khiến ông chú ý. Từ đó đến nay, ông đã có gần 50 năm gắn bó với sáo như một duyên nợ.

Nghệ sĩ Phan Trợ cho hay: Muốn biểu diễn sáo trúc thành thục, người nghệ sĩ phải khổ luyện để sở hữu làn hơi dài, khỏe khoắn; đồng thời phải chú tâm thực hành từ kỹ thuật lấy hơi cho đến những kỹ thuật khó, phức tạp hơn như: láy, rung hơi, đánh lưỡi đơn, đánh lưỡi kép, truyền hơi… Có vậy mới chuyển tải được tinh thần của từng tác phẩm, khi hùng tráng, sôi nổi, lúc lại sâu lắng, êm ái.

Sau khi tốt nghiệp, năm 1982, nghệ sĩ Phan Trợ về công tác tại Ty Văn hóa tỉnh Gia Lai-Kon Tum (cũ). Với chuyên môn được đào tạo bài bản tại một trong những “cái nôi” âm nhạc lớn của cả nước, ông không ngại khó, ngại khổ khi cùng đội tuyên truyền lưu động tỉnh thực hiện hàng ngàn buổi biểu diễn ở các buôn làng trong suốt 10 năm.

Ông hồi tưởng: Người dân ở cơ sở rất mê tiếng sáo vì gần gũi với đời sống sinh hoạt. Nhiều đêm, khi buổi diễn đã kết thúc nhưng bà con vẫn luyến tiếc nán lại, chưa muốn về. Dù điều kiện đi lại, ăn ở, biểu diễn nơi vùng sâu, vùng xa gặp muôn vàn khó khăn nhưng nhìn cách người dân mong đợi từng đêm diễn, ông cùng cả đội càng thấy nhiệm vụ của mình thêm ý nghĩa.

Sau đó, dù lần lượt chuyển về công tác tại Phòng Tổ chức hành chính, Phòng Nghiệp vụ văn hóa-văn nghệ (Trung tâm Văn hóa-Thông tin, sau này là Trung tâm Văn hóa-Điện ảnh và Du lịch tỉnh) nhưng nghệ sĩ Phan Trợ vẫn vừa làm tốt việc văn phòng, vừa tham gia biểu diễn nghệ thuật.

Ngoài đến các buôn làng, ông còn thường xuyên biểu diễn phục vụ tại các đồn Biên phòng trên địa bàn tỉnh. Tình cảm chân thành, sự nồng nhiệt của người lính khi thưởng thức nghệ thuật mang đến cho nghệ sĩ cảm xúc dạt dào mỗi khi biểu diễn.

Trong các “bài tủ” của nghệ sĩ sáo trúc này có nhiều bài ca ngợi người lính như: Anh vẫn hành quân, Trên đường chiến thắng, Tiếng sáo người lính trẻ, Cùng hành quân giữa mùa xuân… Với tinh thần cống hiến vô tư, hết mình, năm 2014, nghệ sĩ Phan Trợ được Bộ Tư lệnh Bộ đội Biên phòng tặng Kỷ niệm chương “Vì chủ quyền an ninh biên giới”.

Nghệ sĩ sáo trúc Phan Trợ biểu diễn tại Đêm thơ Nguyên tiêu năm 2025 do Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh tổ chức. Ảnh: Mạnh Đức

Nghệ sĩ Ưu tú Đặng Công Hưng-Phó Chủ tịch phụ trách Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh: “Nghệ sĩ Phan Trợ được đào tạo chính quy, bài bản bộ môn sáo trúc. Ông đam mê với chuyên ngành được đào tạo, góp sức cùng Đội Tuyên truyền lưu động tỉnh nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho người dân ở cơ sở. Sau khi nghỉ hưu, ông vẫn hăng say truyền dạy nhạc cụ này. Ông là hội viên trách nhiệm, tham gia biểu diễn nhiều chương trình thơ nhạc của Hội. Tuổi cao nhưng ông luôn “cháy” hết mình, lúc nào cũng chỉn chu, tìm tòi thể hiện cái mới”.

Âm thanh réo rắt, trong trẻo, chan hòa với thiên nhiên của sáo trúc rất phù hợp với những giai điệu ca ngợi tình yêu quê hương đất nước như: Về quê, Bóng cây kơ nia, Hà Nội-Huế-Sài Gòn…

Khi nghệ sĩ Phan Trợ nhờ chiếc sáo bé nhỏ cất lên những âm thanh ấy, bóng hình đất nước dường như tràn ngập không gian, thấm đẫm tâm tình.

Hiện nay, nghệ sĩ Phan Trợ là hội viên duy nhất của Chi hội Âm nhạc-Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh biểu diễn sáo trúc chuyên nghiệp.

Nghệ sĩ Phan Trợ biểu diễn tác phẩm: "Trên đường chiến thắng". Thực hiện: P.D

Nghệ sĩ tài hoa này cũng biểu diễn đàn bầu rất hay nên các chương trình thơ nhạc do Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh tổ chức hiếm khi thiếu vắng tiếng sáo, tiếng đàn của ông. Nghỉ hưu nhiều năm, ông vẫn nhiệt thành hỗ trợ phong trào nghệ thuật quần chúng, mở lớp dạy sáo trúc cho những ai yêu nhạc cụ truyền thống của dân tộc.

Trò chuyện với chúng tôi, nghệ sĩ Phan Trợ chia sẻ: “Giá trị lớn nhất mà âm nhạc mang lại cho cuộc sống của tôi là khiến bản thân hạnh phúc hơn, yêu cuộc sống hơn. Tôi chơi được nhiều loại nhạc cụ nhưng vẫn mê tiếng sáo nhất. Với tôi, đó là người bạn tri âm suốt đời”.

PHƯƠNG DUYÊN

Nguồn Gia Lai : https://baogialai.com.vn/nghe-si-phan-tro-tieng-sao-tri-am-post317374.html