Ngoại giao văn hóa: 'Vũ khí tâm công' chạm đến trái tim bạn bè quốc tế

3 giờ trướcBài gốc

Ngoại giao văn hóa cùng với ngoại giao kinh tế và ngoại giao chính trị là các cấu phần quan trọng của nền ngoại giao toàn diện, hiện đại Việt Nam. Theo bà, đâu là những yếu tố cốt lõi đã làm nên bản sắc riêng và thành tựu nổi bật của ngoại giao văn hóa Việt Nam trong suốt 80 năm qua?

Bà Lê Thị Hồng Vân, Cục trưởng Cục Ngoại vụ và Ngoại giao Văn hóa, Bộ Ngoại giao.

Ngoại giao văn hóa là bộ phận cấu thành quan trọng của nền ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, trong đó ngoại giao chính trị là chủ công, ngoại giao kinh tế là đột phá, ngoại giao văn hóa là nền tảng tinh thần tạo nên bản sắc của ngoại giao Việt Nam, bồi đắp nền tảng sức mạnh mềm, lan tỏa hình ảnh đất nước tới bạn bè quốc tế, củng cố niềm tin giữa Việt Nam và bạn bè trên khắp thế giới.

Những năm gần đây, công tác ngoại giao văn hóa được triển khai bài bản, với nhiều hoạt động phong phú về nội dung, đa dạng về hình thức, chú trọng chiều sâu và chất lượng, đồng thời thể hiện sự đổi mới sáng tạo trong ý tưởng cũng như cách thức thực hiện, đạt kết quả có ý nghĩa.

Ở cấp độ quốc tế, nhiệm vụ hội nhập chủ động, sâu rộng trong lĩnh vực văn hóa tại các tổ chức, diễn đàn khu vực và quốc tế, nhất là tại UNESCO đạt nhiều thành tựu. Ta đang đảm nhận vai trò tại 6 cơ chế điều hành then chốt nhất của UNESCO, như Ủy ban Di sản thế giới, Hội đồng chấp hành, thể hiện sự tin tưởng, ủng hộ của bạn bè quốc tế. Các giá trị, tư tưởng, quan điểm nhân sinh quan, thế giới tiến bộ và cao đẹp của dân tộc Việt Nam được lan tỏa thông qua hình ảnh, giá trị tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các danh nhân được UNESCO vinh danh.

Ở cấp độ quốc gia, ngoại giao văn hóa, đặc biệt là ngoại giao cấp cao đã tạo những dấu ấn quan trọng, như hình ảnh Lãnh đạo cấp cao thưởng thức trà, đàm đạo, tặng thư pháp các Lãnh đạo quốc tế… thể hiện chiều sâu văn hóa, góp phần vào tăng cường tin cậy chính trị với các đối tác.

Ở cấp độ địa phương, nhiều hoạt động ngoại giao văn hóa, sự kiện, lễ hội quốc tế đã và đang định vị “thương hiệu” địa phương, tạo sức hút đối với bạn bè và du khách quốc tế. 73 di sản, danh hiệu UNESCO góp phần bảo vệ, tôn vinh các giá trị văn hóa đặc sắc, đồng thời trở thành mô hình phát triển kinh tế - xã hội bền vững, nâng cao sinh kế người dân. Sự tham gia tích cực của các tổ chức đoàn thể, doanh nghiệp, nhân dân ở trong và ngoài nước tạo sức mạnh tổng hợp trong triển khai ngoại giao văn hóa.

Tổng Bí thư Tô Lâm và Phu nhân cùng Đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam dự Lễ khánh thành tượng Chủ tịch Hồ Chí Minh tại thủ đô Seoul, ngày 10/8/2025.

Trong chuyến thăm Việt Nam mới đây, Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay đã ghi nhận Việt Nam là một trong những thành viên tích cực nhất tại UNESCO và khẳng định chưa bao giờ quan hệ hợp tác Việt Nam - UNESCO tốt đẹp như hiện nay. Bà đánh giá thế nào về vai trò và đóng góp nổi bật của Việt Nam vào thành tựu phát triển chung của UNESCO?

