Người bán trên nền tảng thương mại điện tử đang bị 'bỏ rơi'

17 giờ trướcBài gốc

Người bán trên nền tảng thương mại điện tử đang bị ‘bỏ rơi’

Theo VCCI, khác so với thị trường truyền thống, thương mại điện tử có mối quan hệ phức tạp hơn với sự đan xen tương tác lẫn nhau của các chủ thể, giữa: Người bán hàng hóa dịch vụ – sàn thương mại điện tử – người tiêu dùng và các chủ thể khác (bên vận chuyển, thanh toán…).

Pháp luật thương mại điện tử hiện nay tập trung chủ yếu vào các quy định bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, tương ứng với đó là trách nhiệm của người bán và sàn thương mại điện tử.

Trong khi đó, pháp luật dường như lại “bỏ ngỏ” quyền và lợi ích của một chủ thể quan trọng khác, đó là người bán hàng hóa dịch vụ.

Người bán trên nền tảng thương mại điện tử đang bị ‘bỏ rơi’. (Ảnh: ST)

VCCI cho rằng, các nền tảng thương mại điện tử đã chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ trong thời gian qua và dần trở thành kênh bán hàng hóa dịch vụ quan trọng của doanh nghiệp và cá nhân kinh doanh.

Về phía người tiêu dùng, 61% người dùng internet cho biết sàn thương mại điện tử là kênh mua sắm trực tuyến ưa chuộng. Về phía người bán, năm 2024 có 650.000 gian hàng trực tuyến trên các sàn thương mại điện tử có phát sinh đơn hàng trên thương mại điện tử.

Doanh số của 5 sàn thương mại điện tử hàng hóa phổ biến năm 2024 đạt 318.900 tỷ đồng. Sự phát triển này cho phép các nền tảng nắm giữ nhiều lợi thế quan trọng mà có thể tạo ra sự chênh lệch đáng kể về quyền lực trong quan hệ thương mại điện tử.

Thứ nhất là hiệu ứng mạng. Hiện nay, các nền tảng lớn có số lượng người dùng lớn sẽ hưởng lợi từ hiệu ứng mạng, cho phép giá trị của nền tảng ngày càng lớn. Các nền tảng như vậy có quyền lực lớn trên thị trường.

Thứ hai, lợi thế từ dữ liệu lớn. Các nền tảng có khả năng thu thập, phân tích dữ liệu người dùng để cải thiện dịch vụ và tối ưu hóa doanh thu. Trong khi đó, doanh nghiệp nhỏ có thể gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn dữ liệu tương tự, khiến họ mất đi lợi thế cạnh tranh.

Thứ ba, nguy cơ phụ thuộc vào nền tảng. Người bán có thể gặp khó khăn trong việc chuyển đổi kênh bán hàng khi chỉ một số ít nền tảng lớn và thói quen mua sắm của người tiêu dùng đã được định hình.

Trong khi đó, người bán trên các sàn thương mại điện tử phần lớn là hộ, cá nhân kinh doanh nhỏ.

Nói rõ hơn về vấn đề này, VCCI cho biết: Khác với mối quan hệ giữa các thương nhân theo Luật Thương mại, nơi các bên có thể tự do thỏa thuận và đạt được sự bình đẳng trong giao dịch, người bán nhỏ lẻ trên thương mại điện tử thường ở vị thế yếu hơn nhiều so với các nền tảng thương mại điện tử.

Họ có thể dễ bị áp đặt các chính sách bất lợi và mất khả năng thương lượng, như thay đổi điều khoản đột ngột, bị đình chỉ hoặc cấm mà không có lý do rõ ràng, hạn chế tiếp cận dữ liệu…

“Các hành vi này có thể ảnh hưởng bất lợi với cá nhân kinh doanh nhỏ, đưa vào vào tình thế bị động và dần “bào mòn” sức khỏe và nhiệt huyết kinh doanh của họ”, VCCI cho biết.

Bổ sung chính sách về bảo vệ quyền lợi cho người bán trên nền tảng thương mại điện tử

Nghiên cứu của Ủy ban Châu Âu đã chỉ ra 46% doanh nghiệp trên thị trường EU sử dụng nền tảng trực tuyến gặp phải các vấn đề trong quan hệ thương mại với nền tảng, trong số đó, 21% cho biết các vấn đề xảy ra thường xuyên.

Những doanh nghiệp phụ thuộc nhiều vào nền tảng (chiếm hơn 50% doanh thu từ nền tảng) có khả năng gặp vấn đề cao hơn đáng kể (75%) và thường xuyên hơn (33%). Thiệt hại kinh tế ước tính từ 2 đến 19.5 tỷ Euro mỗi năm.

Về hệ thống pháp luật hiện tại, Luật Cạnh tranh 2020 đã tạo ra hành lang pháp lý để xử lý các hành vi thỏa thuận hạn chế cạnh tranh hoặc lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường. Đây là cơ chế rất tốt và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Tuy nhiên, các hành vi bất lợi kể trên có thể diễn ra mà không cần có thỏa thuận hay ở vị trí thống lĩnh. Đây là “khoảng hở” giữa pháp luật cạnh tranh và thực tiễn hoạt động thương mại điện tử.

VCCI đánh giá: Trước đây, trong giai đoạn thâm nhập thị trường, các nền tảng thường tạo điều kiện thuận lợi cũng như ưu đãi (kể cả tài chính) cho người bán để phát triển thị trường, tạo hiệu ứng mạng thu hút cả người tiêu dùng và người bán tham gia nền tảng.

Hiện nay, khi thị trường dần định hình, chính sách cần thiết kế để đảm bảo cân bằng quyền lợi giữa các chủ thể. Việc này sẽ đảm bảo tính cạnh tranh trên thị trường thương mại điện tử, thúc đẩy các doanh nghiệp, cá nhân kinh doanh nhỏ tiếp tục gia nhập, hoạt động và phát triển trong nền kinh tế số.

“Khi đó, thị trường thương mại điện tử mới có thể tiếp tục phát triển lành mạnh và bền vững và đảm bảo mọi chủ thể đều có thể hưởng lợi ích từ nền kinh tế số”, VCCI nhấn mạnh.

Từ những phân tích trên, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc bổ sung chính sách về bảo vệ quyền lợi cho người bán trên nền tảng thương mại điện tử.

“Về chính sách cụ thể, chính sách này không nên tập trung vào quy định hành chính. Thay vào đó, các quy định nên tập trung vào tăng cường tính minh bạch trong hoạt động của sàn thương mại điện tử đối với người bán, đảm bảo khả năng tiếp cận dữ liệu kinh doanh và quyền tự do thương lượng của người bán”, VCCI nêu.

Định Trần

Nguồn Công Luận : https://congluan.vn/nguoi-ban-tren-nen-tang-thuong-mai-dien-tu-dang-bi-bo-roi-post337938.html