Người bán trên sàn thương mại điện tử trước nỗi lo lãi 'bạc cắc', thủ tục 'nghìn cân'

14 giờ trướcBài gốc

Những ngày cuối năm, khi sức mua chưa kịp phục hồi hoàn toàn, cộng đồng người bán hàng trên các sàn thương mại điện tử liên tục đối diện thêm một vòng xoáy chi phí mới. Việc Shopee thông báo điều chỉnh tăng hàng loạt loại phí từ ngày 29-12 không chỉ tác động trực tiếp đến lợi nhuận của từng gian hàng, mà còn làm rõ hơn bức tranh khó khăn mà người bán online đang phải gánh chịu trong bối cảnh thị trường bước vào giai đoạn “chuẩn hóa” mạnh mẽ.

MẮC KẸT TRONG VÒNG XOÁY CHI PHÍ

Theo thông báo của Shopee, phí cố định áp dụng cho nhà bán sẽ tăng thêm từ 1% – 3%, tùy ngành hàng và mô hình gian hàng. Với các sản phẩm thuộc ngành nhà cửa – đời sống do nhà bán Shopee Mall kinh doanh, mức phí mới dao động từ 11,5% – 16,1%, thay vì khoảng 8,5% – 14,2% trước đây. Ở nhóm ngành hàng sắc đẹp tiêu dùng nhanh, áp dụng cho nhà bán không thuộc Shopee Mall, phí cố định cũng tăng từ 11,78% lên 14%.

Không dừng lại ở đó, gói dịch vụ Voucher Xtra, công cụ được nhiều gian hàng sử dụng để kích cầu cũng tăng thêm 1% – 1,5%, lên mức 4% giá trị mỗi sản phẩm, tối đa 50.000 đồng/sản phẩm. Các chính sách đồng tài trợ mã ưu đãi và ngân sách tối thiểu cho dịch vụ hiển thị cũng được điều chỉnh nhằm tái cấu trúc hệ sinh thái bán hàng.

Shopee lý giải việc tăng phí nhằm bảo đảm hiệu quả vận hành và tiếp tục đầu tư cho công nghệ, logistics, trải nghiệm người dùng trong bối cảnh cạnh tranh chất lượng ngày càng gay gắt giữa các nền tảng. Tuy nhiên, từ phía người bán, động thái này được xem là “giọt nước tràn ly” khi chi phí bán hàng vốn đã ở mức cao.

Theo ước tính của nhiều nhà bán, tổng chi phí bán hàng trên các sàn thương mại điện tử lớn hiện dao động từ 17% đến trên 20% doanh thu, chưa bao gồm chi phí khuyến mãi, vận chuyển, hoàn trả và các khoản phát sinh khác. Với những ngành có biên lợi nhuận mỏng, việc tăng thêm vài phần trăm phí đồng nghĩa với lợi nhuận gần như bị “bào mòn” hoàn toàn.

Trong suốt năm 2025, cộng đồng người bán hàng trên các sàn thương mại điện tử lớn như Shopee và TikTok Shop liên tục rơi vào trạng thái căng thẳng khi đối diện với làn sóng điều chỉnh phí dồn dập. Ngay từ đầu năm, Shopee và TikTok Shop đã đồng loạt công bố các chính sách tăng phí trên diện rộng.

Mốc 1/4/2025 được xem là bước ngoặt lớn, khi cả hai nền tảng chính thức áp dụng mức phí cố định và phí hoa hồng mới, cao hơn đáng kể so với trước đó. Với Shopee, nhiều nhóm ngành hàng chứng kiến mức phí cố định tăng từ khoảng 3–4% lên 7–10%, thậm chí có ngành tăng gấp nhiều lần so với giai đoạn trước. Việc điều chỉnh này buộc không ít người bán phải cân nhắc giữa hai lựa chọn đều khó khăn: hoặc tăng giá bán và chấp nhận nguy cơ mất khách, hoặc cắt giảm chi phí và lợi nhuận để giữ sức cạnh tranh.

