Ngọn lửa Hà Nội thắp sáng trận tuyến toàn cầu chống tội phạm mạng

10 giờ trướcBài gốc

Sự kiện này không chỉ là một nghi thức ngoại giao thông thường, mà vang lên như một lời tuyên bố chung của kỷ nguyên số về quyết tâm đoàn kết trước hiểm họa an ninh mạng toàn cầu.

Uy tín Việt Nam và thông điệp “số hóa vì hòa bình”

Việc LHQ lựa chọn Việt Nam làm nước chủ trì lễ mở ký công ước để lại ấn tượng mạnh mẽ trên trường quốc tế - được xem là sự ghi nhận xứng đáng cho vai trò và đóng góp của Việt Nam trong lĩnh vực an ninh mạng toàn cầu. Sự hiện diện của Chủ tịch nước Lương Cường, Tổng Thư ký LHQ António Guterres cùng nhiều nhà lãnh đạo cấp cao khác càng làm nổi bật tầm vóc chính trị của sự kiện này.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh, sự kiện quy tụ nhiều nguyên thủ quốc gia và quan chức cấp cao tại Hà Nội cho thấy niềm tin và sự ủng hộ lớn của bạn bè quốc tế đối với Việt Nam.

Thực tế, nhiều năm qua, Việt Nam luôn chủ động đề xuất sáng kiến, tham gia tích cực vào tiến trình đàm phán công ước với tinh thần trách nhiệm cao. Việc có mặt trong nhóm quốc gia đầu tiên đặt bút ký cũng thể hiện cam kết chính trị mạnh mẽ của Việt Nam trong việc sớm phê chuẩn và triển khai công ước theo đúng lộ trình chung. Đây là bước đi cụ thể hóa chủ trương chủ động, tích cực hội nhập quốc tế, đồng thời khẳng định vị thế ngày càng cao của đất nước trên bàn cờ an ninh mạng quốc tế.

Bộ trưởng Lương Tam Quang đề nghị UNODC tiếp tục hỗ trợ Việt Nam nội luật hóa Công ước Hà Nội, mở rộng các chương trình đào tạo chuyên sâu về điều tra kỹ thuật số, thu thập và bảo quản chứng cứ điện tử, ngày 25/10/2025.

Không chỉ dừng lại ở ý nghĩa ngoại giao, Việt Nam còn nhìn nhận Công ước Hà Nội như một công cụ chiến lược để bảo vệ chủ quyền số của mình trong kỷ nguyên toàn cầu hóa. Tại một tọa đàm chính sách bên lề, Thượng tướng Phạm Thế Tùng, Thứ trưởng Bộ Công an cảnh báo rằng, tội phạm mạng xuyên quốc gia đang là mối đe dọa thường trực tới an ninh và chủ quyền của mọi quốc gia. Do đó, việc tham gia công ước đối với Việt Nam trước tiên nhằm tạo dựng một “lá chắn pháp lý” bảo vệ lợi ích quốc gia trên không gian mạng.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh công ước được thiết kế với sự tôn trọng cao độ nguyên tắc chủ quyền: mỗi nước có quyền định nghĩa tội phạm mạng theo luật pháp của mình và hợp tác trên cơ sở tự nguyện, bình đẳng. Điều này giúp xua tan lo ngại rằng việc hợp tác quốc tế có thể bị lợi dụng để xâm phạm thẩm quyền nội bộ - một vấn đề vốn nhạy cảm với nhiều nước đang phát triển. Ngược lại, bằng việc chủ động tham gia và thậm chí góp phần dẫn dắt quá trình xây dựng công ước, Việt Nam vừa tranh thủ được sự hỗ trợ kỹ thuật, chia sẻ kinh nghiệm từ các đối tác để nâng cao năng lực phòng, chống tội phạm mạng, vừa đóng góp vào việc định hình “luật chơi” chung, sao cho phù hợp với lợi ích và hoàn cảnh của mình.

Tầm nhìn chiến lược của Việt Nam trong hợp tác an ninh mạng toàn cầu được thể hiện rõ nét qua bài phát biểu bế mạc đầy tâm huyết của Bộ trưởng Lương Tam Quang. Đồng chí Bộ trưởng ví Công ước Hà Nội như “ngọn hải đăng soi đường cho sự hợp tác toàn cầu về an ninh mạng”, hướng nhân loại đến mục tiêu cao cả “công nghệ vì con người, số hóa vì hòa bình”. Thông điệp mang tính triết lý này đã nâng tầm cuộc chiến chống tội phạm mạng - từ nhiệm vụ thuần túy của lực lượng thực thi pháp luật trở thành một sứ mệnh hướng tới phát triển bền vững và nhân văn. Theo Bộ trưởng Lương Tam Quang, để hiện thực hóa khát vọng “số hóa vì hòa bình”, cộng đồng quốc tế phải chung tay dựa trên nền tảng đồng thuận chiến lược.