Không phải ngẫu nhiên mà Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay đã dành những lời đánh giá đặc biệt cho Việt Nam trong chuyến thăm gần đây. Đó không chỉ là lời ghi nhận, mà còn là sự đánh giá của cộng đồng quốc tế đối với một quốc gia đang từng bước khẳng định mình như một đối tác truyền cảm hứng trong lòng Tổ chức.

Quan hệ Việt Nam - UNESCO là điểm sáng tiêu biểu, thể hiện vai trò chủ động, đóng góp vào tư duy toàn cầu về bảo tồn gắn với phát triển bền vững.

Những dấu mốc như chuyến thăm lịch sử của Tổng Bí thư Tô Lâm, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đến Trụ sở UNESCO và hai chuyến thăm Việt Nam của Tổng Giám đốc UNESCO đã góp phần định vị Việt Nam như một đối tác văn hóa, khoa học, giáo dục với tầm nhìn chiến lược.

Điều làm nên sự khác biệt của Việt Nam trong UNESCO không chỉ là cam kết chính trị, mà là khả năng hiện thực hóa các mục tiêu phát triển chung bằng những mô hình cụ thể, phù hợp với thực tiễn và nhu cầu toàn cầu.

Trong lĩnh vực giáo dục, Việt Nam không chỉ thực hiện tốt các mục tiêu giáo dục vì phát triển bền vững, việc miễn toàn bộ học phí đến hết trung học phổ thông cho học sinh công lập toàn quốc thể hiện quyết tâm quốc gia về “giáo dục cho mọi người”, được UNESCO đánh giá là “hình mẫu đổi mới chính sách” cần được chia sẻ rộng rãi. Việt Nam cũng tích cực đóng góp vào chuyển đổi số giáo dục, bình đẳng học tập và tham gia mạng lưới Thành phố học tập toàn cầu, thúc đẩy tinh thần học tập suốt đời, xây dựng xã hội học tập, xã hội tri thức, mang đến những giá trị cụ thể cho cộng đồng quốc tế.

Trong lĩnh vực khoa học, Việt Nam là đối tác tích cực trong các chương trình bảo tồn sinh học, đạo đức trí tuệ nhân tạo, bình đẳng giới và khoa học vì phát triển bền vững… Những công viên địa chất toàn cầu, khu dự trữ sinh quyển... không chỉ là tài nguyên thiên nhiên, mà còn là mô hình phát triển kinh tế - xã hội bền vững, góp phần nâng cao sinh kế của người dân và đóng góp vào phát triển của các địa phương.

Trong lĩnh vực văn hóa, với 9 di sản văn hóa vật thể, 16 di sản văn hóa phi vật thể, 11 di sản tư liệu và 3 Thành phố sáng tạo toàn cầu được UNESCO ghi danh, chúng ta tự hào là một trong những quốc gia có nền văn hóa phong phú, đa dạng, đậm đà bản sắc dân tộc, với những đặc trưng riêng có của từng vùng miền, đóng góp quan trọng vào kho tàng văn hóa nhân loại, là “điển hình mẫu mực” của mô hình hài hòa giữa bảo tồn và phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch bền vững, phát triển kinh tế và sinh kế của người dân.

Với vai trò tại sáu cơ chế điều hành then chốt, những đóng góp tích cực, có trách nhiệm của Việt Nam thúc đẩy đối thoại, hợp tác và đồng thuận, tìm lời giải thỏa đáng cho các vấn đề quan tâm chung trong bối cảnh tình hình quốc tế phức tạp, được lãnh đạo UNESCO và các nước hoan nghênh. Lãnh đạo UNESCO và bạn bè quốc tế nhận xét Việt Nam chính là câu trả lời cho nhiều vấn đề phức tạp của thế giới hiện nay.

Phu nhân Tổng Bí thư, bà Ngô Phương Ly trao chiếc áo dài truyền thống của Việt Nam tặng Tổng Giám đốc UNESCO Audrey Azoulay trong chuyến thăm Bảo tàng Phụ nữ Việt Nam, ngày 27/6/2025.

