Người Đan Lai chạm giấc mơ an cư giữa đại ngàn

4 giờ trướcBài gốc

Người dân Đan Lai thực hiện cơ giới hóa trong phát triển kinh tế

Thoát kiếp ở nhờ

Chiều cuối năm, núi rừng Pù Mát lạnh căm căm. Chúng tôi được cán bộ địa chính xã Môn Sơn dẫn đường bằng xe máy, men theo con đường đất dài hơn 20km đầy quanh co, dốc dựng đứng và trơn trượt để về bản Cò Phạt và Búng, là nơi sinh sống của hơn 200 hộ dân người Đan Lai. Đây là vùng đất xa xôi và khó khăn nhất của xã Môn Sơn, nằm lọt thỏm giữa vùng lõi Vườn quốc gia Pù Mát, tỉnh Nghệ An.

Bản Búng và Cò Phạt nằm bên dòng Khe Khặng, nơi thượng nguồn sông Giăng quanh co uốn lượn và giáp với nước bạn Lào. Không gian yên bình với hàng trăm mái nhà san sát. Tuy cái nghèo, cái khó và nếp sống cũ vẫn còn hiện hữu nhưng nhờ sự quan tâm đầu tư của Nhà nước, cuộc sống người dân nơi đây đã dần thay đổi. Sự thay đổi lớn nhất trong lịch sử tộc người Đan Lai chính là việc họ trở thành chủ nhân tài sản giá trị nhất đời mình - những cuốn sổ hồng.

Những căn nhà “3 cứng” giữa bản Búng giúp người Đan Lai yên tâm an cư

Căn nhà lắp ghép của cụ La Thị Hợi (82 tuổi) và con trai út Lê Văn Thành nằm lọt thỏm giữa bản Búng, ngay bên cạnh căn nhà tranh vách nứa cũ. Trong căn nhà ba gian mới rộng 50m2 được Nhà nước xây tặng, đồ đạc được sắp đặt gọn gàng, ngăn nắp. Ngồi bên hiên nhà khung thép bê tông, tường nhựa cách nhiệt, lợp mái tôn kiên cố, cụ Hợi nói cụ vẫn ngỡ mình đang trong mơ.

Ở tuổi "gần đất xa trời", cụ quanh năm đau ốm. Mấy mẹ con, bà cháu từng trú trong ngôi nhà tranh lụp xụp, mỗi khi mưa to gió lớn lại phải chạy sang nhà hàng xóm "lánh nạn". Suốt cuộc đời, cụ sống với núi rừng, nơm nớp lo thú dữ rình rập và chưa bao giờ dám nghĩ có ngày mình được sở hữu ngôi nhà kiên cố. Ngày được Nhà nước tặng nhà và trao giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ hồng), cụ Hợi bật khóc. "Gần nửa năm qua, mẹ con, bà cháu có nơi an cư. Giờ tôi có chết cũng mãn nguyện rồi. Giấc mơ tưởng như xa vời đã trở thành hiện thực", cụ xúc động nói.

Chị Lê Thị Hoa (SN 1988, bản Búng) cùng bìa hồng nhà ở được Nhà nước cấp

Không chỉ cụ Hợi, nhiều người dân nơi đây hôm nay vẫn chưa tin nổi rằng họ đã thực sự "làm chủ cuộc đời mình". Chị Lê Thị Hoa (SN 1988, bản Búng), người mẹ của 6 đứa con, cầm hai sổ hồng được cấp dịp tháng 7 (một sổ nhà ở, một sổ đất canh tác nông nghiệp) mà đôi tay run run. Người phụ nữ nhìn già hơn tuổi 37 bởi cái nghèo bám riết. "Trước tuy dựng được cái nhà nhưng giữa rừng sâu, bà con làm gì cũng khó, vì mang tiếng ở đợ trên đất rừng. Nay Nhà nước cấp bìa nhà ở, đất ruộng, chúng tôi được làm chủ nên mừng lắm. Đường từ trung tâm xã vào bản cũng đang được hoàn thiện. Từ giờ chỉ trông sức khỏe mà làm ăn thoát nghèo", chị nói.

Với ông La Văn Tám - Bí thư Chi bộ kiêm Trưởng bản Cò Phạt, ký ức về ngày được trao sổ hồng vẫn còn nguyên vẹn: "Bao đời gắn bó với đất này nhưng đến tháng 7/2025, người dân mới lần đầu được nhìn thấy tờ giấy hồng mang tên mình. Bà con có sổ rồi, có quyền lợi trên đất ông cha để lại mấy trăm năm nay, ai cũng mừng. Đó thật sự là ngày hội của đồng bào Đan Lai", ông nói, giọng bồi hồi.

Sổ hồng mở lối an cư cho đồng bào Đan Lai

Nhắc đến bản Cò Phạt và bản Búng của xã Môn Sơn, ai cũng nghĩ tới vùng đất đặc biệt khó khăn nhất Nghệ An. Dù đã thụ hưởng đầu tư từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I (Chương trình MTQG 1719) nhưng đến nay cuộc sống nơi đây vẫn nhiều chật vật.