Ở phía TikTok Shop, áp lực cũng không hề nhỏ. Nền tảng này nâng mức hoa hồng đối với gian hàng thường từ 1–3% lên 1–4%, trong khi gian hàng thương hiệu phải chịu mức tăng từ 4,54–5,78% lên 6,05–7,7%. Với đặc thù bán hàng qua livestream và video ngắn, chi phí hoa hồng tăng khiến biên lợi nhuận vốn đã mỏng của nhiều nhà bán tiếp tục bị thu hẹp, nhất là trong bối cảnh chi phí quảng cáo nội sàn ngày càng đắt đỏ.

Không chỉ tăng tỷ lệ chiết khấu, các sàn còn điều chỉnh cấu trúc ưu đãi theo hướng bất lợi hơn cho người bán. Shopee, chẳng hạn, đã ngừng cung cấp gói Freeship Xtra đối với một số đối tượng, đồng thời thay đổi cách phân bổ chi phí vận chuyển, gộp nhiều khoản vào biểu phí tổng thể. Điều này khiến chi phí mà người bán phải chia sẻ cho mỗi đơn hàng tăng lên, ngay cả khi không trực tiếp đăng ký thêm dịch vụ mới.

Càng về cuối năm 2025, bức tranh chi phí trên sàn thương mại điện tử càng trở nên nặng nề với hiện tượng “phí chồng phí”. Bên cạnh phí cố định và hoa hồng, người bán còn phải đối diện với các khoản phí xử lý đơn hàng, phí dịch vụ bổ sung hoặc chi phí bắt buộc để tăng hiển thị sản phẩm. Tổng hòa các loại phí này khiến chi phí thực tế trên mỗi đơn hàng cao hơn đáng kể so với những năm trước, trong khi sức mua thị trường không tăng tương ứng.

Hệ quả là lợi nhuận của người bán, đặc biệt là các gian hàng nhỏ lẻ, bị xói mòn rõ rệt. Theo các báo cáo thị trường thương mại điện tử, trong năm 2025 đã có hàng chục nghìn gian hàng rời bỏ các nền tảng lớn, tạm ngừng kinh doanh hoặc chuyển sang mô hình khác để cắt giảm chi phí. Với nhiều người bán, việc duy trì gian hàng trên sàn không còn là câu chuyện mở rộng thị trường, mà trở thành bài toán “cầm cự” để không thua lỗ.

“ĐẦU VÀO TRẮNG HÓA ĐƠN”: NỖI ÁM ẢNH MỚI CỦA NGƯỜI BÁN ONLINE

Áp lực chi phí chưa kịp lắng xuống, người bán online lại phải đối diện với một thay đổi mang tính bước ngoặt khác: quy định bắt buộc xuất hóa đơn đối với hộ, cá nhân kinh doanh thương mại điện tử có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên, theo Luật Quản lý thuế sửa đổi, có hiệu lực từ 1/1/2026.

Những ngày cuối năm, Minh Anh (Ngọc Hà, Hà Nội) một người bán mỹ phẩm và thực phẩm chức năng xách tay lâu năm, tất bật “xả” kho hàng tồn không hóa đơn. “Không phải vì ế, mà vì sợ không kịp giải trình sau này. Hàng xách tay nhập tiểu ngạch thì làm gì có hóa đơn đầu vào. Giữ lại là rủi ro rất lớn”, chị Minh Anh chia sẻ. Kế hoạch của chị là chuyển hẳn sang nhập khẩu chính ngạch trong năm tới, chấp nhận lợi nhuận thấp hơn để tồn tại lâu dài.

Tương tự, chị Trương Hoài (Hải Phòng) người bán chuyên kinh doanh phụ kiện làm đẹp lo lắng khi sản phẩm của chị thường không có hóa đơn đầu vào, phần vì đối tác nước ngoài và chị cũng thực hiện đặt hàng trực tiếp qua các website về cho khách, phần vì nhà cũng cấp cũng nhỏ lẻ, không bắt buộc phải xuất hóa đơn. Chính vì vậy chị cũng lo lắng về tương lai hoạt động kinh doanh của mình.

Câu chuyện của chị Minh Anh, chị Hoài không phải trường hợp cá biệt. Trên các hội nhóm kinh doanh online, những cụm từ như “xuất hóa đơn”, “truy thu thuế”, “sang nhượng shop” xuất hiện ngày càng dày đặc, phản ánh tâm trạng hoang mang của một bộ phận không nhỏ người bán.