Thời gian tới, ngoại giao văn hóa cần làm gì để tiếp tục phát huy vai trò “vũ khí tâm công sắc bén”, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế?

Giai đoạn hai, ba năm tới rất then chốt đối với tiến trình đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng. Trong đó, công tác ngoại giao văn hóa có ý nghĩa quan trọng để phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam, tăng cường sức mạnh mềm quốc gia, hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước.

Một là tiếp tục quán triệt, bám sát và triển khai hiệu quả đường lối, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển văn hóa, ngoại giao văn hóa, để phát huy vai trò của văn hóa là ”hồn cốt của dân tộc”, “văn hóa vừa là phương tiện, vừa là phương châm, vừa là nguyên tắc, vừa là mục tiêu của đối ngoại; không ngừng nhân sức mạnh mềm quốc gia lên tầm cao mới” như Tổng Bí thư Tô Lâm đã chỉ đạo, góp phần khơi nguồn sức mạnh văn hóa là nguồn lực nội sinh và động lực to lớn để phát triển nhanh và bền vững đất nước; coi đầu tư cho văn hóa là đầu tư cho phát triển, chính sách văn hóa là đòn bẩy mạnh mẽ cho các hành động của quốc gia.

Hai là tiếp tục quảng bá các giá trị văn hóa, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam, trong đó chú trọng việc lan tỏa các giá trị, tư tưởng, quan điểm nhân sinh quan, thế giới quan tiến bộ và cao đẹp của dân tộc Việt Nam, đặc biệt là thông qua hình ảnh, giá trị tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và các danh nhân được UNESCO vinh danh.

Ba là gắn kết chặt chẽ hơn nữa các hoạt động ngoại giao văn hóa với hoạt động ngoại giao chính trị, ngoại giao kinh tế và công tác người Việt Nam ở nước ngoài.

Các đại biểu dự hội thảo khoa học quốc tế “Bảo vệ và phát huy giá trị Di sản thế giới: tiếp cận dựa vào cộng đồng vì sự phát triển bền vững” tại Khu di sản thế giới Hoàng thành Thăng Long - Hà Nội, ngày 21/5/2025.

Bốn là, trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ngoại giao văn hóa cần tiếp cận nhanh với tri thức mới của nhân loại, tranh thủ tối đa các nguồn lực để phục vụ phát triển bền vững đất nước, đặc biệt là trên các lĩnh vực ưu tiên như phát triển ngành công nghiệp văn hóa, công nghiệp sáng tạo, hợp tác quốc tế về khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo…

Năm là, tiếp tục thúc đẩy hoạt động ngoại giao văn hóa sáng tạo, bài bản với sự phối hợp nhịp nhàng của các bộ ngành, địa phương, người dân, nhất là người Việt Nam ở nước ngoài là những “Đại sứ văn hóa Việt Nam” lan tỏa giá trị văn hóa Việt Nam ở sở tại; đồng thời tiếp tục hoàn thiện thể chế, chính sách, cơ chế phối hợp về ngoại giao văn hóa một cách hệ thống, đồng bộ, liên thông để khơi thông nguồn lực xã hội.

Sáu là, thúc đẩy hội nhập văn hóa hai chiều, tiếp thu tinh hoa nhân loại, đồng thời lan tỏa bản sắc Việt. Ngoại giao văn hóa có thể giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn của các sự kiện quốc tế; hỗ trợ địa phương, doanh nghiệp mở rộng không gian văn hóa, từ triển lãm, liên hoan, điện ảnh… đến nghệ thuật số. Việc phát triển “không gian văn hóa Việt Nam ở nước ngoài” sẽ góp phần nâng cao vị thế cộng đồng kiều bào, tạo điểm tựa vững chắc cho văn hóa Việt hiện diện bền vững trên bản đồ thế giới.

TRỌNG VŨ

Nguồn TG&VN : https://baoquocte.vn/ngoai-giao-van-hoa-vu-khi-tam-cong-cham-den-trai-tim-ban-be-quoc-te-325653.html