Nghị quyết số 71 - năng lượng đổi mới đưa giáo dục đại học vươn tầm thế giới

3 giờ trướcBài gốc

Nghị quyết cũng đưa ra nhiều chính sách đặc thù, vượt trội như quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho cơ sở giáo dục đại; xây dựng chính sách phù hợp để huy động được người giỏi ngoài lực lượng nhà giáo tham gia giảng dạy, huấn luyện; thực hiện chế độ giảng viên đồng cơ hữu cho những người giỏi đang công tác tại các đơn vị sự nghiệp công lập… Những nội dung của Nghị quyết số 71 chính là nguồn năng lượng đổi mới đưa giáo dục đại học vươn tầm thế giới.

Tập thể giáo viên, giảng viên Khoa CNTT (Trường Đại học Sư phạm Hà Nội) không ngừng đổi mới chương trình và phương thức đào tạo để sinh viên ra trường đáp ứng được yêu cầu công việc. Ảnh Thanh Tùng/TTXVN

Vừa giữ bản sắc Việt Nam, vừa hội nhập tri thức nhân loại

Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Điển cho rằng điểm đột phá nhất của Nghị quyết số 71 là tư duy và tầm nhìn đã coi giáo dục không chỉ dừng lại ở “quốc sách hàng đầu” mà được nâng lên thành nguồn vốn tri thức, văn hóa và nhân văn, là sức mạnh xã hội kết tinh trong yếu tố con người Việt Nam. Việc cam kết dành tối thiểu 20% ngân sách quốc gia cho giáo dục, cùng với chủ trương đẩy mạnh xã hội hóa và hội nhập quốc tế, chính là bước ngoặt từ lời nói sang hành động, từ nhận thức sang cam kết, mở nền móng để kiến tạo thế hệ công dân mới và vị thế tương lai cho đất nước.

Theo Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Điển, các quốc gia cạnh tranh nhau ở tài nguyên con người. Các trường đại học chỉ thực sự khác biệt nhờ đội ngũ giảng viên, nhà khoa học và sinh viên mà trường đào tạo. Nội dung phát triển giáo dục đại học đã được Nghị quyết số 71 xác định rõ với 4 đột phá quan trọng là nguồn lực tài chính được bảo đảm và khuyến khích xã hội hóa mạnh mẽ; trao quyền tự chủ toàn diện đi kèm cơ chế giải trình minh bạch; quốc tế hóa được đặt thành mục tiêu cụ thể về xếp hạng, hợp tác, kiểm định, du học. Và cuối cùng, yếu tố đội ngũ - phát triển giảng viên và nhà khoa học đẳng cấp quốc tế được coi là chìa khóa nâng chuẩn toàn hệ thống.

“Tự chủ là con đường tất yếu để các cơ sở giáo dục đại học phát triển bền vững”, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Điển nhận định. Các trường được quyền quyết định về nhân sự, tài chính, chiến lược, đồng thời công khai minh bạch để xã hội giám sát. Khi được tự chủ thực sự cả về học thuật, tổ chức, nhân sự và tài chính, các trường mới có thể mạnh dạn đổi mới chương trình, đưa trí tuệ nhân tạo (AI) và công nghệ hiện đại vào giảng dạy, nghiên cứu, khởi nghiệp và hội nhập quốc tế. Vì vậy các quy định của Nhà nước trước đây, điển hình như Thông tư số 01/2024/TT-BGDĐT ngày 30/01/2024 của Bộ Giáo dục và Đào tạo về chuẩn cơ sở giáo dục đại học yêu cầu tỷ lệ giảng viên có trình độ Tiến sĩ chiếm tối thiểu 40% cũng cần được xem xét cải tiến linh hoạt, kịp thời cập nhật để ghi nhận những năng lực mới. Thực tiễn cho thấy, một “giáo sư AI” có thể tạo tác động lớn thay cho nhiều vị trí truyền thống, và dự báo trong vài năm tới những “Giáo sư AI - Giáo sư Robot” sẽ hiện diện trên giảng đường, trong đó có Đại học Lâm nghiệp. “Tự chủ đi cùng với khuôn khổ pháp lý mở, sẵn sàng công nhận những năng lực mới này, các trường đại học sẽ có thêm cơ hội đổi mới và bứt phá”, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Điển nhấn mạnh.

Từ thực tiễn hoạt động của Trường Đại học Lâm nghiệp, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Điển chia sẻ, mỗi bước mở rộng tự chủ dù nhỏ, đều tạo ra năng lượng đổi mới rất lớn. Thời gian gần đây, trường đã tăng mạnh quy mô tuyển sinh, tăng nhanh hợp tác quốc tế, đưa hàng trăm sinh viên đi thực tập, du học mỗi năm. Nếu được tự chủ toàn diện, sức bật chắc chắn sẽ nhân lên gấp bội. Hiện trường ở vị thế hàng đầu trong một số ngành ở Việt Nam và mục tiêu đến năm 2035 - 2040 có thể lọt top đầu thế giới ở các ngành thế mạnh như Quản lý tài nguyên rừng, Lâm nghiệp nhiệt đới.

