Ngừng bắn Israel – Iran: Mỹ giữ vai trò trung gian, nhưng căng thẳng chưa hạ nhiệt

8 giờ trướcBài gốc

Trước đó vào thứ Ba, cả Iran và Israel đều báo hiệu rằng cuộc chiến tranh trên không giữa hai quốc gia đã kết thúc, ít nhất là hiện tại, sau khi ông Trump công khai chỉ trích họ vì vi phạm lệnh ngừng bắn mà ông đã công bố lúc 0500 GMT.

Khi hai quốc gia dỡ bỏ các hạn chế dân sự sau 12 ngày chiến tranh – mà Mỹ tham gia bằng một cuộc tấn công vào các cơ sở làm giàu uranium của Iran – mỗi bên đều tìm cách tuyên bố chiến thắng.

Ông Trump cho biết vào cuối tuần rằng việc Mỹ triển khai bom 30.000 pound đã "xóa sổ" chương trình hạt nhân của Iran. Nhưng tuyên bố đó dường như đã bị mâu thuẫn bởi một đánh giá ban đầu của một trong các cơ quan tình báo của chính quyền ông, theo ba người quen thuộc với vấn đề này.

Một trong những nguồn tin cho biết kho uranium đã làm giàu của Iran không bị loại bỏ, và chương trình hạt nhân của nước này, phần lớn được chôn sâu dưới lòng đất, có thể chỉ bị trì hoãn một hoặc hai tháng. Iran nói rằng nghiên cứu hạt nhân của họ là để sản xuất năng lượng dân sự.

Nhà Trắng cho biết đánh giá tình báo là "hoàn toàn sai". Theo báo cáo, được Cơ quan Tình báo Quốc phòng sản xuất, các cuộc tấn công đã phong tỏa lối vào hai trong số các cơ sở, nhưng không làm sập các tòa nhà ngầm, một trong những người quen thuộc với các phát hiện của báo cáo cho biết.

Một số máy ly tâm vẫn còn nguyên vẹn sau các cuộc tấn công, tờ Washington Post cho biết, trích dẫn một người giấu tên quen thuộc với báo cáo.

Chính quyền Trump đã nói với Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc vào thứ Ba rằng các cuộc tấn công cuối tuần của họ vào các cơ sở hạt nhân của Iran đã "làm suy yếu" chương trình hạt nhân của Iran, khác với khẳng định trước đó của ông Trump rằng các cơ sở đã bị "xóa sổ".

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu cho biết vào thứ Ba rằng cuộc tấn công vào Iran đã loại bỏ mối đe dọa hủy diệt hạt nhân và quyết tâm ngăn chặn bất kỳ nỗ lực nào của Tehran nhằm khôi phục chương trình vũ khí của mình.

"Chúng tôi đã loại bỏ hai mối đe dọa hiện hữu ngay lập tức đối với chúng tôi: mối đe dọa hủy diệt hạt nhân và mối đe dọa hủy diệt bởi 20.000 tên lửa đạn đạo", Netanyahu nói.

Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cho biết đất nước ông đã thành công trong việc kết thúc cuộc chiến trong một điều mà ông gọi là "chiến thắng vĩ đại", theo truyền thông Iran. Pezeshkian cũng nói với Thái tử Saudi Arabia Mohammed bin Salman rằng Tehran sẵn sàng giải quyết những khác biệt với Mỹ, theo hãng thông tấn chính thức IRNA.

Israel đã phát động cuộc chiến trên không bất ngờ vào ngày 13 tháng 6, tấn công các cơ sở hạt nhân của Iran và giết chết các chỉ huy quân sự hàng đầu trong đòn giáng nặng nề nhất đối với Cộng hòa Hồi giáo kể từ cuộc chiến tranh những năm 1980 với Iraq.

Iran, quốc gia phủ nhận việc cố gắng chế tạo vũ khí hạt nhân, đã đáp trả bằng các loạt tên lửa vào các địa điểm quân sự và thành phố của Israel.

Quân đội Israel đã dỡ bỏ các hạn chế về hoạt động trên khắp đất nước vào lúc 8 giờ tối giờ địa phương (1700 GMT), và các quan chức cho biết Sân bay Ben Gurion, sân bay chính của nước này gần Tel Aviv, đã mở cửa trở lại. Không phận Iran cũng sẽ được mở cửa trở lại, Nournews liên kết với nhà nước đưa tin.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết ông Trump đã làm trung gian thỏa thuận ngừng bắn với Netanyahu, và các quan chức chính quyền khác đã liên lạc với chính phủ Iran.

Thỏa thuận đình chiến dường như mong manh: Cả Israel và Iran mất nhiều giờ để thừa nhận rằng họ đã chấp nhận lệnh ngừng bắn và cáo buộc nhau vi phạm.