Bộ trưởng Lương Tam Quang đúc kết 3 điểm đồng thuận nền tảng đạt được tại Hà Nội. Trước hết, tất cả các quốc gia đều thống nhất nhìn nhận công ước này như một cột mốc lịch sử mang tầm chiến lược, thể hiện tầm nhìn và nỗ lực chung nhằm kiến tạo một không gian mạng an toàn, đáng tin cậy cho mọi người. Văn kiện này đặt nền móng pháp lý toàn cầu cho sự hợp tác, tái khẳng định giá trị của chủ nghĩa đa phương, đối thoại bình đẳng và tôn trọng chủ quyền quốc gia, để đảm bảo không gian mạng phục vụ lợi ích hòa bình, công lý và phát triển bền vững. Điểm đồng thuận thứ hai toát lên từ chính sự tham gia đông đảo của đại diện khắp năm châu, thể hiện tinh thần đoàn kết và ý chí chính trị mạnh mẽ. Việc 72 quốc gia cùng ký kết ngay lập tức chứng tỏ quyết tâm cao độ của cộng đồng quốc tế trong cuộc chiến cam go này, đồng thời mở ra những cơ hội mới để tăng cường hợp tác, củng cố lòng tin lẫn nhau và thúc đẩy tiến bộ chung của nhân loại.

Cuối cùng, thành công của sự kiện, từ việc công ước được thông qua bằng đồng thuận đến lễ ký diễn ra suôn sẻ tại Hà Nội, đã tái khẳng định vai trò trung tâm của LHQ trong việc giải quyết các thách thức toàn cầu. Đồng thời, kết quả đó còn cho thấy niềm tin đặc biệt của quốc tế đối với vai trò, uy tín và năng lực của Việt Nam - đặc biệt là lực lượng CAND - trong cương vị nước chủ nhà tiên phong và đồng kiến tạo công ước, góp phần bảo đảm an ninh cho một không gian mạng an toàn, nhân văn và bền vững.

Những đồng thuận lịch sử nói trên chính là tiền đề để tiến tới giai đoạn hành động. Bộ trưởng Lương Tam Quang kêu gọi tất cả các quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp “tăng cường hợp tác, thực thi hiệu quả Công ước Hà Nội bằng sự đoàn kết và lòng tin chiến lược”, qua đó chia sẻ trách nhiệm, kinh nghiệm, công nghệ và nguồn lực một cách chân thành, đặc biệt hỗ trợ các nước còn hạn chế về năng lực. Bộ trưởng phân tích rào cản lớn nhất cản trở hợp tác xuyên biên giới chính là sự thiếu vắng lòng tin khi phải chia sẻ dữ liệu, chứng cứ nhạy cảm. Chỉ khi các chính phủ xây dựng được lòng tin chiến lược, họ mới dám mở rộng hợp tác, để công ước không dừng lại ở câu chữ ngoại giao mà còn vận hành hiệu quả trong thực tế, mang lại các kết quả cụ thể. Thông điệp “đoàn kết và lòng tin” này một lần nữa cho thấy Việt Nam đang định hướng cuộc chơi bằng tư duy kiến tạo: đặt lợi ích chung và niềm tin lẫn nhau làm gốc rễ cho mọi hành động trên không gian mạng.

Chủ tịch nước Lương Cường tới dự Lễ mở ký Công ước Hà Nội.

Lộ trình triển khai và trọng tâm hợp tác

Dẫu thành công rực rỡ, lễ mở ký Công ước Hà Nội chỉ là khởi đầu cho một chặng đường dài phía trước. Để biến những cam kết trên giấy thành hiện thực, cộng đồng quốc tế sẽ phải đối mặt với không ít thách thức - từ khác biệt pháp lý đến chênh lệch năng lực kỹ thuật giữa các nước. Ngay tại sự kiện, nhiều đại biểu thẳng thắn chỉ ra rằng, hợp tác điều tra tội phạm mạng thời gian qua vẫn gặp vô vàn khó khăn, chủ yếu do mỗi nước một khác về pháp luật và thiếu cơ chế chung để phối hợp nhịp nhàng.

Trước thực tế đó, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng đã đề xuất một lộ trình hành động với những trọng tâm ưu tiên nhằm giúp công ước sớm đi vào cuộc sống. Ưu tiên đầu tiên là nhanh chóng lấp đầy “khoảng trống” pháp lý. Các quốc gia được kêu gọi sớm hoàn tất thủ tục gia nhập và nội luật hóa các quy định của công ước, trong đó hình sự hóa đầy đủ các hành vi phạm tội mạng mới xuất hiện, đồng thời quy định rõ quy trình thu thập, bảo quản và chia sẻ chứng cứ điện tử. Song song đó, quá trình thực thi đòi hỏi sự linh hoạt vận dụng cả luật quốc tế lẫn luật trong nước nhằm tối ưu hiệu quả hợp tác điều tra.

