Nghịch lý việc xử lý rác thải ở Quảng Ninh

3 giờ trướcBài gốc

Thu nhiều nhưng chi chưa tương xứng

Mới đây, Kiểm toán nhà nước khu vực VI đã công bố kết quả kiểm toán giai đoạn 2021 -2023 tại Quảng Ninh. Theo đó, tỉnh này đã thu gần 6.000 tỷ đồng từ phí và thuế bảo vệ môi trường nhưng chỉ chi hơn 2.261 tỷ đồng cho bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu, tương đương khoảng 38%. Trong khi đó, rác thải chưa xử lý đã vượt hơn 1,18 triệu tấn, nhiều dự án ODA chậm tiến độ, đặt ra yêu cầu chấn chỉnh ngay việc lập, giao dự toán và sử dụng nguồn lực môi trường.

Trung tâm xử lý chất thải rắn tỉnh Quảng Ninh 'đắp chiếu' nhiều năm nay.

Mặc dù tỉnh Quảng Ninh đã ban hành nhiều chương trình, kế hoạch theo hướng tăng trưởng xanh, song hiệu quả phân bổ và sử dụng nguồn lực còn khoảng cách với nhu cầu thực tế. Số liệu quyết toán cho thấy khoảng 3.711 tỷ đồng (62%) nguồn thu phí, thuế bảo vệ môi trường được hòa vào ngân sách chung cho nhiệm vụ khác, trong bối cảnh nhu cầu chi cho phòng ngừa, kiểm soát ô nhiễm do nước thải và xử lý chất thải rắn công nghiệp vẫn rất lớn.

Tính đến 31/12/2023, riêng tại TP Hạ Long (cũ) và một số địa phương, khối lượng rác sinh hoạt tồn đọng chưa xử lý theo Luật Bảo vệ môi trường là 1.187.573,52 tấn. Nguyên nhân chủ yếu do tiến độ các dự án xử lý chất thải rắn chậm và năng lực nhà đầu tư còn hạn chế trong đầu tư, vận hành. Ở khâu đặt hàng dịch vụ công ích, có nơi giao khoán khi đơn giá chưa được thẩm định, phê duyệt đúng thẩm quyền, gây vướng mắc quyết toán. Tỷ lệ nước thải sinh hoạt đô thị chưa qua xử lý vẫn trên 50%, chưa đáp ứng yêu cầu của Luật Bảo vệ môi trường.

Thảm họa môi trường khi phao xốp tấn công vịnh Hạ Long.

Lĩnh vực BOT cũng phát sinh sai phạm: một số chi phí bảo vệ môi trường thuộc trách nhiệm nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án lại được ngân sách thanh toán sai quy định với tổng số tiền 75,8 tỷ đồng. Kiểm toán nhà nước khu vực VI đã kiến nghị thu hồi và chấm dứt cơ chế thanh toán không đúng này.

Về dự toán, một số địa phương xây dựng, giao dự toán chưa sát thực tế, cuối năm còn dư và phải hủy trên 5% kinh phí đã giao, làm giảm hiệu quả sử dụng. Ở mảng đầu tư, Dự án thoát nước và xử lý nước thải TP Hạ Long (2015–2024) đến nay vẫn chưa triển khai được gói thầu thi công xây lắp, nên chưa đạt mục tiêu bảo vệ môi trường biển vịnh Hạ Long. Bên cạnh đó còn 4 dự án ưu tiên ứng phó biến đổi khí hậu và 10 dự án trọng điểm về bảo vệ môi trường chưa được phân bổ vốn.

Thu hồi tiền chi sai quy định

Từ kết quả kiểm toán, Kiểm toán nhà nước khu vực VI kiến nghị Quảng Ninh chấn chỉnh công tác lập, giao dự toán, bảo đảm chi cho bảo vệ môi trường đúng trọng tâm và tương xứng với nguồn thu; đẩy nhanh tiến độ các dự án ODA, các dự án ưu tiên ứng phó biến đổi khí hậu. Khắc phục tình trạng rác tồn đọng kéo dài. Kiểm toán nhà nước cũng đề nghị các cơ quan liên quan tiếp tục rà soát, thu hồi khoản chi sai chế độ, xử lý kinh phí còn thừa, đồng thời kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân.

Rác thải chất đống, ứ đọng ở TP Hạ Long (cũ) khi trung tâm xử lý rác ngưng tiếp nhận rác vào năm 2021.

Ở tầm sở ngành, Sở Tài chính được kiến nghị điều chỉnh phương thức phân bổ dự toán chi sự nghiệp môi trường; Sở Kế hoạch và Đầu tư (nay đã hợp nhất với Sở Tài chính) rút kinh nghiệm trong lập, phân bổ vốn đầu tư công. Sở Tài nguyên và Môi trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) tham mưu sửa đổi, bổ sung các quyết định còn bất cập để phù hợp Luật Bảo vệ môi trường.

Tiếp thu kiến nghị, UBND tỉnh đã định hướng xử lý rác thải theo hướng tận dụng rác làm nguyên liệu thứ cấp, phục vụ mục tiêu xanh – sạch – đẹp, bền vững. Đồng thời thu hồi các khoản chi không đúng quy định và đa dạng hóa nguồn vốn cho ứng phó biến đổi khí hậu.

Đáng chú ý, UBND TP Hạ Long ban hành Quyết định 6143/QĐ-UBND ngày 29/5/2024 hủy dự nguồn, không tiếp tục chuyển nguồn chi trả nợ chi thường xuyên cho dịch vụ xử lý rác sinh hoạt giai đoạn 2016–2022 với tổng số tiền 198,823 tỷ đồng.

Động thái hủy dự nguồn 198,823 tỷ đồng, thu hồi chi sai và tái cơ cấu hướng xử lý rác cho thấy sự tiếp thu nghiêm túc và hành động kịp thời trước kiến nghị kiểm toán, qua đó góp phần nâng cao hiệu quả chi tiêu công, giảm thất thoát, lãng phí và bảo đảm mục tiêu bảo vệ môi trường, hướng tới phát triển bền vững cho Quảng Ninh.

Đông Bắc

Nguồn Tiền Phong : https://tienphong.vn/nghich-ly-viec-xu-ly-rac-thai-o-quang-ninh-post1786697.tpo