Nghị định 57: cú hích cho thị trường điện cạnh tranh?

một ngày trướcBài gốc

Với cơ chế DPPA được hoàn thiện hơn, nhiều dự án năng lượng sạch có thể sẽ “cất cánh”, tạo động lực thúc đẩy quá trình xanh hóa nền kinh tế. Ảnh: H.P

Bối cảnh thay thế Nghị định 80 bằng Nghị định 57

Cơ chế mua bán điện trực tiếp (Direct Power Purchase Agreement - DPPA) được xem như bước đột phá trong lĩnh vực năng lượng sạch tại Việt Nam. Lần đầu tiên, với Nghị định 80/2024/NĐ-CP, doanh nghiệp tiêu thụ điện lớn có thể ký hợp đồng trực tiếp với nhà sản xuất năng lượng tái tạo, thay vì phụ thuộc hoàn toàn vào Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN). Từ khi ban hành, Nghị định 80 được kỳ vọng sẽ tạo làn sóng đầu tư mới, khuyến khích phát triển nguồn năng lượng tái tạo, đồng thời mở đường cho một thị trường điện cạnh tranh và minh bạch.

Tuy nhiên, thực tế vận hành cho thấy vẫn tồn tại vướng mắc. Sau gần chín tháng có hiệu lực, Nghị định 80 đã nhanh chóng được thay thế bởi Nghị định 57/2025/NĐ-CP.

Bài viết này sẽ phân tích tám điểm mới nổi bật của Nghị định 57, so sánh với quy định trước đây của Nghị định 80, đồng thời luận bàn về tiềm năng thúc đẩy thị trường điện xanh, tự do và bền vững.

Những lưu ý quan trọng khi áp dụng Nghị định 57

Bên cạnh những thay đổi trên, doanh nghiệp muốn tận dụng tối đa DPPA cần theo dõi sát hướng dẫn từ Bộ Công Thương. Việc bỏ tiêu chí 200.000 kWh/tháng mở rộng cánh cửa cho nhiều doanh nghiệp hơn, nhưng đồng thời cũng đòi hỏi các đơn vị nhanh chóng đánh giá khả năng tham gia của mình.

Đối với những doanh nghiệp trong khu công nghiệp, việc rà soát hoặc điều chỉnh hợp đồng mua điện với đơn vị cung cấp hiện tại là rất cần thiết để tránh xung đột điều khoản. Các doanh nghiệp quan tâm đến điện mặt trời mái nhà cũng nên tính toán chi phí lắp đặt, bảo trì và lợi nhuận bán điện dư.

Những thay đổi trong Nghị định 57 cũng đặt ra một số thách thức về tài chính, đặc biệt với việc chuyển từ bù trừ hàng tháng sang hàng năm. Điều này có thể ảnh hưởng đến dòng tiền tạm thời của doanh nghiệp, đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng về tài chính.

Ngoài ra, doanh nghiệp nên tham khảo kinh nghiệm từ các nước có mô hình DPPA phát triển như Mỹ, Úc hoặc châu Âu, nơi các hợp đồng DPPA thường được thiết kế để tối ưu chi phí và quản lý rủi ro. Việc tiếp cận hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như USAID, GIZ, ADB sẽ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực thương thảo hợp đồng, tối ưu hóa chiến lược sử dụng điện sạch.

Triển vọng thị trường điện tái tạo và động lực xanh hóa nền kinh tế

Nghị định 57 được đánh giá là bước tiến lớn so với Nghị định 80, đặc biệt trong việc mở rộng phạm vi, linh hoạt đối tượng và siết chặt trần giá. Thị trường điện tái tạo ở Việt Nam từ lâu đã có tiềm năng lớn nhưng còn gặp nhiều rào cản pháp lý và hạn chế về hạ tầng đấu nối. Giờ đây, với cơ chế DPPA được hoàn thiện hơn, nhiều dự án năng lượng sạch có thể sẽ “cất cánh”, tạo động lực thúc đẩy quá trình xanh hóa nền kinh tế.

Thúc đẩy chuỗi cung ứng xanh

Doanh nghiệp tiêu thụ điện lớn như dệt may, da giày, sản xuất điện tử có thể tận dụng DPPA để sử dụng điện tái tạo, đáp ứng các tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội và quản trị) mà nhiều tập đoàn đa quốc gia yêu cầu. Khách hàng quốc tế ngày càng quan tâm đến phát thải carbon, nên việc tham gia DPPA giúp doanh nghiệp giữ vững thị phần xuất khẩu và nâng cao uy tín trên thị trường toàn cầu.

Cải thiện an ninh năng lượng

Việc cho phép nhiều nguồn điện tái tạo tham gia vào DPPA sẽ giúp Việt Nam giảm phụ thuộc vào điện sản xuất từ nhiên liệu hóa thạch và nhập khẩu. Đồng thời, sự đa dạng trong loại hình điện tái tạo như điện gió, điện mặt trời, điện sinh khối giúp phân tán rủi ro và tăng tính ổn định của hệ thống điện.

Tạo tiền đề cho thị trường bán lẻ điện cạnh tranh

Khi công ty điện lực địa phương và nhà sản xuất điện tư nhân có thể tham gia DPPA, thị trường điện sẽ trở nên cạnh tranh hơn, cho phép doanh nghiệp có nhiều lựa chọn hơn về nguồn cung. Về lâu dài, cạnh tranh minh bạch sẽ kích thích đầu tư vào hạ tầng truyền tải, áp dụng công nghệ tiên tiến như lưới điện thông minh và hệ thống đo xa.

Kết luận

Nghị định 57 đã khắc phục những bất cập của Nghị định 80 và tạo nền tảng vững chắc hơn cho thị trường điện cạnh tranh tại Việt Nam. Những cải tiến như đặt trần giá điện, mở rộng đối tượng tham gia, bổ sung điện sinh khối, tạo cơ chế cho điện mặt trời mái nhà và đơn giản hóa tính bù trừ đều là những bước đi quan trọng.

Nếu được thực thi đúng cách và tiếp tục có những điều chỉnh linh hoạt, DPPA sẽ không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí năng lượng và ổn định kế hoạch tài chính mà còn củng cố vị thế cạnh tranh, thúc đẩy nền kinh tế xanh và tiến gần hơn đến mục tiêu Net zero vào năm 2050. Đây chính là thời điểm các doanh nghiệp nên chủ động nắm bắt cơ hội để tham gia vào thị trường điện tái tạo và tận dụng những lợi thế mà Nghị định 57 mang lại.

(*) Luật sư Điều hành Công ty Luật Vilasia
(**) Luật sư Cấp cao Công ty Luật Vilasia
(***) Cộng sự Công ty Luật Vilasia

Trương Hữu Ngữ (*) - Nguyễn Thùy Trang (**) - Đoàn Hữu Kiên (***)

Nguồn Saigon Times : https://thesaigontimes.vn/nghi-dinh-57-cu-hich-cho-thi-truong-dien-canh-tranh/