Bên cạnh vấn đề luật pháp, một thay đổi tư duy quan trọng là chuyển trọng tâm sang hợp tác công - tư. Thực tế cho thấy các công ty công nghệ, nhà cung cấp dịch vụ Internet, ngân hàng và đặc biệt là các sàn giao dịch tiền điện tử đang nắm giữ khối dữ liệu khổng lồ về danh tính và hoạt động của tội phạm mạng. “Đây là nguồn chứng cứ vô cùng quan trọng”, Thứ trưởng Phạm Thế Tùng nhấn mạnh, bởi nó giúp cơ quan chức năng có đủ bằng chứng để xử lý tội phạm. Do đó, Công ước Hà Nội đề cao việc thiết lập cầu nối pháp lý để nhà chức trách các nước có thể nhanh chóng yêu cầu và tiếp nhận hỗ trợ từ khu vực tư nhân, nhất là khi điều tra các vụ lừa đảo trực tuyến hay rửa tiền thông qua tiền điện tử.

Đại diện sàn giao dịch Binance chia sẻ rằng hầu như không một vụ án mạng xuyên biên giới nào có thể thiếu sự hợp tác của khối doanh nghiệp công nghệ và ông “chưa từng gặp vụ nào mà không cần dữ liệu từ khu vực tư nhân”. Chi tiết này cho thấy mối liên kết chặt chẽ giữa cơ quan công quyền và các nền tảng số mang ý nghĩa sống còn. Giới chuyên gia đánh giá việc công ước yêu cầu tăng cường phối hợp với khu vực tư nhân là bước đi “hoàn toàn cần thiết” để kịp thời phát hiện, truy vết tội phạm trên không gian mạng.

Một trụ cột khác của lộ trình hậu công ước là nâng cao năng lực kỹ thuật cho những quốc gia còn hạn chế. Việt Nam kêu gọi các nước thường xuyên chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ và công cụ mới, hỗ trợ lẫn nhau xây dựng các trung tâm ứng phó sự cố an ninh mạng chuyên biệt, đồng thời đẩy mạnh đào tạo, tập huấn cho lực lượng thực thi pháp luật tuyến đầu. Chỉ như vậy, khoảng cách về khả năng ứng phó giữa các quốc gia mới dần được thu hẹp, giúp toàn hệ thống cùng tiến bộ trước những thủ đoạn tấn công ngày càng tinh vi.

Đặc biệt, ngay tại Hà Nội, phái đoàn Việt Nam đã đề xuất LHQ thành lập các trung tâm đào tạo khu vực về điều tra tội phạm mạng và chứng cứ điện tử để hỗ trợ hiệu quả hơn cho các nước đang phát triển. Sáng kiến này được nhiều đại biểu tán thành, coi như một bước đi cụ thể nhằm biến những cam kết hỗ trợ kỹ thuật trong công ước thành hành động thiết thực.

Cùng với giải pháp kỹ thuật, yếu tố “con người” cũng được đề cao như tuyến phòng thủ đầu tiên. Công ước khuyến khích các quốc gia phối hợp xây dựng chương trình tuyên truyền, nâng cao nhận thức và kỹ năng bảo mật cho cộng đồng. Mục tiêu là để mỗi người dân trở thành “lá chắn đầu tiên” trên không gian mạng, biết tự bảo vệ mình trước những thủ đoạn lừa đảo, xâm nhập hay đánh cắp dữ liệu ngày càng tinh vi.

Tinh thần này được thể hiện sinh động qua tọa đàm cấp cao với chủ đề “Không để ai bị bỏ lại phía sau: Bảo vệ phụ nữ và trẻ em khỏi xâm hại, bóc lột trực tuyến”, nơi các đại biểu thảo luận các biện pháp bảo vệ phụ nữ và trẻ em trước nạn quấy rối, bóc lột trên mạng. Việt Nam chia sẻ nhiều sáng kiến như chương trình “Vaccine số” và mạng lưới bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, thể hiện quyết tâm không để ai bị bỏ lại phía sau trong kỷ nguyên số. Đó chính là hiện thân của phương châm “công nghệ vì con người” - bảo đảm quá trình chuyển đổi số luôn song hành với an toàn, nhân văn và tôn trọng các giá trị con người.

Cuối cùng, để Công ước Hà Nội vận hành trôi chảy, rất cần một cơ chế điều phối toàn cầu hữu hiệu. Bộ Công an Việt Nam đề xuất LHQ và INTERPOL đóng vai trò “nhạc trưởng” kết nối các quốc gia - từ việc thiết lập mạng lưới 24/7 để trao đổi thông tin tội phạm, đến hỗ trợ điều phối điều tra chung, dẫn độ tội phạm, truy bắt các đối tượng lẩn trốn qua biên giới và chia sẻ nguồn lực kỹ thuật khi cần thiết. Các đại biểu nhất trí rằng một mạng lưới hợp tác linh hoạt như vậy chính là chìa khóa để xử lý hiệu quả các vụ án mạng xuyên quốc gia trong tương lai. Lần đầu tiên, thông qua công ước, thế giới kỳ vọng sẽ hình thành được một chuẩn mực chung và một đầu mối phối hợp thường trực, giúp luật pháp của các nước “nói cùng một ngôn ngữ” khi đối phó tội phạm mạng.

Khổng Hà

Nguồn ANTG : https://antg.cand.com.vn/su-kien-binh-luan-antg/ngon-lua-ha-noi-thap-sang-tran-tuyen-toan-cau-chong-toi-pham-mang-i786207/