Xây dựng và hoàn thiện nhà nước pháp quyền là nhiệm vụ trọng tâm của quá trình đổi mới đất nước. Một trong những trụ cột của nhà nước pháp quyền chính là xây dựng nền công vụ hoạt động chuyên nghiệp, liêm chính và hiệu quả, trong đó đội ngũ công chức đóng vai trò then chốt.
Vì vậy, việc tuyển dụng, sử dụng và quản lý công chức mang ý nghĩa chiến lược trong xây dựng hệ thống công quyền hiện đại, phục vụ nhân dân.
Nhà nước có cơ chế đặc biệt để thu hút chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi… Trong ảnh: Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Phạm Minh Chính chụp ảnh cùng đại biểu đại diện cho đội ngũ trí thức, nhà khoa học, văn nghệ sĩ trong cả nước. Ảnh: Báo Nhân Dân
Cơ chế đặc biệt để nhân lực chất lượng cao tham gia hoạt động công vụ
Trong nỗ lực thu hút nhân lực chất lượng cao vào khu vực công, Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể. Mặc dù Luật Tổ chức TAND năm 2014 đã mở ra khả năng bổ nhiệm các chuyên gia, nhà khoa học làm thẩm phán TAND Tối cao nhưng những rào cản về thủ tục và ngạch bậc công chức vẫn còn tồn tại. Điều này khiến việc liên thông giữa khối công và tư chưa thực sự hiệu quả.
Sự ra đời của Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị vào ngày 30-4-2025 đã giải quyết vấn đề này. Nghị quyết này đưa ra một chủ trương quan trọng là “thu hút, tiếp nhận chuyên gia, nhà khoa học pháp lý, luật gia, luật sư giỏi vào khu vực công”. Đây được xem là tuyên ngôn về sự phối hợp giữa hai khối công và tư, tạo tiền đề cho các văn bản pháp luật khác được ban hành.
Cụ thể hóa tinh thần của Nghị quyết 66, Quốc hội đã ban hành Nghị quyết 197/2025/QH15, quy định về cơ chế đặc biệt để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao cho công tác xây dựng pháp luật. Quan trọng hơn, Luật Cán bộ, công chức năm 2025 đã thay thế luật năm 2008, tháo gỡ các vướng mắc về tuyển dụng và tiếp nhận nhân tài.
Theo Luật Cán bộ, công chức năm 2025, Nhà nước có cơ chế đặc biệt để thu hút chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi, doanh nhân tiêu biểu và sinh viên tốt nghiệp xuất sắc. Việc tuyển dụng những đối tượng này có thể không cần thông qua thi tuyển hay xét tuyển.
Ngoài ra, một điểm nổi bật của luật năm 2025 là quy định về việc ký hợp đồng với các chuyên gia để thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn. Đây là một phương thức linh hoạt, giúp các cơ quan nhà nước dễ dàng tiếp cận và sử dụng nhân tài mà không bị ràng buộc bởi các quy định truyền thống. Như vậy, chính sách thu hút nhân tài của Nghị quyết 66-NQ/TW đã được thể hiện một cách sống động trong hệ thống pháp luật của Việt Nam.
“Việc xây dựng một cơ chế đặc biệt, linh hoạt không chỉ giúp thu hút nhân tài mà còn tạo động lực cho các cơ quan công quyền thay đổi, trở nên năng động và hiệu quả hơn.”
TS Cao Vũ Minh
TS Cao Vũ Minh, Trưởng bộ môn Luật Hành chính - Nhà nước, Khoa Luật, Trường ĐH Kinh tế - Luật. Ảnh: NGUYỆT NHI
Hiện thực hóa khát vọng “chiêu hiền đãi sĩ”
Tuy nhiên, để hiện thực hóa khát vọng thu hút nhân lực chất lượng cao tham gia vào hoạt động công vụ thì cần phải có thêm những quy phạm định nghĩa và quy phạm thủ tục. Thế nào là chuyên gia, luật gia giỏi, luật sư giỏi thì cần phải được dẫn đường bằng các quy phạm định nghĩa, quy định thủ tục chứ không thể dừng lại ở những quy phạm tuyên ngôn.
Năm 2023, Quốc hội ban hành Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM. Điểm c khoản 1 Điều 8 nghị quyết này quy định: “Trong thời gian thực hiện nghị quyết này, chuyên gia, người có tài năng đặc biệt làm việc tại tổ chức khoa học và công nghệ, trung tâm đổi mới sáng tạo và các tổ chức trung gian hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn TP được miễn thuế thu nhập cá nhân trong thời hạn năm năm đối với thu nhập từ lương, tiền công”. Như vậy, muốn được miễn thuế thu nhập cá nhân trong thời hạn năm năm đối với thu nhập từ lương, tiền công thì cá nhân phải là chuyên gia, người có tài năng đặc biệt.