“Trường Đại học Lâm nghiệp kiên định mô hình Đại học xanh - thông minh - toàn cầu, vừa giữ bản sắc Việt Nam, vừa hội nhập tri thức nhân loại. Trở thành một đại học đặc sắc cũng là một cách để dẫn đầu”, Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Điển bày tỏ.

Tự chủ đầy đủ, toàn diện phù hợp với thực tiễn Việt Nam và thông lệ quốc tế

Nói về đột phá trong tư duy phát triển giáo dục của Nghị quyết số 71, Đại tá, Tiến sĩ Hoàng Văn Thức - Giám đốc Học viện Kỹ thuật Mật mã nhận định, Nghị quyết không chỉ khẳng định giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu mà còn quyết định tương lai của dân tộc. Cùng với đó Nghị quyết đã đổi mới từ tư duy quản lý hành chính sang kiến tạo phát triển, tự chủ đối với các cơ sở giáo dục; từ tư duy đào tạo đáp ứng nhu cầu hiện tại sang công dân toàn cầu, hướng tới tương lai, đảm bảo hài hòa giữa tính toàn dân và tinh hoa, toàn diện và chuyên sâu, dân tộc và toàn cầu.

Quan tâm đặc biệt đến nội dung trao quyền tự chủ cho cơ sở giáo dục đại học, Tiến sĩ Hoàng Văn Thức cho biết, Học viện Kỹ thuật Mật mã là đơn vị sự nghiệp công lập nhưng đồng thời là một tổ chức cơ yếu theo Luật Cơ yếu. Do đó cũng như các cơ sở giáo dục đại học thuộc lĩnh vực quốc phòng - an ninh, cho đến trước thời điểm Nghị quyết số 71 được ban hành, Học viện gặp phải những vướng mắc trong xây dựng mô hình tổ chức, cơ chế vận hành, phương án tự chủ nhằm thu hút nguồn lực phục vụ công tác đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Nghị quyết số 71 đã có quy định cụ thể “gỡ nút thắt” cho các vấn đề trên. Đó là xây dựng chính sách phù hợp để huy động được người giỏi ngoài lực lượng nhà giáo tham gia giảng dạy, huấn luyện trong các cơ sở giáo dục; thực hiện chế độ giảng viên đồng cơ hữu cho những người giỏi đang công tác tại các đơn vị sự nghiệp công lập; bảo đảm quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện cho các cơ sở giáo dục đại học không phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính. “Quyền tự chủ đầy đủ, toàn diện chính là tự quyết định biên chế, tuyển dụng, thuê giảng viên, bổ nhiệm chức danh lãnh đạo, quản lý đối với người giỏi từ nước ngoài, chuyên gia phù hợp với thông lệ quốc tế và thực tiễn Việt Nam”, Tiến sĩ Hoàng Văn Thức nhấn mạnh thêm.

Tại cuộc làm việc ngày 9/9/2025 với Bộ Giáo dục và Đào tạo và đại diện lãnh đạo một số ban, bộ, ngành Trung ương về tình hình triển khai Nghị quyết số 71, Tổng Bí thư Tô Lâm nêu rõ việc cụ thể hóa và xây dựng Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết là rất quan trọng, sẽ quyết định đến thành công của Nghị quyết và phải khắc phục cho được tình trạng chủ trương thì đúng nhưng triển khai thực hiện không hiệu quả.

Dưới góc độ nhà quản lý của cơ sở giáo dục đại học, để triển khai hiệu quả Nghị quyết, Tiến sĩ Hoàng Văn Thức đề xuất cần tổ chức quán triệt sâu rộng Nghị quyết và các chương trình hành động, kế hoạch thực hiện trong các nhà trường để mỗi cán bộ quản lý giáo dục, mỗi người thầy, người học phải nắm vững quan điểm chỉ đạo, mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp. Từ đó đổi mới tư duy và hành động, chuyển từ cải cách chỉnh sửa sang tư duy kiến tạo, không áp dụng những chuẩn mực cũ, thói quen cũ cho một nền giáo dục hiện đại.

Đổi mới chương trình đào tạo theo chuẩn quốc tế gắn với đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, AI trong phương pháp giảng dạy và quản trị đại học; tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất, phòng thực hành, thí nghiệm đảm bảo “học đi đôi với hành”, “lý thuyết gắn với thực tiễn”.

Các cơ sở giáo dục đại học đầu tư nâng cao tiềm lực nghiên cứu khoa học và đổi mới sáng tạo, ưu tiên cho phát triển khoa học cơ bản, công nghệ mới; nâng cao chất lượng, hiệu quả nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ, gắn kết giữa đào tạo với nghiên cứu, đặc biệt là đào tạo sau đại học và tạo ra tài sản trí tuệ; tăng cường công bố khoa học trên các tạp chí uy tín trong nước và quốc tế. Cùng với đó tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo vừa có tri thức, vừa có đạo đức và khát vọng cống hiến; khơi dậy đam mê học tập thành công dân toàn cầu của mỗi học viên, sinh viên.

Hoàng Vân (TTXVN)

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/giao-duc/nghi-quyet-so-71-nang-luong-doi-moi-dua-giao-duc-dai-hoc-vuon-tam-the-gioi-20250915191254129.htm