Theo quy định mới, doanh thu 1 tỷ đồng/năm buộc hộ kinh doanh phải thực hiện đầy đủ chế độ kế toán, hóa đơn chứng từ, tức là phải xuất hóa đơn điện tử cho từng đơn hàng, một yêu cầu đặc biệt nặng nề với mô hình bán lẻ online vốn xử lý hàng nghìn đơn nhỏ lẻ mỗi năm.

Rào cản lớn nhất, theo giới kinh doanh, nằm ở câu chuyện hóa đơn đầu vào. Phần lớn các shop online hiện nay nhập hàng từ nguồn tiểu ngạch, chợ đầu mối hoặc hàng xách tay, những nguồn có giá rẻ, mẫu mã đa dạng nhưng không có chứng từ hợp lệ. Khi buộc phải xuất hóa đơn đầu ra, bài toán “đầu vào trắng hóa đơn” trở thành thế tiến thoái lưỡng nan.

Về vấn đề này, chuyên gia pháp lý cho biết, pháp luật hiện hành không có cơ chế hợp thức hóa hồi tố hóa đơn đầu vào đối với hàng hóa đã mua trong quá khứ, theo Luật Quản lý thuế 2019 và Nghị định 123/2020. Tuy nhiên, vẫn khuyến nghị các hộ kinh doanh nên chủ động kiểm kê, lập bảng kê hàng tồn kho, chuẩn bị chứng từ thay thế và gửi văn bản giải trình tới cơ quan thuế trước thời điểm 1/1/2026 để giảm thiểu rủi ro pháp lý.

Nếu bài toán nguồn hàng còn có thể giải bằng việc chuyển sang nhập khẩu chính ngạch, thì chi phí vận hành lại là một cú sốc khác. Việc xuất hóa đơn điện tử cho từng đơn hàng, thuê nhân sự kế toán, đầu tư phần mềm quản lý, cộng với phí sàn ngày càng tăng khiến nhiều người bán tính toán lại hiệu quả kinh doanh.

“Bán cả nghìn đơn, mỗi đơn vài chục nghìn mà cũng phải xuất hóa đơn, làm sổ sách. Lãi thì “bạc cắc” mà thủ tục thì “nghìn cân”. Tính ra không đủ bù chi phí”, một chủ shop online chia sẻ và cho biết đang rao sang nhượng gian hàng đã gây dựng suốt 4 năm.

Thực tế, việc áp dụng cùng một ngưỡng doanh thu và mức độ nghĩa vụ tuân thủ cho mọi ngành hàng được chuyên gia nhận định là chưa thực sự hợp lý vì biên lợi nhuận của mỗi ngành hàng lại có sự khác nhau. Ở góc độ thị trường, hệ quả dễ thấy là giá bán có xu hướng tăng. Nhiều người tiêu dùng cho biết các shop online đã bắt đầu tăng giá nhẹ hoặc cắt giảm ưu đãi. Dù không mong muốn, người mua dần chấp nhận thực tế mới, đổi lại là sự yên tâm hơn về nguồn gốc và hóa đơn sản phẩm.

Không thể phủ nhận, việc tăng phí sàn và siết chặt quản lý thuế là bước đi cần thiết để lành mạnh hóa thị trường thương mại điện tử, tạo sân chơi công bằng giữa kinh doanh online và offline. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, quá trình này đang tạo ra một cuộc “thanh lọc” khắc nghiệt. Những người bán không kịp chuyển mình, thiếu năng lực quản trị tài chính và nguồn hàng minh bạch sẽ buộc phải rời cuộc chơi.

Với các chủ shop online, thời gian từ nay đến 1/1/2026 không còn là lúc than phiền, mà là giai đoạn quyết định để tái cấu trúc mô hình kinh doanh, chuẩn hóa sổ sách và minh bạch dòng tiền, nếu muốn tiếp tục tồn tại và đi đường dài trên các sàn thương mại điện tử.

Huyền Ly

Nguồn Thương Gia : https://thuonggiaonline.vn/nguoi-ban-tren-san-thuong-mai-dien-tu-truoc-noi-lo-lai-bac-cac-thu-tuc-nghin-can-post565655.html