Nghệ thuật công cộng kiến tạo không gian đối thoại đô thị

3 giờ trướcBài gốc

Đa sắc màu nghệ thuật công cộng

Dự án Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì? vừa ra mắt tại công viên rừng Chương Dương (Hà Nội) và tại công viên Tao Đàn (TP. Hồ Chí Minh), với 2 tác phẩm được trưng bày trong không gian công cộng, nơi nghệ thuật, công nghệ và điểu học giao thoa.

Tác phẩm mang hình hài một “nhà cây” đầy màu sắc - vốn rất phổ biến ở Đức - và được thiết kế như một “trạm chim” để lắng nghe tiếng hót. Kết hợp công nghệ AI cùng kho dữ liệu điểu học được cộng đồng toàn cầu đóng góp hằng ngày, trạm chim diễn giải tiếng hót thành những thông tin hữu ích cho khách tham quan.

Tác phẩm sắp đặt mời gọi người tham quan dừng lại và lắng nghe ngôn ngữ của loài chim. Âm thanh không xuất phát từ một kho lưu trữ mà phản ứng trực tiếp với những diễn biến âm thanh xung quanh nó.

Dự án "Chim líu chim lo, chim tỏ điều gì?" tại công viên rừng Chương Dương (Hà Nội). Ảnh: Goethe-Institut Hanoi

Trước đó, tại vườn hoa Cổ Tân, Hà Nội, tác phẩm nghệ thuật công cộng Hồi sinh - một sáng tạo độc đáo của nghệ sĩ Tia-Thủy Nguyễn cũng được trưng bày. Tác phẩm là sự kết hợp giữa nghệ thuật sắp đặt và thông điệp mạnh mẽ về tái sinh, hồi phục thiên nhiên sau thiên tai.

Phần tán cây được tái hiện bằng hàng nghìn chiếc lá thép và hoa thạch anh rực rỡ, được tạo hình tỉ mỉ theo dáng vẻ tự nhiên. Toàn bộ tác phẩm sử dụng hơn 6 tấn kim loại, hoàn thiện sau hơn 6.000 giờ công - minh chứng cho sự công phu cả trong kỹ thuật lẫn cảm xúc sáng tạo...

Những năm gần đây, một loạt không gian nghệ thuật công cộng đã ra đời tại nhiều con phố tại Hà Nội. Có thể kể tới dự án nghệ thuật công cộng Phúc Tân do nhóm 16 nghệ sĩ tình nguyện thực hiện, đã tạo ra các tác phẩm nghệ thuật công cộng thú vị, làm thay đổi diện mạo khu vực nằm giữa khu phố 1 và 2 của phường Phúc Tân. Không đơn thuần mang tính nghệ thuật, dự án còn có bóng dáng môi trường, tính cộng đồng…

Trong khi đó, dự án nghệ thuật phố Phùng Hưng biến đổi những vòm cầu đường Phùng Hưng thành các tác phẩm sắp đặt và tranh tường, tạo ra phố bích họa mang đậm dấu ấn Hà Nội xưa, nhằm phát huy giá trị di sản và đưa nghệ thuật đến gần hơn với cộng đồng…

Sức sống đương đại và hội nhập

Nếu trước đây điêu khắc là hình thức chủ đạo, thì giờ đây, nghệ thuật sắp đặt đã chiếm lĩnh nhiều không gian. Các tác phẩm không còn là vật thể tĩnh tại, mà là một trải nghiệm không gian và thời gian. Nghệ sĩ sử dụng ánh sáng, vật liệu tái chế, âm thanh và thậm chí là yếu tố thời tiết để tạo ra sự tương tác và đối thoại tức thì với người xem.

Nghệ thuật công cộng không chỉ kiến tạo thẩm mỹ đô thị mà mở ra không gian đối thoại đa chiều. Ảnh: TCKT

Trong bối cảnh đô thị thông minh, nghệ thuật ánh sáng và nghệ thuật số cũng trở thành ngôn ngữ mới. Các dự án chiếu sáng kiến trúc, sắp đặt đèn LED nghệ thuật không chỉ làm đẹp phố phường vào ban đêm mà còn truyền tải các thông điệp văn hóa thông qua công nghệ. Đây là bước tiến quan trọng, đưa nghệ thuật công cộng Việt Nam hòa nhập với xu hướng toàn cầu.

Sự thay đổi quan trọng nhất trong nghệ thuật công cộng gần đây còn là sự chuyển dịch, nghệ sĩ không còn là người duy nhất tạo ra tác phẩm; họ trở thành người điều phối quá trình sáng tạo. Nhiều dự án nghệ thuật được triển khai thông qua các workshop, nơi người dân địa phương, từ trẻ em đến người lớn tuổi, tham gia vào quá trình thiết kế, chọn vật liệu và thi công.

Nhiều chuyên gia cho rằng, trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, nghệ thuật công cộng hiện đại tập trung vào việc gìn giữ ký ức. Các sắp đặt nhỏ tại các ngõ hẻm, các dự án ánh sáng tại khu tập thể cũ... là cách để nghệ thuật kết nối các thế hệ, khẳng định giá trị của những không gian "phi chính thức" trong thành phố.

Dù vậy, không ít dự án nghệ thuật công cộng hiện nay, đặc biệt là các sắp đặt, thường mang tính tạm thời, bị xuống cấp sau một thời gian. Tình trạng này đòi hỏi có cơ chế quản lý và bảo trì chuyên biệt với nguồn tài trợ ổn định, tránh tình trạng thiếu kinh phí duy tu dài hạn.

Bên cạnh đó, ngay từ giai đoạn thiết kế, cần ưu tiên sử dụng vật liệu bền vững và có kế hoạch rõ ràng về vòng đời của tác phẩm. Đồng thời, tăng cường sự tham gia và sở hữu của cộng đồng sẽ đưa người dân thành người giám sát, góp phần bảo vệ và kéo dài tuổi thọ thẩm mỹ cho các tác phẩm nghệ thuật đô thị...

Ngọc Phương

Nguồn Đại Biểu Nhân Dân : https://daibieunhandan.vn/nghe-thuat-cong-cong-kien-tao-khong-gian-doi-thoai-do-thi-10390135.html