Ông Trump đã chỉ trích cả hai bên nhưng đặc biệt gay gắt với Israel, nói với đồng minh thân cận của Mỹ rằng hãy "bình tĩnh lại đi". Sau đó, ông nói rằng Israel đã hủy các cuộc tấn công tiếp theo theo lệnh của ông.

Bộ trưởng Quốc phòng Israel, Israel Katz, cho biết ông đã nói với người đồng cấp Mỹ, Pete Hegseth, rằng đất nước ông sẽ tôn trọng lệnh ngừng bắn trừ khi Iran vi phạm. Pezeshkian cũng nói rằng Iran sẽ tôn trọng lệnh ngừng bắn miễn là Israel làm như vậy, theo truyền thông Iran.

Liệu thỏa thuận ngừng bắn Israel-Iran có thể giữ vững hay không là một câu hỏi lớn do sự ngờ vực sâu sắc giữa hai kẻ thù. Nhưng khả năng ông Trump làm trung gian một lệnh ngừng bắn cho thấy Washington vẫn giữ được một số đòn bẩy trong khu vực bất ổn này.

Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Israel Eyal Zamir cho biết một "chương quan trọng" của cuộc xung đột đã kết thúc nhưng chiến dịch chống lại Iran vẫn chưa kết thúc. Ông nói quân đội sẽ tập trung lại vào cuộc chiến chống lại các chiến binh Hamas do Iran hậu thuẫn ở Gaza.

Bộ chỉ huy quân sự của Iran cũng cảnh báo Israel và Mỹ hãy học hỏi từ những "đòn giáng chí mạng" mà họ đã gây ra trong cuộc xung đột.

Chính quyền Iran cho biết 610 người đã thiệt mạng ở nước họ do các cuộc tấn công của Israel và 4.746 người bị thương. Cuộc bắn phá trả đũa của Iran đã giết chết 28 người ở Israel, lần đầu tiên các hệ thống phòng không của nước này bị xuyên thủng bởi số lượng lớn tên lửa của Iran.

Giá dầu giảm mạnh và thị trường chứng khoán trên toàn thế giới tăng mạnh, một dấu hiệu của sự tin tưởng được tạo ra bởi lệnh ngừng bắn, điều này đã xua tan nỗi lo sợ về sự gián đoạn nguồn cung dầu quan trọng từ Vùng Vịnh.

Trước đó trong ngày, ông Trump đã quở trách Israel bằng một từ tục tĩu trong một sự bùng phát bất thường đối với một đồng minh mà ông đã tham gia cuộc chiến trên không hai ngày trước đó bằng cách thả những quả bom xuyên hầm khổng lồ vào các địa điểm hạt nhân dưới lòng đất của Iran.

Trước khi rời Nhà Trắng để tới hội nghị thượng đỉnh NATO ở châu Âu, ông Trump nói với các phóng viên rằng ông không hài lòng với cả hai bên vì vi phạm lệnh ngừng bắn nhưng đặc biệt thất vọng với Israel, mà ông nói đã "xả hết" ngay sau khi đồng ý thỏa thuận.

"Tôi phải khiến Israel bình tĩnh lại ngay bây giờ," ông Trump nói. Iran và Israel đã chiến đấu "quá lâu và quá ác liệt đến nỗi họ không biết mình đang làm cái quái gì nữa."

Văn phòng của Netanyahu thừa nhận Israel đã đánh bom một địa điểm radar gần Tehran trong một cuộc trả đũa cho tên lửa Iran được bắn ba tiếng rưỡi sau khi lệnh ngừng bắn dự kiến bắt đầu.

Họ không nói rõ liệu cuộc tấn công vào địa điểm radar diễn ra trước hay sau khi họ nói chuyện.

Cộng hòa Hồi giáo phủ nhận việc phóng bất kỳ tên lửa nào và nói rằng các cuộc tấn công của Israel đã tiếp tục trong một tiếng rưỡi sau thời điểm ngừng bắn dự kiến bắt đầu.

"Ai làm trung gian hay chuyện đó xảy ra như thế nào không quan trọng," Reza Sharifi, 38 tuổi, nói khi đang trở về Tehran từ Rasht trên Biển Caspi, nơi anh ta đã chạy trốn cùng gia đình. "Chiến tranh đã kết thúc. Nó đáng lẽ không bao giờ nên bắt đầu ngay từ đầu."

Theo Tổng hợp

Huy Hoàng

Nguồn Thị Trường Tài Chính : https://thitruongtaichinh.kinhtedothi.vn/tai-chinh/ngung-ban-israel-iran-my-giu-vai-tro-trung-gian-nhung-cang-thang-chua-ha-nhiet-145395.html