Người Churu giữ nghề đan truyền thống

một ngày trướcBài gốc

Già làng Ya Ba vẫn giữ nghề đan gùi truyền thống

Nối nghiệp đan chiếu của mẹ

Cả đời bà Ma Đơng (thôn Tà Hine) gắn bó với nghề dệt chiếu, từ khi còn là cô gái mười tám, đôi mươi. Nay đã ngoài 60, bà vẫn được xem là người đan chiếu đẹp nhất vùng. Bà tâm sự: “Đan chiếu không vất vả nắng mưa nhưng đòi hỏi kiên nhẫn, cúi nhiều còn dễ đau cột sống. Nhưng tôi mê lắm. Mỗi chiếc chiếu là một niềm tự hào, là cách tôi giữ gìn nghề mẹ truyền lại ngày xưa”.

Mỗi năm, bà Ma Đơng đan được khoảng 20 chiếc chiếu, mỗi chiếc có giá từ 2,5 - 4 triệu đồng tùy kích thước. Bà kể, trước đây, chiếu chỉ làm để dùng trong gia đình nhưng khoảng 5 năm trở lại đây, khi nguồn cói trở nên khan hiếm, nhiều hộ đã bỏ nghề. Riêng bà và 2 con gái vẫn tranh thủ lúc nông nhàn để đan chiếu bán. Khó nhất là khâu tìm cói. Tà Hine không có cói, nên bà phải lặn lội đến các vùng sình lầy ở Lâm Hà, Đam Rông, cách hàng chục đến hàng trăm km để lấy nguyên liệu. “Muốn đi phải dậy từ 2 - 3 giờ sáng. Nghe ở đâu có cói già, vừa đủ độ dài là tôi tìm đến, để làm được những tấm chiếu đẹp nhất”, bà Ma Đơng chia sẻ.

Đan chiếu không khó, ai cũng có thể học nhưng để làm ra những chiếc chiếu đẹp, đều và bền thì đòi hỏi sự tỉ mỉ, khéo léo cũng như kinh nghiệm của người làm. Ví dụ như sau việc chọn nguyên liệu, phải canh thời điểm trong ngày để đan. Người Churu thường đan chiếu vào buổi sáng sớm, chiều muộn, hoặc đan chiếu vào mùa mưa. Bởi khi đó thời tiết không quá nắng, sợi cói có độ mềm dẻo, dễ đan và kéo để các đường cói thẳng hàng. Nếu trời nắng nóng, cói trở nên khô cứng và dễ đứt.

Hiện nay, xã hội phát triển, chiếu nhựa, chiếu công nghiệp thường được người dân mua để sử dụng hằng ngày. Nhưng trong mỗi nếp nhà đều có một vài tấm chiếu cói, dùng vào dịp lễ, tết hay khi đón các vị khách quan trọng. Chiếu mới cũng thường xuất hiện trong tục đám tang của người Churu, nên vài năm gần đây, bà Ma Đơng xem nghề đan chiếu như công việc chính, mang lại nguồn thu nhập đáng kể. Bà còn tìm cách nhuộm cói, đan những chiếc chiếu có viền đỏ bắt mắt và cầu kỳ hơn.

Bảo tồn nét đẹp nghề truyền thống

Về Tà Hine, dễ dàng bắt gặp hình ảnh những người mẹ ngồi giữa nhà đan chiếu, đàn ông dựa vào tường ngồi đan gùi. Chẳng ai nhớ nghề đan lát của người Churu có từ lúc nào, họ chỉ biết là nó đã gắn liền vào đời sống của bà con từ bao đời nay và nhất định phải giữ gìn.

Già làng Ya Ba kể rằng, từ xa xưa, những vật dụng này luôn hiện diện trong đời sống hằng ngày của người Churu, từ nông cụ, đồ sinh hoạt đến đồ dùng cho cúng tế, ma chay hay các lễ hội. Đàn ông Churu cũng thể hiện sự khéo léo qua nghề đan gùi. Mỗi chiếc gùi mất hằng tháng trời để hoàn thiện, nên mỗi năm họ chỉ đan được khoảng 10 - 12 chiếc và công việc này thường phải làm một mình. “Đan lát là nghề thủ công nên đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận và cũng thường mang dấu ấn cá nhân của người đan, không theo bất kỳ khuôn mẫu nào. Cũng không phải ai học cũng có thể đan được thành những chiếc gùi đẹp mắt nên những chiếc gùi mang giá trị ngày một lớn hơn”, ông Ya Ba chia sẻ. Hiện nay ở Tà Hine, nhiều người lớn tuổi vẫn giữ được nghề đan lát truyền thống và cố gắng dạy lại cho con cháu khi mắt đã mờ dần, bàn tay đã mỏi. Dù không còn được sử dụng phổ biến nhưng hầu như mỗi gia đình đều mua cất trong nhà, như một biểu tượng và là niềm tự hào của người Churu.

Ông Phan Đình Quý - Phó Chủ tịch UBND xã cho biết, địa phương cũng đã có định hướng phát triển, bảo tồn các nghề đan truyền thống của người Churu, K’ho trên địa bàn. Đây là nét đẹp mà không nhiều địa phương còn giữ gìn một cách trọn vẹn. Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất vẫn nằm ở việc tìm đầu ra ổn định cho sản phẩm để bà con có động lực duy trì, gắn bó và phát triển hơn nữa trong đời sống.

Hồng Thắm .

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/nguoi-churu-giu-nghe-dan-truyen-thong-409475.html