'Người chuột' – Lối sống thu mình trong thế giới hiện đại của giới trẻ Trung Quốc

7 giờ trướcBài gốc

Ảnh minh họa: iStock/marchmeena29

Theo trang CNA, hãy thử tưởng tượng bạn thức dậy đã hơn 11 giờ trưa. Thay vì dậy rửa mặt, bạn lại cuộn mình trong chăn thêm vài tiếng, lướt mạng xã hội, xem Netflix hoặc mua sắm trực tuyến. Phải đến tận 3 giờ chiều bạn mới đủ động lực chuẩn bị bữa ăn đầu tiên trong ngày. Rồi chu trình ăn uống, nằm trên giường, lướt điện thoại lại lặp lại cho đến khi bạn đi ngủ muộn, thường là quá nửa đêm.

Đó chính là cuộc sống của những người được gọi là “người chuột” (lao shu ren) – một thuật ngữ đang gây sốt trên mạng xã hội ở giới trẻ Trung Quốc. Như tên gọi, “người chuột” gợi lên hình ảnh những người sinh hoạt về đêm, sống khép kín và tồn tại lặng lẽ như những chú chuột, không theo bất kỳ khuôn mẫu lối sống nào.

Bắt nguồn như một cách phản kháng âm thầm trước văn hóa làm việc căng thẳng và nhịp sống hối hả của xã hội hiện đại, phong trào này nhanh chóng trở thành quen thuộc với nhiều người trẻ Trung Quốc. Không chỉ trong nước, những người Trung Quốc sinh sống tại Anh, Singapore cũng dùng từ này để mô tả chính mình.

Dù được xem như một trào lưu giải trí vui vẻ, “người chuột” cũng phản ánh áp lực nghiêm trọng mà giới trẻ Trung Quốc phải đối mặt trong học tập và công việc – từ những yêu cầu học tập khắt khe đến thị trường lao động cạnh tranh gay gắt.

Rời bỏ mọi cuộc đua, đón nhận đời sống “người chuột”

Một ngày điển hình của Pu Yiqin, 23 tuổi, du học sinh Trung Quốc đang theo học thạc sĩ tại Đại học King’s College London, là minh chứng sống động cho lối sống này. Pu tự nhận mình là “người chuột” và thường xuyên đăng tải những vlog hài hước về cuộc sống thu mình của mình trên ứng dụng Xiaohongshu.

Trong một video, cô lên giường ngủ lúc hơn 1 rưỡi sáng và nói đùa: “Hôm nay đi ngủ sớm, chúc ngủ ngon nhé”. Rèm cửa phòng cô luôn kéo kín vì “ánh sáng quá chói, chuột cần môi trường tối mới sống được,” cô chia sẻ.

Hiện chưa có số liệu chính thức về sự gia tăng của “người chuột”, nhưng trào lưu này đã gây tiếng vang lớn trong giới trẻ Trung Quốc. Vào cuối tháng 2, một bài đăng về cuộc sống khép kín của một cô gái trẻ ở tỉnh Chiết Giang đã nhận được hơn 400.000 lượt thích.

Du học sinh Trung Quốc Pu Yiqin đã ghi lại lối sống "người chuột" ít năng lượng của cô trong vlog hàng ngày. Ảnh bên trái được chụp lúc 11:21 trưa và cô đang sử dụng điện thoại trên giường, trong khi ảnh bên phải cho thấy cô dùng bữa sáng muộn lúc 2:57 chiều. Ảnh: Xiaohongshu/qin0126

Rất nhiều bài viết và video trên các nền tảng như Xiaohongshu và Douyin ghi lại cuộc sống “người chuột” của các bạn trẻ, cả ở trong nước lẫn nước ngoài. Pu chia sẻ, nhiều sinh viên Trung Quốc du học cũng đồng cảm với lối sống này: “Ngoài giờ học hay những chuyến đi hiếm hoi, phần lớn thời gian chúng tôi chỉ quanh quẩn trong nhà… như những con chuột sống ẩn nấp trong bóng tối”.

Phong trào này phổ biến chủ yếu ở thế hệ Z và Millennials – những người sinh từ 1981 đến 2012.

“Người chuột” và hikikomori

Hiện tượng “người chuột” không hoàn toàn mới. Ở Nhật Bản có khái niệm hikikomori, chỉ những người tự thu mình khỏi xã hội lâu dài, thường trên 6 tháng. Ở Trung Quốc, nhóm tương tự được gọi là “jian ju zu” (bộ tộc kén ngủ). Báo The Paper năm 2023 ước tính có khoảng 900.000 thành viên thuộc nhóm này trên nền tảng Baidu Tieba.

Theo Giáo sư Kuang Xianwen tại Đại học Xi’an Jiaotong-Liverpool, “người chuột” phản ánh áp lực ngày càng tăng lên thế hệ trẻ Trung Quốc hiện nay. Khác với thế hệ 1980, những người trẻ bây giờ dù nỗ lực rất nhiều nhưng cảm giác thành quả vẫn xa vời.

Ông nói: “Họ bước vào đời, làm việc, nhưng áp lực vẫn đè nặng. Ai cũng cố gắng hết mình, nhiều người cảm thấy không còn hy vọng vì cạnh tranh quá khốc liệt – vậy thì làm sao có ý nghĩa?”

Bộ trưởng Bộ Nhân lực và An sinh xã hội Trung Quốc Wang Xiaoping cũng từng nhấn mạnh: “Sự mất cân bằng giữa cung và cầu về nguồn nhân lực ngày càng rõ nét”.

Áp lực còn thể hiện trong giáo dục, đặc biệt là kỳ thi đại học quốc gia gaokao – được xem như “cánh cửa vàng” mở ra tương lai. Tuy vậy, việc giảm áp lực cho học sinh vẫn còn nhiều khó khăn.

Chính vì thế, một số bạn trẻ chọn cách “nằm dài” (“tang ping”) – từ chối tham gia cuộc đua khốc liệt, chỉ làm đủ để qua ngày.

Chuyên gia Yuan Yuan tại XJTLU nhận định “người chuột” là bước phát triển mới của “tang ping” – khi những người trẻ rút lui hoàn toàn khỏi cuộc cạnh tranh xã hội, dành thời gian cho các hoạt động cá nhân về đêm và chỉ tồn tại như một “cỗ máy”.

Nhiều nhà phân tích cho rằng giới trẻ đón nhận “người chuột” như một hình thức tự trào, tìm kiếm tiếng cười giữa nghịch cảnh và sự đồng cảm.

Thế hệ này rất giỏi “zi hei” – thuật ngữ tiếng Trung chỉ sự tự mỉa mai, tự trào, thể hiện mặt yếu đuối mà không gây lo lắng cho người khác.

Chuyên gia Yuan giải thích: “Thuật ngữ ‘người chuột’ cũng là một hình thức tương tác xã hội”.

Pu cũng đồng tình: “Có thể vì áp lực lớn mà các bạn trẻ thích sự tự trào, so sánh hài hước như vậy”.

Dù vậy, đừng vội đánh giá thấp sự kiên cường của “người chuột”. Pu mô tả họ là những người “lặng lẽ bò trong bóng tối nhưng vẫn nỗ lực hết sức”.

“Nhiều người có thể tồn tại trong môi trường không thuận lợi, nhưng vẫn cố gắng hết sức để hoàn thành bất cứ nhiệm vụ nào”, cô chia sẻ.

Hải Vân/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/nguoi-chuot-loi-song-thu-minh-trong-the-gioi-hien-dai-cua-gioi-tre-trung-quoc-20250609170900416.htm