Xã Tây Phương xử lý các vi phạm về đất đai trên địa bàn. Ảnh N.M
Phù hợp khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp
Ngày 19/11/2024, tại kỳ họp thứ 19, HĐND TP Hà Nội đã thông qua, ban hành Nghị quyết số 33/2024/NQ-HĐND quy định việc áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với các công trình, cơ sở vi phạm trên địa bàn TP (thực hiện theo khoản 2, khoản 3 Điều 33 Luật Thủ đô 2024).
Theo đó, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung 5 Điều gồm: khoản 4, 5, 6 Điều 3; Điều 4; khoản 3, 4, 5, 6 Điều 6; khoản 1 Điều 7; điểm b khoản 1 Điều 8 và thay thế các biểu mẫu, biên bản và mẫu quyết định ban hành kèm theo Nghị quyết số 33/2024/NQ-HĐND quy định các trường hợp vi phạm công trình, cơ sở về phòng cháy, chữa cháy (PCCC) phải áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước.
Cụ thể, “4. Công trình xây dựng thuộc diện phải thẩm duyệt về thiết kế PCCC nhưng được tổ chức thi công khi chưa có giấy chứng nhận hoặc văn bản thẩm duyệt thiết kế về PCCC của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về PCCC đã được cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu dừng thi công, chấm dứt hành vi vi phạm bằng văn bản những tổ chức, cá nhân vi phạm không chấp hành.
5. Công trình xây dựng thi công không đúng theo thiết kế về PCCC đã được thẩm duyệt của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về PCCC đã được cơ quan, người có thẩm quyền yêu cầu dừng thi công, chấm dứt hành vi vi phạm bằng văn bản nhưng tổ chức, cá nhân vi phạm không chấp hành.
6. Công trình xây dựng, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ chưa được nghiệm thu, chấp thuận kết quả nghiệm thu về PCCC của cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật về PCCC mà đã đưa vào hoạt động đã bị đình chỉ hoạt động nhưng tổ chức, cá nhân vi phạm không chấp hành”.
Tại Nghị quyết cũng quy định rõ thẩm quyền của UBND các cấp trong việc áp dụng biện pháp xử lý ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với các công trình, cơ sở vi phạm cũng như việc xem xét cấp điện, nước trở lại hoặc tạm dừng việc áp dụng biện pháp ngừng cấp điện, nước đối với các công trình, cơ sở đã tổ chức khắc phục các vi phạm. Nghị quyết số 33/2024/NQ-HĐND có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2025.
Thực hiện Luật tổ chức chính quyền địa phương (có hiệu lực ngày 1/7/2025) và Nghị quyết số 1656/NQ-UBTVQH15 ngày 16/6/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã của TP Hà Nội năm 2025, theo đó, TP Hà Nội thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp: không còn cấp huyện (quận, huyện, thị xã) và có 126 đơn vị hành chính cấp xã từ ngày 1/7/2025.
Theo các quy định trên, một số nội dung trong Nghị quyết số 33/2024/NQ-HĐND của HĐND TP quy định việc áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước trên địa bàn TP không còn phù hợp khi TP Hà Nội thực hiện tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, cần phải được sửa đổi, bổ sung.
Đồng thời, việc sửa đổi, bổ sung quy định về thẩm quyền áp dụng, các trường hợp áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ, điện, nước trên địa bàn TP nhằm đảm bảo phù hợp với Luật PCCC và cứu nạn, cứu hộ 2024 và Nghị định 105/2025/NĐ-CP ngày 15/5/2025 quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật PCCC và cứu nạn, cứu hộ (có hiệu lực từ 1/7/2025) và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan.
Phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền cấp xã
Theo Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 33/2024/NQ-HĐND ngày 19/11/2024 của HĐND TP quy định việc áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước trên địa bàn TP Hà Nội. Sửa đổi, bổ sung khoản 4, khoản 5 và khoản 6 Điều 3 Nghị quyết số 33 và sửa đổi Điều 4 về thẩm quyền áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước.