Vướng mắc phát sinh là trong hệ thống pháp luật về khoa học công nghệ của nước ta tuy đồ sộ nhưng lại thiếu vắng quy phạm định nghĩa về chuyên gia, người có tài năng đặc biệt. Nói cách khác, hệ thống pháp luật Việt Nam không có bất kỳ quy định nào giải thích thế nào là chuyên gia, thế nào là người có tài năng đặc biệt. Pháp luật cũng không có quy định cơ quan, tổ chức nào có thẩm quyền chứng nhận chuyên gia, người có tài năng đặc biệt làm căn cứ cho việc xác định đối tượng được miễn thuế thu nhập cá nhân. Kết quả là việc miễn thuế thu nhập cá nhân từ lương, tiền công của chuyên gia, người có tài năng đặc biệt trong Nghị quyết 98/2023/QH15 chỉ dừng lại ở những trang văn bản. Chuyện này hoàn toàn có thể lặp lại nếu không có tiêu chí xác định chuyên gia hay thủ tục công nhận thế nào là luật gia giỏi, luật sư giỏi.
Nhà báo Mai Ngọc Phước (thứ hai từ trái) cùng PGS-TS Hoàng Công Gia Khánh (thứ hai từ phải) tại Hội thảo khoa học Quốc gia "30 năm Công ước Liên hợp quốc về Luật Biển có hiệu lực: Từ cam kết đến hành động của Việt Nam". Ảnh: NGUYỆT NHI
Để chính sách tiến bộ được chuyển tải trọn vẹn
Muốn có pháp luật tốt thì trước hết chính sách phải khả thi, rõ ràng. Chính sách là những tư tưởng, những định hướng, những mong muốn cần hướng tới, cần đạt được; còn pháp luật là hình thức, là phương tiện để chuyển tải, để thể hiện chính sách. Theo nghĩa đó, chính sách là linh hồn; còn pháp luật là hình thức, là phương tiện thể hiện của chính sách. Trên cơ sở các chính sách đúng đắn thì nội dung của pháp luật mới hợp pháp và hợp lý. Ngược lại, pháp luật là phương tiện chuyển tải chính sách vào cuộc sống.
Do đó, nếu pháp luật có những hạn chế, khiếm khuyết thì rõ ràng chính sách sẽ được chuyển tải một cách không trọn vẹn. Chính sách “thu hút, tiếp nhận chuyên gia, nhà khoa học pháp lý, luật gia, luật sư giỏi vào khu vực công” trong Nghị quyết 66-NQ/TW đã mở ra một cánh cổng rất lớn cho việc huy động nhân lực chất lượng cao vào kiến thiết nền công vụ. Do đó, các quy phạm pháp luật cần tạo ra hành lang pháp lý bảo đảm cho việc thực thi một cách hiệu quả. Muốn được như vậy, các quy phạm định nghĩa, quy phạm thủ tục cần được kích hoạt một cách mạnh mẽ nhằm nhanh chóng biến chủ trương thành hành động.
Đặc biệt, việc chuyển hóa chính sách thành pháp luật cần chú trọng đến tính đồng bộ và khả thi. Các văn bản pháp luật không thể chỉ dừng lại ở những quy định chung chung mà phải cụ thể hóa thành các quy định rõ ràng về tiêu chuẩn, quy trình tuyển dụng, chế độ đãi ngộ và môi trường làm việc. Nếu không, chính sách sẽ chỉ là một khẩu hiệu đẹp mà thiếu sức sống.
Chính sách của Nghị quyết 66-NQ/TW thể hiện một tư duy mới mẻ: Coi trọng tài năng và kinh nghiệm hơn là các quy tắc hành chính cứng nhắc. Để hiện thực hóa điều này, các văn bản pháp luật cần loại bỏ những rào cản không cần thiết về bằng cấp, ngạch bậc và tuổi tác, tạo ra một “lối đi tắt” cho những người thực sự giỏi. Việc xây dựng một cơ chế đặc biệt, linh hoạt không chỉ giúp thu hút nhân tài mà còn tạo động lực cho các cơ quan công quyền thay đổi, trở nên năng động và hiệu quả hơn. Đây là chìa khóa để xây dựng một nền công vụ thực sự chuyên nghiệp và hiện đại, đủ sức giải quyết những thách thức phức tạp của kỷ nguyên mới.
PGS-TS HOÀNG CÔNG GIA KHÁNH, Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM):
Hội thảo mang đến nền tảng tri thức học thuật và luận cứ pháp lý
Nghị quyết 66-NQ/TW của Bộ Chính trị là văn kiện mang tính đột phá lớn về tư duy chiến lược, định hướng đổi mới căn bản và toàn diện công tác xây dựng, thi hành pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước. Với thông điệp “Xây dựng và thi hành pháp luật là đột phá của đột phá”, Nghị quyết 66 khẳng định vai trò then chốt của một hệ thống pháp luật đồng bộ, minh bạch, hiệu lực, hiệu quả. Hệ thống pháp luật như vậy không chỉ là công cụ quản lý nhà nước, mà còn là động lực trực tiếp thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, củng cố nền tảng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, bảo đảm quyền con người, quyền công dân, đồng thời nâng cao vị thế và uy tín quốc gia trên trường quốc tế.
