Bức tượng "Bác Hồ với chiến sĩ Biên phòng" được Thượng tá Nguyễn Thành Dũng hoàn thiện. Ảnh: Lê Văn Chương
Khắc họa từ cảm xúc đến trái tim
Các đoàn công tác khi đến thăm Đồn Biên phòng Cà Xèng sẽ được giới thiệu 2 tác phẩm do chính cán bộ trong đơn vị thực hiện, đó là bức tượng bán thân "Bác Hồ với chiến sĩ Biên phòng" và hòn non bộ "Lời của cha ông”. Tượng "Bác Hồ với chiến sĩ Biên phòng" tại Đồn Biên phòng Cà Xèng có kích thước và đường nét khác với những bức tượng đặt ở hầu hết các đơn vị Bộ đội Biên phòng được làm theo mẫu tượng của nhà điêu khắc Vũ Trọng Khôi. Trên bức tượng, chòm râu của bác mềm mại hơn, vầng trán rộng luôn thấp thoáng nỗi đăm chiêu với nỗi lo nước nhà, bàn tay của Bác ân cần đặt lên ngực áo trấn thủ của người chiến sĩ Biên phòng. Người chiến sĩ Biên phòng đáp lại sự ân cần của Bác bằng ánh mắt thiết tha, trân quý.
Nhìn lại những tấm ảnh được Thượng tá Nguyễn Thành Dũng chụp bức tượng qua từng công đoạn, thấy rằng lúc đầu là tượng xi măng màu đen xám, sau đó là màu trắng của thạch cao, cuối cùng là sơn màu vàng. Khi tượng ở màu đen xám, thần thái của Bác rõ nét và sống động. Khi bức tượng được sơn màu trắng của thạch cao, khuôn mặt của Bác hiền từ, thanh cao và ánh mắt giống như đang nhìn thật sâu vào người chiến sĩ Biên phòng. Khi bức tượng được phủ màu vàng, nhìn thoáng qua gương mặt của Bác toát lên sự uy nghiêm nhưng đầy giản dị.
“Mình là người lính, vì vậy, tạc tượng Bác với tất cả lòng biết ơn, lòng kính trọng, có lẽ điều đó đã tạo ra tác phẩm được nhiều người khen ngợi” - Thượng tá Nguyễn Thành Dũng tâm tình. Câu chuyện của anh chia sẻ chỉ ngắn gọn như vậy, nhưng để tạc được bức tượng nói trên, anh đã trải qua thời gian khá dài, đăm chiêu từng nét khắc, trong đầu cứ vang lên một ý nghĩ: “Phải tạc tượng Bác bằng xúc cảm từ trái tim của người lính”.
Thao thức vì ánh mắt Bác
Năm 2024, toàn quân tổ chức nhiều hoạt động kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024), tại Đồn Biên phòng Cà Xèng, Thượng tá Nguyễn Thành Dũng ấp ủ thực hiện công trình tượng Bác Hồ. Anh nhớ lại: “Lúc đó, tôi mới có được các tác phẩm vẽ tranh truyền thần, chưa thực hiện tác phẩm điêu khắc. Và tôi mạnh dạn đề xuất với cấp ủy, chỉ huy triển khai thực hiện tác phẩm về Bác với chiến sĩ Biên phòng”. Vậy rồi một khu lều bạt được dựng lên giữa sân đơn vị để Thượng tá Nguyễn Thành Dũng bắt tay vào việc sáng tác. Khó nhất trong bức tượng này là phải đặc tả ánh mắt Bác đầy thần thái, nhân hậu, sống động.
Trong những năm tháng ở đơn vị cơ sở, anh tự học thêm (từ xa) nghề vẽ truyền thần từ thầy Nhật Minh ở Hà Nội, cô Đặng Nga ở Quảng Ngãi. Ngoài ra, thầy Nông Đức Tú là người truyền cảm hứng cho anh về cách vẽ tranh thông qua mạng xã hội. Khi vẽ những nét ban đầu, anh nhờ thêm sự góp ý của những thầy, cô về hội họa. “Rồi, tốt, được lắm, cứ thế vẽ tiếp đường nét khóe mắt cho có chiều sâu, ánh mắt sáng rõ...” - đó là lời động viên từ xa của người thầy mà anh theo học.
Đối với bức tượng "Bác Hồ với chiến sĩ Biên phòng", 2 "giám khảo” chấm sơ khảo chính là 2 cô con gái của anh: Bác sĩ Nguyễn Lan Anh, công tác tại Bệnh viện Nhi Hồng Đức và Nguyễn Thảo Vân, kỹ sư tin học tại Ngân hàng Sacombank (cả 2 đang làm việc tại thành phố Hồ Chí Minh). 2 người con gái của anh cũng đam mê nghệ thuật như bố, cũng học vẽ, hội họa, vì vậy, mỗi đường nét bố vẽ ra đều được 2 người con gái góp ý.
Thượng tá Nguyễn Thành Dũng kể, sau khi vẽ xong đôi mắt, mọi việc bắt đầu thuận lợi hơn; rồi vẽ tiếp vầng trán và bộ râu dài của Bác Hồ. Vì nhập tâm hình ảnh Bác nên có khi đêm ngủ cũng mơ thấy ánh mắt của Bác. Với sự nỗ lực không ngừng, bức tượng được anh hoàn thành trước ngày 22/12/2024 để chào mừng kỷ niệm 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam.
Khắc sâu truyền thống gia đình
“Khi làm bất cứ việc gì và dành tất cả tâm huyết, dường như những dòng chảy truyền thống gia đình hội tụ về” - Thượng tá Dũng rút ra như vậy. Anh cùng lúc thực hiện tác phẩm hòn non bộ. “Dòng chảy truyền thống gia đình” được anh kể lại, đó là người mẹ - bà Lê Thị Hiên thường hát cho con nghe những bài ca trù về non nước như: “Tự tình”, “Nhân sinh thấm thoắt”, “Hơn nhau một chữ thì” của Cao Bá Quát; “Ngày tháng thanh nhàn”, “Kiếp nhân sinh” của Nguyễn Công Trứ...
Gia đình Thượng tá Nguyễn Thành Dũng vốn có truyền thống hát nghệ thuật ca trù, ông nội anh là cụ Lê Xẩu, sinh năm 1890, từng là nghệ nhân gánh hát ca trù. Người cha từng là lính radar của Quân chủng Hải quân, thường xuyên vắng nhà, vì vậy, người ảnh hưởng tới tâm hồn hội họa của anh chính là người mẹ.
Năm 2000, Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên khi trở lại miền Tây tỉnh Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị) để thăm lại đèo Mụ Giạ, các tuyến đường Hồ Chí Minh do ông từng chỉ huy thi công trong chiến tranh, ông đã ở lại Đồn Biên phòng cửa khẩu quốc tế Cha Lo một đêm. Trung tướng Đồng Sĩ Nguyên đã gọi người cháu tới và căn dặn: “Vợ của Hai Diễn (Nguyễn Thanh Diễn - cha của Thượng tá Nguyễn Thành Dũng) hát ca trù hay lắm, đây là một loại hình nghệ thuật rất quý giá của cha ông để lại, không biết con cháu sau này có giữ gìn được không”.
Lê Văn Chương