'Nghêu Sò Ốc Hến' được kể bằng nghệ thuật xiếc, tạo tiếng cười trong không gian thử nghiệm

một giờ trướcBài gốc

Nhân vật Ngao tìm được tiếng cười duyên dáng và được khán giả yêu thích

Sáng 23-11, tại Liên hoan Quốc tế Sân khấu Thử nghiệm lần thứ VI – 2025 diễn ra ở Ninh Bình, vở kịch xiếc "Nghêu sò ốc hến – Không muốn cũng phải cười" do NSND Tống Toàn Thắng đạo diễn đã trở thành một điểm nhấn đặc biệt vừa mang tính dân gian, vừa hiện đại; vừa hài hước, vừa chạm đến những suy tư sâu sắc về xã hội.

Đây là một vở xiếc được dàn dựng mang tính thử nghiệm táo bạo trong việc đưa chất châm biếm dân gian Việt Nam vào ngôn ngữ xiếc đương đại, nơi những mảng miếng truyền thống được làm mới bằng hệ thống kỹ thuật biểu diễn hiện đại và tư duy dàn dựng mang tính quốc tế.

Các diễn viên xiếc thú cùng lên sân khấu với diễn viên chuyên nghiệp trong vở "Ngao, sò, ốc, hến"

Khi "Nghêu Sò Ốc Hến"… bước lên không trung

Vẫn là các nhân vật quen thuộc trong câu chuyện dân gian: Nghêu – Ốc – Sò – Hến, nhưng dưới bàn tay đạo diễn NSND Tống Toàn Thắng, họ đã "diễn" những trò xiếc, biến hóa tính cách nhân vật trong các thư thế bay, trượt, lượn, nhào, tung, đỡ, treo mình giữa không trung trong những bài bản xiếc nghẹt thở:

Nhân vật Ốc vì nghèo phải đi ăn trộm, bước đi trên dây thép giữa đêm trăng, loạng choạng như một thân phận bấp bênh giữa luật lệ và đói nghèo.

Dê - Diễn viên xiếc thú tham gia diễn xuất với các nghệ sĩ chuyên nghiệp trong vở "Ngao, sò, hến, ốc"

Trong khi đó, Nghêu: bị mù, bị lừa, bị bắt – với những động tác nhào lộn "mò trong bóng tối" đầy ẩn dụ về số phận con người thấp cổ bé họng.

Còn nàng Hến xinh đẹp, lắm mưu, hóa thân trên không trung qua những màn đu bay, thăng bằng giữa trời, khiến khán giả "nín thở" dõi theo từng cú thả mình.

Khán giả đặc biệt yêu thích nhân vật Sò (Trùm Sò) được thể hiện với tính cách keo kiệt, bao đồng, nhưng rồi bất ngờ được đẩy vào vực sâu của nhân tính, để rồi từ đó… bật dậy bằng sự cảm thông.

Cao trào của tiếng cười đến từ những nhân vật quyền lực: Quan huyện, Thầy đề, Lý trưởng – những kẻ luôn tưởng mình ở trên cao, nhưng qua các màn đánh vòng, tung hứng quyền lực, lật mặt nạ bằng ảo thuật, tất cả lại trở thành những con rối trong trò đời. Và kể cả những bà vợ của các ông đã nổi cơn ghen, chứng tỏ sức mạnh phụ nữ để trừng trị tội thích trăng hoa của các ông chồng hám của lạ.

Nhân vật Trùm sò tạo nhiều thú vị trong. vở "Ngao, sò, ốc, hến"

Xiếc không chỉ là kỹ thuật, mà là ẩn dụ xã hội

Điều làm nên giá trị của vở kịch xiếc chính là tài năng sắp xếp các trò diễn vào câu chuyện kịch để các tình huống xung đột gắn với những trò diễn một cách rất thông minh. Vì thế vở kịch xiếc không chỉ nằm ở sự mãn nhãn kỹ thuật, mà ở cách NSND Tống Toàn Thắng sử dụng xiếc như một ngôn ngữ biểu đạt xã hội.

Mỗi kỹ thuật xiếc đều mang một lớp nghĩa: Đi dây thép: là hình ảnh của con người sống giữa ranh giới luật pháp – đạo đức – sinh tồn; Ảo thuật đổi người, cởi trói: ẩn dụ cho sự tráo trở của quyền lực và hy vọng tháo gỡ những oan khiên; Tung hứng trên cao: như trò chơi quyền lực, nơi kẻ dưới bị ném lên, người trên bị kéo xuống; Nhào lộn tập thể là sự cộng hưởng của cộng đồng – tiếng cười vang không phải để chế giễu con người, mà để giải phóng họ khỏi nỗi nặng nề của số phận.

Vở kịch xiếc đã tạo được tiếng cười duyên dáng

Đặc biệt, những màn xiếc động vật – ngỗng, bồ câu, dê, lợn – không phải chỉ để minh họa hay gây cười, mà trở thành biểu tượng của đời sống nông thôn, của vòng quay sinh tồn nơi làng xã phong kiến xưa.

Một kết thúc: cười để suy ngẫm

Khán giả đã cười đúng như tên gọi: "Không muốn cũng phải cười". Nhưng sau tiếng cười ấy, còn là những khoảng lặng rất dài. Khoảnh khắc Trùm Sò, kẻ từng keo kiệt đến tàn nhẫn, bất ngờ dang tay помощью người nghèo được dàn dựng không ồn ào, không lên gân, không sướt mướt. Chỉ một cử chỉ nhỏ – nhưng đủ làm khán phòng lặng đi.

Đó không còn là câu chuyện cổ tích giản đơn, mà là một thông điệp: Trong một xã hội đầy hỗn loạn, sự tử tế dù nhỏ bé vẫn là ánh sáng cuối cùng. Thử nghiệm thành công: khi xiếc bước vào địa hạt tư tưởng. Với "Nghêu sò ốc hến", NSND Tống Toàn Thắng đã chứng minh:

Các diễn viên tham gia vở kịch "Ngao, sò, ốc, hến" được khán giả yêu thích

Xem vở kịch xiếc này khán giả được thưởng thức những màn biểu diễn với những tiết mục được tập luyện kỹ thuật chuyên nghiệp, vở đã đưa đến liên hoan sự tìm kiếm đầy sáng tạo cho bộ môn xiếc, loại hình sân khấu cần đặt tính tư tưởng vào trong từng tiết mục, sân khấu xiếc cũng cần sự phản biện xã hội, nếu được đặt vào một cấu trúc đạo diễn đủ bản lĩnh và tinh tế thì tất cả sẽ tìm được sự tương tác của công chúng.

Giữa một liên hoan quốc tế, nơi quy tụ nhiều xu hướng sân khấu thử nghiệm đến từ các nền văn hóa khác nhau, vở diễn xiếc đã làm được điều quan trọng nhất: giữ được bản sắc Việt, nhưng nói được bằng ngôn ngữ quốc tế.

Bài và ảnh: Thanh Hiệp

Nguồn NLĐ : https://nld.com.vn/ngheu-so-oc-hen-duoc-ke-bang-nghe-thuat-xiec-tao-tieng-cuoi-trong-khong-gian-thu-nghiem-196251123153124403.htm