Cụ thể, Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền áp dụng đối với các trường hợp quy định tại Điều 3 Nghị quyết này. Trường hợp công trình xây dựng, phần công trình xây dựng, hạng mục công trình xây dựng, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ quy định tại Điều 3 Nghị quyết này thuộc địa giới hành chính từ hai xã, phường trở lên thì Chủ tịch UBND cấp xã nơi hành vi vi phạm được phát hiện đầu tiên hoặc nơi có phần diện tích công trình vi phạm lớn hơn có trách nhiệm áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước.
Nghị quyết còn sửa đổi, bổ sung khoản 3, 4, 5 và 6 Điều 6 và khoản 1 Điều 7. Cụ thể, trong thời hạn 1 ngày kể từ khi nhận được văn bản, giấy tờ quy định tại Điều 6 Nghị quyết này kèm theo đơn đề nghị của tổ chức, cá nhân vi phạm, người có thẩm quyền thi hành công vụ có trách nhiệm kiểm tra, lập biên bản về việc chấp hành của người vi phạm.
Đồng thời, sửa đổi, bổ sung điểm b khoản 1 Điều 8, công trình xây dựng, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ thuộc trường hợp quy định tại khoản 6 và khoản 7 Điều 3 Nghị quyết này có giấy chứng nhận thẩm duyệt thiết kế về PCCC hoặc văn bản thẩm định thiết kế về phòng cháy chữa cháy hoặc văn bản thẩm duyệt thiết kế điều chỉnh về PCCC hoặc văn bản thẩm định có nội dung điều chỉnh thiết kế về PCCC hoặc văn bản góp ý của cơ quan có thẩm quyền thẩm duyệt thiết kế về PCCC đối với phương án thi công, khắc phục của tổ chức, cá nhân vi phạm.
Ban Pháp chế HĐND TP cho biết, để phù hợp với mô hình chính quyền mới, Nghị quyết đã sửa đổi Điều 4 theo hướng giao cho Chủ tịch UBND cấp xã toàn bộ thẩm quyền áp dụng biện pháp yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với tất cả các trường hợp quy định tại Điều 3 của Nghị quyết. Việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ cho chính quyền cấp xã là để đảm bảo phù hợp với tổ chức bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp. Đồng thời, phù hợp với sự phân cấp quản lý Nhà nước tương đương với cấp huyện trước đây.
Việc giao toàn bộ thẩm quyền áp dụng biện pháp ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước cho chính quyền cơ sở (cấp xã) là một biện pháp hành chính cần được thực thi nhanh chóng, kịp thời nhằm ngăn chặn hành vi vi phạm. Điều này phù hợp với yêu cầu thực tiễn về quản lý Nhà nước cần sự chủ động, linh hoạt và xử lý kịp thời đối với các hành vi vi phạm tại địa phương. Các nội dung đề xuất sửa đổi cụ thể trong Nghị quyết đảm bảo sự phù hợp với các quy định pháp luật mới, đặc biệt là trong lĩnh vực PCCC.
Luật Thủ đô có quy định tại khoản 2, khoản 3, Điều 33 về “biện pháp ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước đối với công trình, cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ khi xử lý vi phạm” thể hiện bước đột phá trong phân cấp, ủy quyền và đáp ứng yêu cầu cấp thiết của TP khi thời gian qua, vi phạm về trật tự xây dựng, đất đai, PCCC ngày càng phức tạp. Có thể khẳng định, đây là một chính sách đặc thù mà đến thời điểm hiện nay chỉ có Hà Nội thực hiện, được thể hiện trong Luật Thủ đô 2024. Quy định thẩm quyền yêu cầu ngừng cung cấp dịch vụ điện, nước giao cho chủ tịch UBND cấp xã, bởi đây là cấp sát dân, sát công trình vi phạm. Từ khi chính quyền cấp xã lập biên bản xác định chủ công trình cố tình vi phạm, chỉ trong 2-3 ngày phải áp dụng biện pháp ngừng cung cấp điện, nước.
Thạc sĩ Nguyễn Quang Thuận
Bảo Châu