Người đi xa, tình ca ở lại…

4 giờ trướcBài gốc

Nhạc sĩ Thế Hiển thành công trọn vẹn ở cả hai lĩnh vực sáng tác và biểu diễn

Hình tượng người lính trong âm nhạc Thế Hiển

Tốt nghiệp Trung cấp âm nhạc năm 1980, chỉ 3 năm sau, ông nổi tiếng cả nước khi sáng tác ca khúc Hát về anh trong chuyến lưu diễn phục vụ bộ đội chiến đấu ở biên giới phía Bắc. Ca khúc sau đó đã được UBND TP Hồ Chí Minh khen thưởng.

Hơn 40 năm qua, Hát về anh vẫn là một trong những ca khúc hay nhất về người lính với âm hưởng đầy kiêu hãnh, tự hào: Một ba lô cây súng trên vai/ Người chiến sĩ quen với gian lao/ Ngày dài đêm thâu vẫn có những người lính trẻ/ Nặng tình quê hương canh giữ trên miền đất mẹ/ Rừng âm u mây núi mênh mông/ Ngày nắng cháy đêm giá lạnh đầy/ Rừng mờ sương khuya bóng tối quân thù trước mặt/ Nặng tình non sông anh dâng trọn tuổi đời thanh xuân...

Tiếp tục cảm hứng viết về người lính, năm 1986, khi cùng Đoàn Nghệ thuật Bông Sen đi biểu diễn phục vụ bộ đội ở mặt trận 479 (Xiêm Riệp, Campuchia), ca khúc Nhánh lan rừng của Thế Hiển ra đời và được hoan nghênh nhiệt liệt. Bài hát thể hiện vẻ đẹp tâm hồn người lính, không chỉ quen với súng đạn gian khổ mà vẫn có những rung động sâu lắng trước vẻ đẹp mềm mại của thiên nhiên: Về thăm thành phố náo nức mùa xuân, ba lô trên lưng mang theo nhánh lan rừng/ Có người chiến sĩ áo vương bụi đường xa, đi giữa dòng người qua phố phường đông vui/ Nhánh lan rừng đã nở những cánh hoa trắng xinh, lung linh trong ánh nắng hoa tươi như nụ cười trên đôi môi của anh... Sau khi tác giả trình bày, Nhánh lan rừng tiếp tục được nhiều thế hệ ca sĩ như Ngọc Sơn, Quang Dũng, Việt Hoàn, Đan Trường, Minh Ánh, Lưu Ánh Loan… thể hiện. Cái tên Nhánh lan rừng về sau còn được nhạc sĩ Thế Hiển chọn làm tên cho Công ty Trách nhiệm hữu hạn Văn hóa Nghệ thuật do vợ ông làm giám đốc và trực tiếp điều hành tại TP Hồ Chí Minh.

Sau Hát về anh và Nhánh lan rừng, Thế Hiển còn viết mấy chục ca khúc nữa về người lính và các lực lượng vũ trang, trong đó phải kể đến 12 bài về binh chủng Hải quân và các ca khúc về chiến sĩ Biên phòng, chiến sĩ miền Đông, chiến sĩ tên lửa, chiến sĩ cảnh vệ…

Người kể chuyện bằng giai điệu

Mảng đề tài quan trọng thứ hai của Thế Hiển chính là những bài hát về tình yêu đôi lứa. Đợi chờ trong cơn mưa là một trong những tình khúc sớm nhất của Thế Hiển cũng được viết từ cuối thập niên 80 của thế kỷ trước và được yêu mến suốt hơn 40 năm qua. Âm nhạc của ông luôn hòa quyện được chất trữ tình lãng mạn và chất sôi nổi trẻ trung, luôn hăng hái, tha thiết với cuộc đời: Dù cho cơn mưa còn rơi rơi, tôi đứng đây công viên chiều mưa bay/ Mưa gió kia không ngăn trong tim tôi bao nỗi nhớ thương chờ em đợi em/ Tình em trao tôi niềm tin yêu, bao ước mơ thanh cao và dịu êm, tuy cách xa em nhưng trong tâm tư, em vẫn bên tôi biển trời thương nhớ…