Theo ông Phạm Mạnh Hùng - Chủ tịch UBND xã Môn Sơn, hai bản Cò Phạt và Búng có tổng 243 hộ dân, chủ yếu là đồng bào Đan Lai; trong đó có tới 235 hộ nghèo, chiếm tỷ lệ 96,7%. Khi thực hiện chương trình xóa nhà tạm của Chính phủ, địa phương rà soát được 78 hộ đủ điều kiện hỗ trợ làm mới và sửa chữa nhà ở.

Theo mẫu nhà Chính phủ phê duyệt, diện tích nhà làm mới chỉ 30m2. Trong khi đó, nhiều hộ có tới 5-7 nhân khẩu, không đáp ứng nhu cầu sống tối thiểu. Người dân cũng không đồng ý với nhà mẫu vì chưa phù hợp phong tục tập quán. Sau khi khảo sát, Nghệ An quyết định mở rộng diện tích lên 50m2; đồng thời tăng mức hỗ trợ lên 90 triệu đồng/nhà xây mới, 50 triệu đồng/nhà sửa chữa tại bản Búng và Cò Phạt.

Nhờ đó, Ban chỉ đạo xóa nhà tạm xã Môn Sơn huy động lực lượng "bốn tại chỗ" cùng sự góp sức của người dân, mở cao điểm xây dựng nhà mới. Đến ngày 31/7, toàn bộ 78 căn nhà, gồm 58 căn xây mới và 20 căn sửa chữa đều hoàn thành, đảm bảo chất lượng và vượt tiến độ tỉnh giao 15 ngày.

Theo lãnh đạo xã, tiền đề quan trọng để "cuộc cách mạng nhà ở" của đồng bào Đan Lai thành công chính là việc tháo gỡ vướng mắc về đất đai. Ngày 15/4, hơn 221ha đất ở và đất sản xuất của người dân hai bản được bóc tách khỏi quản lý của Vườn quốc gia Pù Mát. Từ đó, công tác cấp sổ được triển khai thần tốc bởi Sở Tài nguyên và Môi trường trường (nay là Sở Nông nghiệp và Môi trường) Nghệ An cùng các đơn vị liên quan của huyện Con Cuông (cũ).

Và, lịch sử đã thực sự sang trang. Ngày 5/7, Phó Bí thư Tỉnh ủy Nghệ An Võ Thị Minh Sinh cùng chính quyền địa phương trao 231 sổ hồng tại bản Cò Phạt và 224 sổ hồng tại bản Búng (gồm sổ nhà ở và sổ đất canh tác nông nghiệp - PV). Tổng diện tích đất được cấp giấy chứng nhận khoảng 360ha, gồm đất ở và đất nông nghiệp.

Lãnh đạo tỉnh Nghệ An cùng chính quyền địa phương chung vui với đồng bào Đan Lai trong ngôi nhà mới

Việc cấp sổ không chỉ giúp người Đan Lai chính thức có quyền sở hữu hợp pháp đất ở và đất sản xuất, mà còn mở đường để bà con ổn định cuộc sống, yên tâm bám bản, chấm dứt nỗi lo bị di dời hay mất đất. Quan trọng hơn, sổ hồng còn là "tấm vé" để người dân tiếp cận các chính sách an sinh như vay vốn, đầu tư sản xuất, chăm lo cho giáo dục con cái, mở hướng thoát nghèo.

Bằng Chương trình MTQG 1719, một dự án dành riêng cho đồng bào Đan Lai tại bản Cò Phạt và bản Búng đã được triển khai, tạo lực đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng biên. Đến nay, có sáu dự án đầu tư hoàn thành, cải thiện đời sống vật chất lẫn tinh thần cho người dân; đồng thời làm thay đổi diện mạo nông thôn miền núi giữa đại ngàn Pù Mát.

Đường nội bản Búng và Cò Phạt đã được đổ xi măng sạch đẹp, đi lại thuận lợi quanh năm. Ba cây cầu treo dân sinh trên tuyến vào bản cũng kịp khánh thành trước mùa mưa lũ 2025, giúp nhiều cụm dân cư không còn bị cô lập. Tại trung tâm bản Búng, hai điểm trường tiểu học và mầm non khang trang vừa hoàn thành, tiếng ê a của trẻ nhỏ vang lên mỗi ngày giữa đại ngàn Pù Mát, điều mà trước đây hiếm ai dám mơ tới.

Chúng tôi rời bản Búng và Cò Phạt lúc trời nhá nhem tối, khói lam bảng lảng bên sông Giăng. Những nếp nhà "3 cứng" đồng loạt sáng đèn. Bà con người Đan Lai - tộc người từng mang định danh "ngủ ngồi" suốt hàng thế kỷ, nay đã bước sang chặng đường mới. Họ có nhà, có đất, có tương lai để tin và có quê hương để bám víu…

Một cuộc đời khác đang mở ra giữa đại ngàn.

Hồ Văn Ngợi

Nguồn Phụ Nữ VN : https://phunuvietnam.vn/nguoi-dan-lai-cham-giac-mo-an-cu-giua-dai-ngan-238251230184600229.htm