Nghiên cứu xét nghiệm máu phát hiện ung thư sớm của Tiến sĩ người Việt được ghi nhận tại Mỹ

một giờ trướcBài gốc

PGS.TS Ngô Thị Minh Thùy cùng các cộng sự bên trong phòng thí nghiệm của họ tại Tòa nhà Nghiên cứu Ung thư Knight của Đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon (Hoa Kỳ). Hình ảnh: OSHU

Xét nghiệm máu: "Chìa khóa" phát hiện ung thư sớm

PGS.TS Ngô Thị Minh Thùy cùng các nhà khoa học tại Đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon (OHSU) đã phát triển một phương pháp xét nghiệm máu mang tính đột phá, cực kỳ nhạy và chính xác, có khả năng theo dõi sự chuyển đổi của các tình trạng tiền ung thư (như xơ gan và MGUS) thành ung thư thực sự (ung thư gan, đa u tủy). Phương pháp này nhắm vào các phân tử RNA thông tin tự do trong máu và hứa hẹn mở ra kỷ nguyên điều trị sớm, tăng khả năng chữa khỏi ung thư.

Mẫu máu được hút bằng pipet để phân tích. Hình ảnh: Getty Images

Công trình nghiên cứu do PGS.TS Ngô Thị Minh Thùy - chuyên gia về di truyền học phân tử và y học tại OHSU đứng đầu, tập trung vào việc tìm kiếm và giải trình tự các phân tử RNA thông tin (mRNA) tự do lưu thông trong máu.

Cơ sở khoa học của phương pháp xét nghiệm này dựa trên tính chất của các mRNA. Khi tế bào thay đổi và có dấu hiệu chuyển sang ung thư, chúng sẽ tiết ra các mRNA mang thông điệp đặc trưng vào máu.

Xét nghiệm máu đột phá này có khả năng "phát hiện dấu hiệu sinh học của sự chuyển đổi từ tình trạng tiền ung thư sang ung thư thực sự" ở những người có nguy cơ cao.

Theo PGS.TS Ngô Thị Thùy: "Dấu ấn sinh học của nghiên cứu này chính là tóm tắt quá trình chuyển đổi sang ung thư thông qua việc đọc các mẫu hoạt động gen được biểu thị bằng các phân tử truyền tin mRNA".

Thay vì chỉ tìm kiếm ung thư đã hình thành, phương pháp này cho phép theo dõi quá trình tiến triển của khối u ở giai đoạn rất sớm. Việc phát hiện kịp thời có thể dẫn đến can thiệp điều trị sớm, khi ung thư dễ chữa khỏi nhất.

Nghiên cứu khoa học tập trung vào những bệnh lí tiền ung thư nào?

PGS.TS Ngô Thị Thùy cùng các nhà khoa học tại OHSU đã tập trung vào hai tình trạng tiền ung thư phổ biến và nguy hiểm:

Hiện tại, giới khoa học vẫn chưa có cách nào đáng tin cậy để dự đoán trường hợp nào trong số các bệnh nhân xơ gan hoặc MGUS sẽ tiến triển thành ung thư. Xét nghiệm máu mới này ra đời nhằm lấp đầy khoảng trống đó.

Trong nghiên cứu ban đầu được báo cáo trên tạp chí NPJ Precision Oncology, các mô hình xét nghiệm đã cho thấy độ chính xác rất cao:

Phân biệt Đa u tủy với mẫu không ung thư: Độ chính xác 90%.
Phân biệt Đa u tủy với tiền ác tính (MGUS): Độ chính xác 100%.
Phân biệt Ung thư gan với mẫu không ung thư: Độ chính xác 93-100%.
Phân biệt Ung thư gan với Xơ gan: Độ chính xác 100%.

Các thí nghiệm đã xác nhận rằng mức độ của các dấu ấn sinh học RNA không có tế bào thể hiện sự chuyển đổi dần dần từ trạng thái không ung thư sang tiền ung thư và ung thư.

Việc xác định khối u bằng mẫu máu là có thể nhưng các nhà nghiên cứu vẫn đang tìm cách xác thực và triển khai các xét nghiệm đa ung thư. Hình ảnh: Nature

Tiềm năng phát hiện sớm và chữa khỏi nhiều bệnh ung thư trong tương lai

Nếu được xác nhận trong các nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn hơn, xét nghiệm máu này sẽ mang lại lợi ích lớn:

Sàng lọc đơn giản và giá cả phải chăng: Chỉ cần một mẫu máu nhỏ được lấy vài lần một năm để theo dõi những người có nguy cơ cao.
Dễ triển khai: Bất kỳ phòng thí nghiệm trung tâm nào có thiết bị tiêu chuẩn đều có thể thực hiện được.
Cứu sống người bệnh: Đặc biệt đối với những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ hoặc viêm gan (vốn làm tăng nguy cơ ung thư gan trên toàn cầu), một xét nghiệm đơn giản và hiệu quả sẽ là công cụ then chốt để phát hiện ung thư trước khi bệnh trở nên khó chữa.

