Các thành viên CLB tập lại trước khi biểu diễn
“Mái nhà then” ấm tình bản Tày
Câu lạc bộ (CLB) Hát then bản Đắk Lép, xã Trường Xuân được thành lập từ năm 2016. Người khởi xướng là ông Nông Văn Khang (SN 1967), hiện là Chủ nhiệm CLB. Thời điểm đó, việc quy tụ những người yêu then gặp không ít khó khăn bởi bà con chủ yếu lo làm kinh tế, chưa mặn mà với các sinh hoạt văn hóa truyền thống.
Nhưng rồi, từng câu hát, từng tiếng đàn tính vẫn kiên nhẫn ngân lên nơi mái nhà sàn nhỏ của ông và những người lớn tuổi mỗi đêm đã lay động lòng người. Từ vài ba thành viên ban đầu, đến nay, CLB đã có gần 30 người tham gia, trong đó có cả những gia đình nhiều thế hệ cùng góp mặt như mẹ con, chị em, vợ chồng cùng hát. Họ tìm thấy niềm vui, sự kết nối và cả một phần ký ức trong mỗi làn điệu then xưa.
Cô Mông Thị Duyên là một trong những thành viên gắn bó lâu năm kể: “Lúc đầu, tôi chỉ đứng bên nghe nhưng rồi ngấm lúc nào không hay. Câu hát ấy nhẹ nhàng mà sâu lắng, như đang kể lại chính cuộc đời mình, về quê hương, tình mẹ, tình yêu đôi lứa…”. Đều đặn mỗi tuần, dưới mái hiên nhà sàn, người dân lại quây quần bên nhau: người đàn, người hát, người ôn bài cũ, người dạy lại cho lớp trẻ. Có lúc cả bản lặng đi để nghe điệu then ngân lên giữa đêm, như một lời thủ thỉ ru lòng người.
Không dừng lại ở việc bảo tồn một nét văn hóa, CLB còn chủ động sáng tác thêm lời mới, truyền tải những câu chuyện hôm nay. Chủ đề bài hát ngày càng đa dạng: hát ru cháu, ru con, mừng Đảng, mừng đất nước, ngợi ca quê hương… Tất cả tạo nên một đời sống văn hóa vừa cổ truyền vừa đầy sức sống mới.
Sống trong lòng cộng đồng
Trong số các thành viên của CLB, em La Thị Nhật Lệ, học sinh lớp 11A, Trường Dân tộc nội trú Đắk Song là một trong những người ít tuổi nhất. Từ năm lớp 3, em đã theo bác Khang đi sinh hoạt CLB, lúc đầu chỉ ngồi nghe, không hiểu nhiều, nhưng điệu then cứ thấm dần như mưa bụi. “Em không học mà tự thuộc, lúc đầu chỉ ngân nga, sau rồi đắm say. Càng hát càng thấy hay và gần gũi, như mình được trở về với chính gốc rễ của mình”, Nhật Lệ chia sẻ bằng ánh mắt trìu mến.
Từ những tối ngồi bên cạnh các cô chú, nghe câu chuyện về tình mẹ, về người yêu, về mùa xuân và núi rừng quê hương, Lệ lớn dần trong những làn điệu ấy. Em hát rồi mang lời then đến trường, biểu diễn trong các dịp giao lưu văn hóa như một cách giới thiệu về bản sắc dân tộc mình với bạn bè.
Giờ đây, CLB Hát then bản Đắk Lép đã trở thành nơi gắn kết, sẻ chia của nhiều thế hệ. Không chỉ là không gian văn nghệ, đó còn là chốn gửi gắm nỗi nhớ quê của những người đi xa, là nơi con cháu tìm về cội nguồn văn hóa. Từ những buổi biểu diễn nhỏ trong bản, CLB ngày càng được biết đến rộng rãi. Họ đã tham gia nhiều sự kiện cấp xã, cấp huyện, góp mặt trong các cuộc thi văn nghệ, để lại nhiều ấn tượng đẹp trong lòng khán giả.
Đặc biệt, trong Đại hội Đảng bộ xã Trường Xuân vừa qua, CLB vinh dự được mời biểu diễn tiết mục chào mừng. Với các thành viên, đây không chỉ là niềm tự hào, mà còn là minh chứng cho sự lan tỏa của điệu then như một di sản đang sống trong lòng cộng đồng. Mỗi câu hát ngân lên là một lời khẳng định: dù thời gian có trôi, hồn cốt văn hóa dân tộc vẫn được giữ gìn qua từng thế hệ, từng nốt nhạc và từng trái tim yêu quê hương.
Nguyễn Hiền