Sau này, công chúng được nghe thêm nhiều tình khúc nữa của Thế Hiển như Tóc em đuôi gà, Lặng thầm, Đừng anh nhé… Thế Hiển thành công với các ca khúc ở nhiều chủ đề đa dạng. Còn nhớ, khi có phong trào xây dựng kinh tế mới được phát động rộng khắp trong toàn xã hội, Thế Hiển sáng tác ngay bài Chuyện đời xưa chuyện ngày nay rất lôi cuốn: Nghe kể chuyện đời xưa/ Có một nàng công chúa/ Nơi vườn hoa mùa xuân/ Vấn vương bao nỗi buồn/ Khi hoàng tử cầu hôn/ Với muôn ngàn châu báu/ Nhưng nàng không màng đâu/ Trái tim luôn muộn phiền. Năm 1989, bài hát Dấu chấm hỏi của Thế Hiển lọt vào top ten những ca khúc hay nhất trong Cuộc vận động sáng tác về đề tài Sinh đẻ có kế hoạch do Trung ương Đoàn chủ trì, nổi tiếng ngang ngửa với Sao em nỡ vội lấy chồng của Trần Tiến và Lời ru chia đôi của Trương Ngọc Ninh: Đêm đêm trên hè phố/ Đứa bé mồ côi vẫn nằm co ro/ Như dấu chấm hỏi, như dấu chấm hỏi/ Hỏi giữa cuộc đời...

Ngoài những ca khúc viết cho người lính và những tình khúc, Thế Hiển còn có cả những bài hát viết cho thiếu nhi được công chúng yêu thích như Nhong nhong nhong mang đậm chất dân gian: Nhong nhong nhong cha làm con ngựa/ Để cho con lên cưỡi trên lưng/ Nhong nhong nhong cha làm con ngựa/ Để cho con vui thỏa tiếng cười. Có những ca khúc đi theo một dòng khác hẳn mà nhiều người vẫn gọi là nhạc vàng, chẳng hạn bài Hoàng hôn màu tím được nhiều ca sĩ hải ngoại trình bày như Phi Nhung, Đình Văn, Hương Lan: Chiều hoàng hôn tím cả dòng sông/ Đò neo bến vắng mà nhớ anh thiết tha trong lòng/ Người anh sang sông quên lời hẹn ước/ Để lại tình em mênh mông sông nước/ Con sáo sổ lồng sáo bay theo pháo đỏ rượu hồng. Một điều thú vị là những ca khúc nổi tiếng nhất của Thế Hiển đều được ông viết cả nhạc và lời, sau này ông mới có những ca khúc phổ thơ như Tiếng hát trên đảo Sơn Ca (phổ thơ Phan Hoàng); Nỗi nhớ từ đảo xa (phổ thơ Lê Xuân Bắc); Biển đảo quê hương ta (phổ thơ Trần Đức Thắng)…

Đánh dấu 40 năm hoạt động âm nhạc, nhạc sĩ Thế Hiển đã xuất bản tuyển tập 40 ca khúc chọn lọc “Hát về Anh - Nhánh lan rừng”