PGS.TS Ngô Thị Minh Thùy - người đứng đầu nghiên cứu phát hiện ung thư sớm từ xét nghiệm máu là ai?

Hơn 20 năm trước, cô học trò Ngô Thị Minh Thùy đến từ Trường Phổ thông trung học Phổ Yên, Thái Nguyên, đã xuất hiện lần đầu tiên trên sóng truyền hình quốc gia, thi đấu tại cuộc thi Tuần 3, Tháng 3, Quý 3 của "Đường lên đỉnh Olympia" năm thứ 2. Thí sinh bước ra từ cuộc thi trí tuệ này, sinh ra và lớn lên ở một làng quê nghèo, nay đã trở thành một nhà khoa học hàng đầu thế giới.

PGS.TS Ngô Thị Minh Thùy là tấm gương về hành trình nỗ lực học tập và nghiên cứu, trở thành công dân toàn cầu.

Ở tuổi 41, PGS.TS Ngô Thị Minh Thùy vừa đánh dấu bước ngoặt lịch sử khi được bổ nhiệm tại Đại học Khoa học và Sức khỏe Oregon (OHSU), Mỹ. Đây không chỉ là thành tựu cá nhân mà còn là minh chứng cho trí tuệ Việt vươn tầm quốc tế.

PGS.TS. Minh Thùy là một trong những thành viên cốt cán, tiên phong tham gia xây dựng Trung tâm Nghiên cứu Chẩn đoán Ung thư sớm tại OHSU - một dự án đầy tham vọng với nguồn đầu tư trị giá tỷ đô. Cô làm việc cùng những "người khổng lồ" trong ngành, tiêu biểu là GS.TS Brian Druker, cha đẻ của thuốc điều trị ung thư hướng đích Gleevec.

Công việc của cô tập trung vào mũi nhọn của y học hiện đại, đó là: Nghiên cứu dấu hiệu và cơ chế hình thành ung thư ở giai đoạn sớm nhất, từ đó phát triển các phương pháp chẩn đoán và điều trị hiệu quả, giúp tăng cơ hội sống sót cho bệnh nhân.

Thành công rực rỡ hôm nay là kết quả của một hành trình học tập không ngừng nghỉ và ý chí kiên cường. Thuở nhỏ, Minh Thùy từng phải đốt đèn dầu học bài và lặn lội đạp xe 12 km đường đất lầy lội đi học từ tờ mờ sáng. Những ngày tháng gian khó đó đã tôi luyện nên một tinh thần không ngại thử thách.

Minh Thùy thi đỗ vào lớp Kỹ sư Tài năng của Đại học Bách khoa Hà Nội năm 2002 và xuất sắc trở thành "thủ khoa đầu ra" của toàn khóa 47.

Hành trình chinh phục đỉnh cao khoa học của cô tiếp tục tại trời Tây:

Hà Lan (2007-2009): Là nghiên cứu sinh thạc sĩ, cô gây chú ý khi là người đầu tiên phát hiện ra sự thay đổi trạng thái phân tử của nước và lipid khi tương tác với DNA.
Mỹ (2010): Hoàn thành bằng Tiến sĩ Lý Sinh tại Đại học tổng hợp Illinois, phát triển thành công phương pháp quan sát và điều khiển nucleosome – đơn vị cấu trúc cơ bản của DNA.
Stanford: Tiếp tục nghiên cứu sau tiến sĩ, cô làm việc trong phòng thí nghiệm của GS. Stephen Quake, nhà phát minh chip tích hợp y sinh nổi tiếng.

PGS.TS Ngô Thị Minh Thùy hiện có 6 bài báo quốc tế đăng trên các tạp chí khoa học uy tín hàng đầu như Cell cùng nhiều giải thưởng danh giá tại các hội nghị chuyên ngành.

Từ thí sinh Đường lên đỉnh Olympia, PGS.TS. Ngô Thị Minh Thùy đã trở thành một biểu tượng của sự nỗ lực, mang trí tuệ Việt Nam góp phần thay đổi tương lai y học toàn cầu.

Minh Phú

Nguồn Công dân & Khuyến học : https://congdankhuyenhoc.vn/nghien-cuu-xet-nghiem-mau-phat-hien-ung-thu-som-cua-tien-si-nguoi-viet-duoc-ghi-nhan-tai-my-179251021163420974.htm