Đây không chỉ là một địa danh, mà còn là một biểu tượng của lòng yêu nước và ý chí quật cường của thế hệ cha ông, nơi khai sinh ra lực lượng vũ trang cách mạng đầu tiên của tỉnh Thanh Hóa.
Xã Ngọc Trạo được thiên nhiên ban tặng một vị thế hiểm trở nhưng vô cùng đắc địa. Vùng đất này được bao bọc bởi những ngọn đồi, ngọn núi trùng điệp, cây cối xanh tươi, tạo thành một "pháo đài" tự nhiên vững chắc.
Chính vì thế, từ tháng 7 năm 1941, Tỉnh ủy Thanh Hóa đã chọn Ngọc Trạo làm nơi xây dựng căn cứ địa cách mạng, lấy các vùng lân cận như Vĩnh Lộc, Yên Định, Thọ Xuân, Thiệu Hóa làm hậu phương vững chắc.
Chiến khu du kích Ngọc Trạo
Vào đêm 19 tháng 9 năm 1941, dưới lá cờ đỏ sao vàng thiêng liêng, Đội du kích Ngọc Trạo chính thức được thành lập tại Hang Treo. Đây là sự kiện có ý nghĩa vô cùng to lớn, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong phong trào cách mạng của tỉnh.
Từ đây, Đảng bộ và nhân dân Thanh Hóa đã có một lực lượng vũ trang chủ lực để làm nòng cốt cho cuộc đấu tranh giành độc lập sau này.
Chỉ sau một tháng, Đội du kích Ngọc Trạo đã lớn mạnh với 83 thành viên, được tổ chức thành hai trung đội với đầy đủ các tiểu đội súng, dao, kiếm, trinh sát, y tế và hậu cần.
Tuy nhiên, khi đang trên đà phát triển, đội du kích đã phải đối mặt với một trận càn quét lớn từ quân địch. Cuộc chiến không cân sức đã diễn ra, quân ta với vũ khí thô sơ đã chiến đấu dũng cảm chống lại kẻ thù được trang bị hiện đại.
Con, cháu của liệt sỹ Hoàng Văn Môn - Những chiến sĩ cách mạng năm xưa, về thắp nén hương thơm tưởng nhớ và tri ân
Để bảo toàn lực lượng, Ban chỉ huy đã quyết định rút quân và phân tán về các địa phương để tiếp tục hoạt động bí mật. Mặc dù đội du kích Ngọc Trạo phải tạm thời giải thể, nhưng những hạt giống cách mạng mà họ gieo đã nảy mầm và phát triển mạnh mẽ, tiếp tục là ngọn lửa thắp sáng phong trào cách mạng của toàn tỉnh.
Ngày nay, di tích lịch sử Ngọc Trạo đã được công nhận là Di tích cấp Quốc gia, được đầu tư tôn tạo để trở thành một không gian thiêng liêng và trang trọng.
Mỗi năm, nơi đây đón hàng nghìn lượt du khách, đặc biệt là các bạn trẻ, con cháu của những chiến sĩ cách mạng năm xưa, về thắp nén hương thơm tưởng nhớ và tri ân.
Thành Phan