Ngôi đền trên đỉnh núi và dấu tích của một nền văn minh đã 'biến mất'

5 giờ trướcBài gốc

Bản tái tạo kỹ thuật số của tàn tích đền thờ Tiwanaku mới được phát hiện ở dãy Andes của Bolivia. Ảnh: José Capriles / Penn State.

Dấu vết mới về đế chế đã biến mất từ 1.000 năm trước

Một nhóm nhà nghiên cứu quốc tế đã khảo sát vùng núi Andes và phát hiện tàn tích một quần thể đền thờ nằm trên đỉnh đồi, cách khu di tích Tiwanaku đã biết khoảng 209 km về phía nam.

Theo nghiên cứu đăng trên tạp chí Antiquity, phát hiện này có thể cung cấp thêm chi tiết về nền văn minh Tiwanaku – một trong những nền văn minh đầu tiên của dãy Andes và là tiền thân hùng mạnh của đế chế Inca – cho đến khi nó biến mất một cách bí ẩn khoảng 1.000 năm trước.

“Xã hội của họ sụp đổ vào khoảng năm 1000 sau Công nguyên và đã trở thành phế tích khi người Inca chinh phục Andes vào thế kỷ 15,” ông Jose Capriles – Phó giáo sư nhân học tại Đại học Penn State và là tác giả chính của nghiên cứu – cho biết trong một tuyên bố.

Ông cho biết, ở thời kỳ đỉnh cao, họ sở hữu một cấu trúc xã hội tổ chức cao, để lại các di tích kiến trúc như kim tự tháp, đền bậc thang và các khối đá đơn, hầu hết phân bố ở các địa điểm xung quanh hồ Titicaca.

Các nhà nghiên cứu đã xây dựng lại để tiết lộ diện mạo của ngôi đền cổ. Nguồn: José Capriles / Penn State. Creative Commons.

Mặc dù chúng ta biết sự kiểm soát và ảnh hưởng của Tiwanaku đã mở rộng xa hơn nhiều, nhưng giới học giả vẫn tranh luận về mức độ kiểm soát thực tế của họ đối với các vùng xa xôi, theo ông Capriles.

Việc tìm kiếm cách khu vực được coi là trung tâm của vùng đất Tiwanaku hơn 160 km là hợp lý khi xem xét lịch sử, ông Capriles nhận định.

Vào thời kỳ đỉnh cao của nền văn minh, vị trí ngọn đồi không có gì đặc biệt nơi quần thể được tìm thấy đã kết nối 3 tuyến thương mại chính: từ cao nguyên màu mỡ phía bắc, vùng khô cằn phía tây và các thung lũng Andean giàu nông nghiệp phía đông.

Ông Capriles cho biết con người đã di chuyển, buôn bán và xây dựng các công trình kỷ niệm tại những địa điểm có ý nghĩa trên khắp cảnh quan núi non khô hạn.

Ngôi đền lớn, kiến trúc độc đáo, liên kết nghi lễ và thương mại

Sau khi nhóm tìm thấy một mảnh đất hình tứ giác chưa được lập bản đồ, họ bắt đầu tìm kiếm kỹ lưỡng hơn.

“Vì các đặc điểm rất mờ nhạt, chúng tôi đã kết hợp nhiều ảnh vệ tinh lại với nhau,” ông Capriles cho biết.

Bằng cách sử dụng kỹ thuật đo ảnh lập thể từ UAV để tạo ra mô hình 3D gần đúng, các nhà nghiên cứu đã phát hiện các hàng đá sắp xếp theo hình dạng một ngôi đền cổ có kích thước dài 125 mét và rộng 145 mét (tương đương kích thước của một khu phố).

Theo nghiên cứu, khu đền bao gồm một công trình dạng mô-đun lớn với sân bên trong nằm thấp hơn mặt đất.

“Quần thể này đóng vai trò như một điểm trung chuyển quyền lực, hiện thực hóa ảnh hưởng của nhà nước Tiwanaku,” nhóm tác giả viết. Bố cục kiến trúc cũng cho thấy sự liên kết với các nghi lễ vào thời điểm xuân phân và thu phân.

Trên thực địa, nhóm khảo cổ phát hiện nhiều mảnh vỡ của ly keru – loại ly dùng để uống bia ngô chicha trong các lễ hội truyền thống.

Bề mặt của ngôi đền chứa nhiều mảnh vỡ của cốc keru dùng để uống chicha, một loại bia ngô truyền thống, trong các lễ hội và lễ kỷ niệm nông nghiệp, Ảnh: José Capriles / Penn State.

Ngô được sử dụng để ủ bia này không phải trồng tại địa điểm cao nguyên nơi đặt ngôi đền, mà có nguồn gốc từ các thung lũng Cochabamba phía đông – cho thấy tầm quan trọng của địa điểm này như một trung tâm giao thương.

Ông Capriles cho rằng ngôi đền cũng có chức năng tôn giáo, điều phổ biến thời bấy giờ. “Phần lớn các giao dịch kinh tế và chính trị đều phải thông qua yếu tố thiêng liêng, bởi đó là thứ ngôn ngữ chung giúp nhiều nhóm người hợp tác với nhau,” ông nhận định.

Thị trưởng Ventura Guaravo của thành phố Caracollo, nơi phát hiện ngôi đền, cho biết các phát hiện khảo cổ đã hé lộ một phần di sản địa phương lâu nay bị lãng quên. Thành phố đang phối hợp với chính quyền cấp bang và quốc gia để bảo tồn khu di tích.

“Hiểu thêm về quá khứ của địa điểm cổ đại này cho chúng ta cái nhìn về cách con người từng hợp tác với nhau và làm thế nào các dấu vết vật chất có thể phản ánh quyền lực chính trị, kinh tế,” - ông Capriles nói.

“Vẫn còn rất nhiều điều ẩn giấu mà chúng ta chưa biết, và có thể đang nằm ngay trước mắt.” – ông cho biết thêm.

Theo IE

Hải Yến

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/ngoi-den-tren-dinh-nui-va-dau-tich-cua-mot-nen-van-minh-da-bien-mat-post737663.html