Khúc hát từ trái tim gửi lại cuộc đời

Âm nhạc của Thế Hiển là âm nhạc của người nhập thế, luôn bám sát với cuộc sống, lắng nghe từng hơi thở, từng tâm tình của những người xung quanh. Còn nhớ vào khoảng đầu thập niên 90 thế kỷ trước, khi mẹ và các em của nhạc sĩ định sang Mỹ theo diện đoàn tụ gia đình, vào một buổi tối, Thế Hiển cùng anh trai là nhạc sĩ Thế Vượng đã viết ca khúc Cho dù có đi nơi đâu đầy da diết, quyến luyến, xúc động, nghẹn ngào: Cho dù có đi nơi đâu/ Ta vẫn không quên được nhau/ Kỷ niệm làm sao không nhớ/ Tóc xanh dù bạc mái đầu/ Cho dù có đi nơi đâu/ Đêm thâu canh dài trăn trở/ Trong ta âm thầm mong nhớ/ Ngày vui vui đến bao giờ... Nghe xong bài hát, mẹ nhạc sĩ quyết định rút hồ sơ, không đi Mỹ nữa. Về sau, Cho dù có đi nơi đâu là ca khúc hay được các thế hệ học sinh, sinh viên hát khi chia tay nhau, khi chuyển cấp, lúc ra trường. Ít người biết về hoàn cảnh ra đời thực sự của tác phẩm.

Ca khúc Tóc em đuôi gà lại được ra đời từ một tình huống cụ thể, khi cô bé nữ sinh trường Marie Curie chạy xe ngược chiều tông trúng nhạc sĩ. Nhìn cô bé mắt rơm rớm, ca từ và những giai điệu đầu tiên lập tức bật ra: Này cô bé có mái tóc đuôi gà/ Chạy xe trên phố, phố đông người qua/ Chờ anh với nếu có lỡ ai cười/ Thì anh sẽ nói tình cờ sánh đôi… Hay như ca khúc Dấu chấm hỏi, ông viết khi đi bộ từ Lê Duẩn ra ga Hàng Cỏ, gặp một em bé đang nằm co ro bên vỉa hè. Sau khi mời em ăn bát phở rồi khuyên nhủ mọi điều với em, Thế Hiển quay về khách sạn thức đến sáng để hoàn thành ca khúc, vừa hát vừa khóc.

Dành cả cuộc đời để hát cho những người lính, biểu diễn từ thiện cũng như đi khắp các vùng biên giới hải đảo, nhạc sĩ Thế Hiển đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Ưu tú năm 2012 và danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân năm 2024. Đó là phần thưởng cao quý mà ít nhạc sĩ nào có được.

Năm 2023, đánh dấu 40 năm hoạt động âm nhạc, tính từ dấu mốc ca khúc Hát về anh ra đời, nhạc sĩ Thế Hiển xuất bản tuyển tập 40 ca khúc chọn lọc Hát về Anh - Nhánh lan rừng (NXB Tổng hợp TP Hồ Chí Minh) gồm 32 ca khúc về lực lượng vũ trang và 8 ca khúc khác về tình yêu và quê hương đất nước.

Tôi chưa được gặp ông trực tiếp ngoài đời, chỉ theo dõi ông trên trang FB cá nhân và nghe kể về ông qua những câu chuyện của nhà thơ Nguyễn Bảo Giang. Nhờ anh Bảo Giang kết nối, tôi đã được nhạc sĩ Thế Hiển tặng cuốn tuyển tập ca khúc quý giá, được nghe ông chia sẻ đôi điều về cuộc sống, về dự định. Ông nói với tôi, năm sau sẽ in một tuyển tập các tình khúc. Nhưng chưa kịp thực hiện thì bạo bệnh đã ập đến.

Nhạc sĩ Thế Hiển đã sáng tác khoảng 250 ca khúc, đã thu âm công bố khoảng 150 bài, còn lại hàng trăm bài vẫn nằm trong máy tính, trong sổ tay mà công chúng chưa biết tới. Ông còn bao dự định dang dở như sáng tác các ca khúc nhân dịp 50 năm Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, dự định đi thực tế ở An Giang, Tây Bắc…

Giờ đây, xin ông hãy yên lòng an nghỉ, bởi chỉ cần với những gì ông đã viết và công bố, cái tên Thế Hiển còn lại mãi mãi với cuộc đời, ca khúc của ông còn vang mãi trong tim, ngân mãi trên môi của bao thế hệ người yêu nhạc Việt.

ĐỖ ANH VŨ

Nguồn Văn hóa : http://baovanhoa.vn/nghe-thuat/nguoi-di-xa-tinh-ca-o-lai-172026.html