PGS-TS Hoàng Công Gia Khánh, Hiệu trưởng Trường ĐH Kinh tế - Luật (ĐH Quốc gia TP.HCM.
Hội thảo khoa học quốc gia “Nghị quyết 66-NQ/TW: Đột phá tư duy xây dựng và thi hành pháp luật” do Trường ĐH Kinh tế - Luật và báo Pháp Luật TP.HCM phối hợp tổ chức hôm nay là diễn đàn quy tụ trí tuệ của các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý, doanh nghiệp và cơ quan báo chí. Đây là cơ hội để trao đổi, phân tích và đề xuất những khuyến nghị thiết thực, có giá trị tham khảo cao cho quá trình cụ thể hóa và triển khai hiệu quả Nghị quyết 66, đưa những định hướng quan trọng này vào cuộc sống, trở thành nền tảng và động lực phát triển đất nước.
Chúng tôi đặc biệt vui mừng khi đây là lần thứ ba Trường ĐH Kinh tế - Luật hợp tác cùng báo Pháp Luật TP.HCM tổ chức hội thảo về một chủ đề vừa mang tính thời sự, vừa giàu giá trị học thuật. Với chức năng nghiên cứu khoa học, Trường ĐH Kinh tế - Luật mang đến nền tảng tri thức học thuật và luận cứ pháp lý, đồng hành cùng báo Pháp Luật TP.HCM - cơ quan truyền thông lớn, uy tín - để lan tỏa những vấn đề pháp lý quan trọng đến gần hơn với người dân, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật và thúc đẩy hiệu quả thi hành pháp luật.
Trân trọng cảm ơn báo Pháp Luật TP.HCM đã luôn đồng hành cùng trường trong các hoạt động học thuật và truyền thông chính sách, góp phần đưa tri thức pháp lý đến với cộng đồng. Trong thời gian tới, hai bên sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ, triển khai nhiều sáng kiến mới, đóng góp thiết thực cho tiến trình cải cách pháp luật, nâng cao chất lượng quản trị và thúc đẩy phát triển xã hội.•
Nhà báo MAI NGỌC PHƯỚC, Tổng Biên tập báo Pháp Luật TP.HCM:
Góp phần đưa Nghị quyết 66 vào thực tiễn cuộc sống
Nghị quyết 66-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương về "đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới" là một văn kiện chính trị - pháp lý có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc định hình tương lai phát triển bền vững của đất nước. Đây không chỉ là một văn bản chỉ đạo đơn thuần mà còn là một “kim chỉ nam” toàn diện, tạo ra đột phá tư duy và hành động trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, từ chính trị, kinh tế đến văn hóa.
Nhà báo Mai Ngọc Phước, Tổng Biên tập báo Pháp Luật TP.HCM.
Nghị quyết 66 đánh dấu một sự thay đổi căn bản trong tư duy lập pháp. Thay vì chỉ xem pháp luật là công cụ quản lý nhà nước đơn thuần, nghị quyết đã nâng tầm pháp luật thành một công cụ kiến tạo phát triển, thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo. Quan điểm “đầu tư cho công tác xây dựng chính sách, pháp luật là đầu tư cho phát triển” là minh chứng rõ nhất cho sự chuyển đổi tư duy này. Nó khẳng định rằng việc ban hành các chính sách, pháp luật chất lượng cao không phải là một gánh nặng chi phí mà là một khoản đầu tư chiến lược, mang lại lợi ích to lớn cho cả nền kinh tế và xã hội.
Là một cơ quan báo chí chuyên về pháp luật, báo Pháp Luật TP.HCM luôn tiên phong trong việc truyền tải, phân tích và phản biện các vấn đề pháp lý. Chúng tôi đã và đang nỗ lực để trở thành cầu nối giữa người dân, doanh nghiệp với các cơ quan lập pháp, hành pháp.
Việc báo phối hợp với Trường ĐH Kinh tế - Luật - một trong những trung tâm đào tạo và nghiên cứu khoa học pháp lý uy tín hàng đầu, để tổ chức hội thảo này không chỉ là sự hợp tác giữa hai đơn vị mà còn là sự kết hợp giữa lý luận và thực tiễn, giữa tri thức hàn lâm và hơi thở cuộc sống. Chúng tôi tin rằng với sự góp mặt của những chuyên gia nhiều kinh nghiệm trong lĩnh vực pháp luật như quý vị, hội thảo sẽ đưa ra nhiều ý kiến đóng góp sâu sắc, có giá trị thực tiễn cao, góp phần làm sáng tỏ những nội dung cốt lõi của Nghị quyết 66-NQ/TW, đồng thời đưa ra các giải pháp trong xây dựng và thực thi pháp luật theo tinh thần, tư duy tiến bộ mà Nghị quyết 66 đã đề ra, góp phần đưa nghị quyết này vào thực tiễn cuộc sống.•
TS CAO VŨ MINH, Trường ĐH Kinh tế - Luật, ĐH Quốc gia TP.HCM